در این قسمت در ابتدا نحوه‌ی باز کردن یک پایگاه داه‌ی چند بعدی را در محیط BIMS بررسی کرده و سپس چگونگی ساخت یک MDB را از پایه بررسی می‌کنیم. برای ادامه دادن این قسمت نیاز می‌باشد که پایگاه داده‌ی AdventureWorkDW2008 را در SSAS نصب کرده باشید .

در ابتدا مطابق شکل زیر منوی File سپس زیر منوی Open و Analysis Service Database را انتخاب نمایید. 

  در ادامه می‌بایست نام Server را مشخص نمایید و دقت داشته باشید که در اینجا منظور از نام سرور، نام سرور SSAS می‌باشد (در صورتیکه بر روی خود سرور در حال کار می‌باشید از . به جای نام سرور استفاده کنید). سپس در قسمت Database، نام پایگاه داده‌ی چند بعدی را انتخاب نمایید. در صورتی که به جز   Adventure Work DW 2008 ، پایگاه داده‌های چند بعدی دیگری را در SSAS داشته باشید، یک لیست از آنها را مشاهده خواهید کرد و در صورتیکه لیست شما خالی می‌باشد، احتمال دارد نام سرور اشتباه باشد یا روی سرویس SSAS مربوط به آن سرور هیچ پایگاه داده‌ی چند بعدی نصب نباشد.

حال مسیری را برای ذخیره سازی پروژه‌ی جدید در نظر بگیرید:  

پس از کمی شکیبایی، واکشی اطلاعات از روی پایگاه داده‌ی چند بعدی انتخاب شده انجام می‌شود و یک پروژه در ارتباط با آن پایگاه داده ساخته می‌شود. 

همان طور که مشخص می‌باشد، یک شیء درون شاخه‌ی Data Source وجود دارد که مشخص کننده‌ی ارتباط این پروژه با پایگاه داده‌ی Data Warehouse  است. برای مشاهده‌ی این ارتباط، بر روی Adventure Work DW کلیک راست کنید و سپس گزینه‌ی Open را انتخاب نمایید. در ادامه گزینه‌ی Edit را بزنید. 

سپس در پنجره‌ی جدید، تنظیمات رشته‌ی ارتباطی با DW را مشاهده نمایید 

با زدن کلید Test Connection باید پیام Test Connection Succeeded را مشاهده نمایید. اکنون پنجره‌ها را با زدن کلید OK ببندید.

در قسمت Data Source View سه شی تعریف شده است؛ براساس دسته بندی مورد نظر و جاری در Business موجود در Adventure Work  .

با کلیک راست کردن بر روی Adventure Works DW  و انتخاب گزینه‌ی Open، اقدام به باز کردن DSV انتخاب شده کنید. در صفحه‌ی باز شده می‌توانید انواع دیاگرام تهیه شده را مشاهده نمایید و همچنین لیستی از جداول موجود در این DSV مشخص می‌باشد. 

با کلیک راست کردن در فضای خالی دیاگرام ، امکان Add/Remove کردن جداول را به دیاگرام دارید. 

در شکل بالا بعد از انتخاب یک جدول در سمت راست و انتقال آن به سمت چپ می‌توانید با زدن دکمه‌ی Add Related Table براساس کلید‌های خارجی، جداول مرتبط با جدول انتخاب شده را به صورت خودکار انتخاب نمایید و به قسمت چپ انتقال دهید.

شما در ساخت Cube مشخص می‌نمایید که Cube را از کدام DSV خواهید ساخت. بنابراین انتخاب جداول در DSV ‌ها می‌بایست براساس نوع Business شما باشد تا در ساخت Cube به مشکلی برخورد نکنید.

در ساختار درختی موجود در پنجره‌ی Solution در شاخه‌ی Cube، می‌توانید Adventure Works را باز کنید (کلیک راست و انتخاب Open ) . 

در شکل بالا در سمت چپ، می‌توانید Measure ‌ها و Dimension ‌های موجود در این Cube را مشاهده کنید. همچنین در قسمت بالا چندین Tab وجود دارند که در هر کدام تنظیمات بیشتری را بر روی Cube اعمال می‌کنیم. با توجه به اینکه طراحی Cube ‌ها کاری تخصصی می‌باشد و نیاز به اطلاعات زیادی دارد اجازه دهید مقاله ای در خصوص طراحی Cube در SSAS جداگانه انتشار داده شود و فعلا در همین حد بسنده کنیم. با این حال در صورت نیاز می‌توانید برای اطلاعات بیشتر در این خصوص کتاب Microsoft SQL Server Analysis Services 2008 With MDX از انتشارات Wrox را مطالعه نمایید.

در Solution Explorer در شاخه‌ی ،Dimensions می‌توانید تمامی بعدهایی که در تمامی Cube ‌های شما استفاده شده‌اند را مشاهده نمایید.

با انتخاب یک بعد  (ترجیحا بعد Date ) و با کلیک راست کردن و انتخاب گزینه‌ی Open آن را باز نمایید. 

در پنجره‌ی باز شده می‌توانید 4 Tab در بالا را مشاهد نمایید و در Tab نخست، Attribute  ها و همچنین ساختار Hierarchies و در آخر Data source View را مشاهده نمایید.

در Attribute relationships  می توانید ارتباط صفت‌های یک بعد را مشخص نمایید. 

در Browsing Tab می‌توانید محتوای Dimension را بررسی نمایید (البته اگر در پروژه‌ی جدید قرار دارید حتما می‌بایست پروژه را Deploy کرده باشید. در حالتیکه یک پایگاه داه‌ی چند بعدی را باز می‌کنید، نیازی به Deploy کردن نمی‌باشد؛ زیرا حتما قبلا این کار انجام شده است (زیرا شما پایگاه داده‌ی چند بعدی را بعد از Deploy کردن پروژه‌ی SSAS خواهید داشت )) 

در صورتیکه مانند روش بالا یک پایگاه داده‌ی چند بعدی را باز کنیم، دیگر نیازی به Deploy کردن نمی‌باشد و فقط برای اعمال تغییرات روی پایگاه داده‌ی چند بعدی باید پروژه را Process کنیم و برای این منظور روی نام پروژه کلیک راست کرده و گزینه‌ی Process را انتخاب کنید. با این کار تغییرات اعمال شده در BIMS روی پایگاه داده‌ی SSAS اعمال می‌گردند و داده‌ها با توجه به ساختار Cube ‌ها دوباره پردازش می‌شوند. 

  برای ساخت یک پروژه‌ی جدید به شکل زیر عمل می‌کنیم :

  در ابتدا BIMS را باز کرده و سپس به منوی File رفته و در قسمت New گزینه‌ی Project را انتخاب می‌کنیم. سپس در صفحه‌ی باز شده، مطابق شکل زیر عمل کرده و یک پروژه از نوع Analysis Service Multidimensional … می‌سازیم.

سپس برروی شاخه‌ی Data Source کلیک راست کرده و گزینه‌ی New Data Source را می‌زنیم و پنجره‌های ویزارد را به جلو می‌رویم. 

در ابتدا باید یک Connection به DW تولید کنیم. برای این منظور در پنجره‌ی فوق دکمه‌ی New را زده و اطلاعات را مطابق شکل زیر پر می‌کنیم. 

و سپس OK را میزنیم.

در صورتی که SSAS در یک سرور دیگر نصب شده است در پنجره‌ی بعدی نیاز می‌باشد نام کاربری را که به سرویس SSAS در آن سرور دسترسی دارد را وارد کنیم.

در صورتی که SSAS روی سیستم Local نصب شده است و کاربری که با آن Login هستیم دسترسی کافی به SSAS را دارد، گزینه‌ی Use the credentials of the current user را انتخاب می‌کنیم. 

در صفحه‌ی آخر یک نام برای DS انتخاب می‌کنیم.

سپس نیاز می‌باشد یک DSV بسازیم. برای این منظور روی شاخه‌ی Data Source View کلیک راست کرده و گزینه‌ی New را انتخاب کرده و سپس در پنجره‌ی Wizard باید Data Source ساخته شده در مرحله‌ی قبل را انتخاب کرده و سپس Next را بزنیم. در اینجا بر اساس بیزینس‌های مختلف، راه کار‌های گوناگونی را داریم. به عبارت دیگر می‌توان جداول Fact و Dimension ‌های مرتبط با آن‌را بر اساس زیر سیستم‌های مختلف انتخاب کرده و برای هر کدام از آنها یک DSV بسازیم. به نظر من می‌توانیم تمامی جداول را در این مرحله انتخاب کرده و سپس این تفکیک بندی را در سطح Cube ‌ها انجام داد. به طور کلی دقت داشته باشید به هیچ عنوان DSV و Cube ‌های سیستم را خیلی تفکیک نکنید. زیرا در نوشتن کوئری‌ها و Join بین Cube ‌ها با مشکل و سختی روبرو خواهید شد. (از لحاظ تجربی تفکیک بندی به شرطی صورت گیرد که نیازی به Join  کردن Cube ‌ها در MDX Query ‌ها نباشد.)

سپس یک نام برای DSV خود انتخاب کرده و Finish را بزنید.

خوب؛ آخرین مرحله ساخت Cube می‌باشد (البته در طراحی Cube مطالب بسیاری وجود دارند که در یک مقاله‌ی دیگر تلاش خواهم کرد تمامی آن موارد را توضیح دهم.)

برای ساخت Cube ، روی شاخه‌ی Cube کلیک راست کرده و گزینه‌ی New را بزنید.

سپس Use Existing Table را انتخاب کرده و Next را بزنید. 

در پنجره‌ی بعدی باید DSV را انتخاب کرد و بعد جداول مورد نیاز در طراحی Cube را انتخاب کنید. فراموش نکنید در صورت انتخاب یک Fact  تمامی Dimension ‌های مرتبط با آن را انتخاب نماید. دکمه Next  را بزنید. 

در پنجره‌ی بعدی باید جداول Fact را انتخاب کرده و دکمه‌ی Next را بزنید. 

سپس در پنجره‌ی بعدی دایمنشن را انتخاب نمایید. (ترجیحا اجازه بدهید خود BIMS برای شما Dimension ‌ها را بسازد، هرچند که خود شما می‌توانید بعدا به صورت دستی Dimension ‌ها را ایجاد کنید).

بعد از زدن دکمه‌ی Next نامی برای Cube خود انتخاب نمایید و سپس دکمه‌ی Finish را بزنید.

  بعد از ساخت Cube ، چندین دایمنشن به صورت خودکار ساخته می‌شوند . البته گاهی نیاز می‌باشد که اقدام به ساخت ساختار‌های سلسله مراتبی در Dimension ‌ها کنیم (این مورد را در یک مقاله جداگانه آموزش خواهم داد.)

  پروژه با کلید‌های ترکیبی Ctrl+Shift+B ساخته می‌شود و بعد از اطمینان از درست بودن ساخت پروژه، آن را باید Deploy کرد.

  برای Deploy کردن یک پروژه کافی است بعد از تنظیم کردن رشته‌ی ارتباطی در DS (قبلا توضیح داده شده است) روی پروژه کلیک راست کرده و گزینه‌ی Deploy را بزنیم.

دانای اطلاعات ( Information Expert )

بر طبق این اصل می­توان برای واگذاری هر مسئولیت، کلاسی را انتخاب کرد که بیشترین اطلاعات را در مورد انجام آن در اختیار دارد و لذا نیاز کمتری به ایجاد ارتباط با دیگر مولفه‌ها خواهد داشت.

در مثال زیر مشاهده میکنید که کلاس User، اطلاعات کاملی را از عملیات اضافه کردن آیتمی را به لیست خرید و تسویه حساب، ندارد و پیاده سازی این عملیات در این کلاس، نیاز به ایجاد وابستگی‌های پیچیده‌ای دارد. 

public class User
    {
        public ShoppingCart ShoppingCart { get; set; }
        public void AddItem(string name) {
            // User class must know how to create OrderItem
            var item = new OrderItem() { Name = name };

            // User class must know how to add item to shopping cart
            ShoppingCart.Items.Add(item);
            
        }
        public void CheckOut() {
            // User class must know logic behind cost and discount calculations:
            // check for discount
            // check shipping method
            // check promotions
            // calculate total cost of items 
        }
    }
    public class OrderItem
    {
        public int Id { get; set; }
        public string Name { get; set; }

    }
    public class ShoppingCart
    {
        public int Id { get; set; }
        public List<OrderItem> Items { get; set; }
       
    }

بنابراین به جای این طراحی، مسئولیت‌ها را به ShoppingCart منتقل میکنیم:

 public class User
    {
        public ShoppingCart ShoppingCart { get; set; }
        
    }
    public class OrderItem
    {
        public int Id { get; set; }
        public string Name { get; set; }

    }
    public class ShoppingCart
    {
        public int Id { get; set; }
        public List<OrderItem> Items { get; set; }
        public void AddItem(string name)
        {
            // ShoppingCart class know how to create OrderItem
            var item = new OrderItem() { Name = name };

            // ShoppingCart class already know how to add item 
            Items.Add(item);

        }
        public void CheckOut()
        {
            // ShoppingCart class know logic behind cost and discount calculations:
            // check for discount
            // check shipping method
            // check promotions
            // calculate total cost of items 
        }
    }

اتصال ضعیف ( Low Coupling )

با اتصال ضعیف نیز که از ویژگی‌های یک طراحی خوب است آشنا هستیم. هر چه تعداد و نوع اتصال بین مولفه‌ها کم‌تر و ضعیف‌تر باشد، اعمال تغییرات راحت‌تر صورت خواهد گرفت. طراحی با اتصال مناسب سه ویژگی را دارد:

-  وابستگی بین کلاس‌ها کم است.

-  تغییرات در یک کلاس، اثر کمی بر دیگر کلاس‌ها دارد.

-  پتانسیل استفاده‌ی مجدد از مؤلفه‌ها بالا است.

چنانچه قبلا هم اشاره کردم، نوشتن نرم افزاری بدون اتصال، ممکن نیست و باید مؤلفه‌ها با هم همکاری کرده و وظایف را انجام دهند. با این حال میتوان نوع اتصالات و تعداد آنرا بهبود بخشید.

چند ریختی ( Polymorphism )

چند ریختی که از ویژگی‌های اساسی برنامه نویسی و زبان‌های شیء گراست، به منظور بالا بردن قابلیت استفاده‌ی مجدد، استفاده میشود. بر طبق این اصل، مسئولیت تعریف رفتارهای وابسته به نوع کلاس (زیرنوع‌ها در روابط ارث بری) باید به کلاسی واگذار شود که تغییر رفتار در آن اتفاق می­افتد. به عبارت دیگر باید به صورت خودکار رفتار را بر اساس نوع کلاس تصحیح کنیم. این روش در مقابل بررسی نوع داده‌ای برای انجام رفتار مناسب می­باشد.

به عنوان مثال اگر کلاس‌های چهار ضلعی، مربع، مستطیل و ذوزنقه را داشته باشیم، برای پیاده سازی مساحت در کلاس چهار ضلعی، طول را در عرض ضرب میکنیم. با این حال نوع رفتار مساحت ذوزنقه متفاوت از دیگران است. طبق این اصل، برای اعمال کردن این تغییر، فقط خود کلاس ذوزنقه باید رفتار مربوطه را پیاده سازی کند و هیچ منطق و کدی نباید برای چک کردن نوع کلاس استفاده گردد.

public class ShapeWithoutPolymorphism
    {
        public double X { get; set; }
        public double Y { get; set; }
        public double Z { get; set; }
        public double Area(string shapeType)
        {
            switch (shapeType)
            {
                case "square":
                    return X * Y;
                case "rectangle":
                    return X * Y;
                case "trapze":
                    return (X + Z) * Y / 2;
                default:
                    return 0;
            }
        }
    }

با استفاده از چندریختی، طراحی به این صورت در خواهد آمد:

  public abstract class Shape
    {
        public double X { get; set; }
        public double Y { get; set; }
        public virtual double Area()
        {
            return X * Y;
        }
    }
    public class Rectangle : Shape
    {
        // No need to override
    }
    public class Square : Shape
    {
        // No need to override
    }
    public class Trapze : Shape
    {
        public double Z { get; set; }
        public override double Area()
        {
            return (X + Z) * Y / 2;

        }
    }

مصنوع خالص ( Pure Fabrication )

مصنوع خالص کلاسی است که در دامنه مساله وجود ندارد و به منظور کاهش اتصال، افزایش انسجام و افزایش امکان استفاده مجدد کد ایجاد میشود. سرویس‌ها را میتوان از این دسته نامید. کلاس‌هایی که دقیقا برای کاهش اتصال، افزایش انسجام و افزایش امکان استفاده مجدد کد استفاده میگردند. سرویس‌ها عملیاتی تکراری هستند که توسط مولفه‌های دیگر استفاده میشوند. اگر سرویس‌ها وجود نداشتند هر مولفه‌ای میبایست عملیات را در درون خود پیاده سازی میکرد که این هم باعث افزایش حجم کد و هم باعث کابوس شدن اعمال تغییرات میشد.

برای تشخیص زمان استفاده از این اصل میتوان گفت زمانیکه رفتاری را نمیدانیم به کدام کلاس واگذار کنیم، کلاس جدیدی را ایجاد میکنیم. در اینجا بجای آنکه به زور مسئولیتی را به کلاس نامربوطی بچسبانیم، آنرا به کلاس جدیدی که فقط رفتاری را دارد، منتقل میکنیم. با اینکار انسجام کلاس‌ها را حفظ کرده‌ایم و هیچ اشکالی ندارد که کلاسی بدون داده بوده و فقط متد داشته باشد. اگر به یاد داشته باشید، در اصل واسطه گری (Indirection ) کلاس جدیدی برای ایجاد ارتباط ساختیم. در حقیقت مسئولیت برقراری ارتباط بین مؤلفه‌ها را به کلاس دیگری واگذار کردیم که چنانچه میبینید، بدون آنکه بدانیم، برای حل مشکل از اصل مصنوع خالص استفاده کردیم.

در مثال زیر این مساله مشهود است:

public class User
    {
        public int Id { get; set; }
        public string UserName { get; set; }
        public string Password { get; set; }
    }

    public class LibraryManagement
    {
        public User CurrentUser { get; set; }
        public void AddBookToLibrary(int bookId)
        {
            // check for CurrentUser authority:
            // not user's responsibility nor LibraryManagement
        }
        public void RearrangeBook(int bookId, int shelfId)
        {
            // check for CurrentUser authority
            // not user's responsibility nor LibraryManagement
        }
    }
    public class UserManagement
    {
        public User CurrentUser { get; set; }
        public void AddUser(string name)
        {
            // check for CurrentUser authority:
            // not user's responsibility nor UserManagement
        }
        public void ChangeUserRole(int userId, int roleId)
        {
            // check for CurrentUser authority
            // not user's responsibility nor UserManagement
        }
    }
    public class AuthorizationService
    {
        public bool IsAuthorized(int userId, int roleId)
        {
            // get user roles from data base
            // return true if user has the authority
        }
    }

عملیات بررسی مجوز‌ها باید در کلاس جدیدی به نام AuthorizationService ارائه شود. بدین صورت تمام قسمت‌ها، از این کد بدون وابستگی اضافی میتوانند استفاده کنند.

حفاظت از تاثیر تغییرات ( Protected Variations )

این اصل میگوید که کلاس‌ها باید از تغییرات یکدیگر مصون بمانند. در واقع این اصل غایت یک طراحی خوب است. تمام اصولی را که تا به حال بررسی کرده‌ایم، به منظور دستیابی به چنین رفتاری از طراحی بوده‌است. بدین منظور باید از اصول Open/Closed برای واسط­ها، چند ریختی در توارث و ... استفاده کرد تا از تاثیرات زنجیره‌ای تغییرات در امان بمانیم.