چک لیست

واقعا بحث زیبا و پرکاربردی است.

خیلی با مزه و زیبا بود. :دی

ممنون از مطلب زیبا و خوبتون

 کتابها و منابع آموزشی بسیاری در جهت یادگیری برنامه سازی و مهندسی نرم­ افزار وجود دارند که اکثراً هم مطالب مفید و بسیار خوبی را ارائه می­دهند؛ با این‌حال یکی از سؤالات بزرگی که بعد از مطالعه آنها در ذهن افراد ممکن است پیش بیاید این است که با خود می­پرسند حالا چه کنم؟ از کجا شروع کنم؟ در واقع ذهن افراد پر است از اطلاعات تخصصی بسیار مفید ولی نمیدانند آنها را چگونه سرهم بندی کنند تا یک سیستم نرم­ افزاری قابل اتکا تولید کنند. توسعه گران با تجربه با گذشت زمان، مطالعه کد نرم­ افزارهای موجود، مطالعه مضاعف، شرکت در بحثهای تخصصی و ... معمولاً می­دانند که باید از کجا شروع کنند. در اینجا بنده سعی کرد‌ه‌ام مواردی را که توسعه گران باتجربه در شروع ساخت یک نرم ­افزار متوسط یا بزرگ با رویکرد توسعه برای وب در مورد آنها تصمیم می­گیرند، به صورت مختصر توضیح دهم. طبیعی هست که ممکن است این لیست کامل نباشد، نظرات دوستان میتواند آنرا کاملتر کند.

در اینجا غیر از مورد زمانبندی انجام پروژه سعی شده است به دیگر موارد غیره از قبیل شناخت نیازمندیها، نحوه بستن قرارداد، نحوه قیمت دهی و ... اشاره نشود.

 

در ابتدا در مورد موضوعات کلی و عمومی بحث می‌کنیم.

1- انتخاب فریم­ورک، فریمورک‌های فراوان و مختلفی برای کار با زمینه­‌های مختلف نرم ­افزاری در جهان وجود دارند که هرکدام مزایا و معایبی دارند. این روزها استفاده از فریم‌ورکها به قدری جای افتاده است و به اندازه­‌ای امکانات دارند که حتی ممکن است امکانات یک فریم ورک باعث شود از یک زبانی که در تخصصتان نیست استفاده کنید و آنرا یاد بگیرید.

2- زمانبندی انجام پروژه، به نظر خود بنده، سخت‌ترین و اساسی‌ترین مرحله، برای هر پروژه‌­ای، زمانبندی مناسب آن است که نیازمندی اساسی آن، شناخت سایر مواردی است که در این متن بدان‌ها اشاره می­شود. زمانبندی دقیق، قرار ملاقاتها و تحویل به‌موقع پیش نمایشهای نرم­ افزار، ارتباط مستمر با کارفرما و تحویل حتی زودتر از موعد پروژه باعث رضایت بیشتر کارفرما و حس اطمینان بیشتر خواهد شد. اگر در تحویل پروژه دیرکرد وجود داشته باشد، باعث دلسردی کارفرما و نوعی تبلیغ منفی خواهد بود. حتی زمانبندی و تحویل به موقع پروژه برای کارفرما بیشتر از کیفیت اهمیت دارد.

3- انتخاب معماری نرم­ افزار، معماری نرم ­افزار در اصل تعیین کننده نحوه قطعه بندی و توزیع تکه‌های نرم افزار، نحوه ارتباط اجزاء،، قابلیت تست پذیری، قابلیت نگهداری و قابلیت استفاده مجدد از کدهای تولید شده می­باشد. یکی از اهداف اساسی‌ای که باید در معماری نرم­‌افزار بدان توجه کرد، قابلیت استفاده مجدد از کد است. در یک معماری خوب ما قطعاتی درست خواهیم کرد که به‌راحتی می­توانیم از آن در نرم‌افزارهای دیگر نیز استفاده کنیم. البته قابلیت تست پذیری و قابلیت نگهداری نیز حداقل به همان اندازه اهمیت دارند. در این سایت موارد بسیار زیاد و کاملی جهت ساخت معماری مناسب و design patterns وجود دارد که می­توانید در اینجا یا اینجا مشاهده کنید.

 4- قابلیت اجرا بر روی پلتفرمهای مختلف، هرچند این مورد ممکن است بیشتر به نظر کارفرما بستگی داشته باشد، اما در کل اگر کارفرما بتواند سیستم را در پلتفرمهای مختلفی اجرا کند، راضی‌تر خواهد شد. اگر قصد فروش نرم‌­افزار طراحی شده را داشته باشیم، در اینصورت نیز می­توانیم کاربران پلتفرمهای مختلف را مورد هدف قرار دهیم یا سیستم را در سرورهای مختلفی میزبانی کنیم.

5- انتخاب سیستم بانک اطلاعاتی و نحوه ارتباط با آن. باید تصمیم بگیرید که از چند سیستم بانک اطلاعاتی، چگونه و به چه منظوری استفاده خواهید کرد. مواردی وجود دارند که سیستم را طوری طراحی کرد‌ه‌اند تا در زمان بهره برداری امکان انتخاب بانک‌های اطلاعاتی یا نحوه ذخیره اطلاعات برای مدیر سیستم وجود دارد. مثلا در BlogEngine.net میتوان انتخاب کرد که اطلاعات در SQL Server ذخیره شوند یا در سیستم فایل مبتنی بر XML . بحثهای بسیار زیادی در این سایت و کل فضای وب پیرامون نحوه انتخاب و استفاده از ORM ها، چگونگی معماری مناسب آن وجود دارد. بطور مثال همیشه بحث سر اینکه از الگوی Repository استفاده شود یا نشود وجود دارد! باید به خودمان پاسخ دهیم که آیا واقعاً نیاز است که سیستم را برای امکان استفاده از Orm‌های مختلف طراحی کنیم؟

6- نحوه ماژول بندی سیستم و امکان افزودن راحت ماژولهای جدید به آن. امروزه و با افزایش کاربران محصولات انفورماتیک که باعث بیشتر شدن سواد مصرف کننده در این زمینه و بالطبع افزایش نیازهای وی شده، همیشه احتمال اینکه کارفرما موارد جدیدی را بخواهد وجود خواهد داشت. باید سیستم را طوری طراحی کرد که حتی بتوان بدون توقف اجرای آن موارد جدید (پلاگینهای جدید) را بدان افزود و اجرا کرد.

7- میزان مشارکت دیگران در رفع نیازمندیهای کابران. ممکن است این گزینه در درجه اول زیاد با اهمیت جلوه ندهد، اما با تعمق در وبسایت‌ها و نرم‌­افزارهای بزرگ که هم اکنون در دنیا صاحب نامی شده‌اند می‌بینیم همه آنها تمهیداتی اندیشیده‌اند تا با وجود کپسوله کردن موارد پس زمینه، امکاناتی را در جهت مشارکت دیگران فراهم کنند. اکثر شبکه­‌های اجتماعی api هایی را مهیا کرده­ اند که افراد ثالث می­توانند از آنها استفاده کنند. اکثر سیستم‌های مدیریت محتوا و ابزارهای e-commerce تمهیداتی را برای راحتی ساخت plugin و api‌های برای راحتی برقراری ارتباط اشخاص ثالث اندیشیده‌اند. از نظر این جانب موارد 6 و 7 برای ادامه حیات و قابلیت رقابت پذیری پروژه از درجه اهمیت زیادی برخوردار است.

8- معماری Multi tenancy بلی یا خیر؟ Multi tenancy یک از بحثهای مهم رایانش ابری است. در این حالت فقط یک نمونه از نرم­ افزار در سمت سرور در حال اجراست ولی کاربر یا گروهی از کاربران دید یا تنظیمات متفاوتی از آن‌را دارند.

در ادامه به موارد فنی‌تری خواهیم پرداخت:

9- بحث انتخاب ابزار Dependency injection مناسب و مهیا سازی امکاناتی جهت هرچه راحت‌تر کردن امکان تنظیم و register کردن اشیا بدان. نحوه پیکربندی مناسب این مورد می­تواند کد نویسی را برایتان بسیار راحت کند. دات نت تیپس مطالب بسیاری را در این مورد ارائه داده است میتوانید اینجا را ببینید.

10- کشینگ. استفاده از یک سیستم کشینگ مناسب در ارتباط با بانکهای اطلاعاتی و یا سایر سیستمهای ذخیره و بازیابی اطلاعات می­تواند کمک بسیاری در پرفرمنس برنامه داشته باشد. سیستمها و روشهای مختلفی در مورد کشینگ وجود دارند. می‌توانید برای اطلاعات بیشتر اینجا را مطالعه فرمایید.

11- Logging. یک سیستم لاگر مناسب می­تواند وارنینگ‌ها و خطاهای بوجود آمده در سیستم را در یک رسانه ذخیره سازی حفظ کند و شما به عنوان توسعه دهنده می­توانید با مطالعه آن نسبت به رفع خطاهای احتمالی و بهبود در نسخه‌های آتی کمک بگیرید.

12- Audit logging یا Activity logging و Entity History. می­توانید کل یا برخی از فعالیتهای کاربر را در یک رسانه ذخیره سازی، ذخیره کنید، از قبیل زمان ورود و خروج، آی‌پی مورد استفاده، سیستم عامل، مرورگر، بازبینی از صفحه وغیره. همچنین در audit logging میتوانید زمانهای دقیق تغییرات مختلف موجود در موجودیتهای سیستم، فرد انجام دهنده تغییرات، سرویس انجام دهنده تغییرات، مدت زمان سپری شده و ... را ذخیره کرد. Entity History : ممکن است تصمیم بگیرید که کل اتفاقاتی را که برای یک موجودیت در طول زمان حیاتش در سیستم می‌افتد، ذخیره کنید.

13- Eventing ، Background Worker‌ها و Backgroudn jobs ( Scheduled tasks ). باید سیستم را طوری طراحی کرد که بتواند به تغییرات و اتفاقات افتاده در سیستم پاسخ دهد. همچنین این مورد یکی از نیازمندیهای معماری بر اساس پلاگین است. Background Worker‌ها در واقع کارهایی هستند که در پس زمینه انجام میشوند و نیازی نیست که کاربر برای اتمام آن منتظر بماند؛ مثلاً ارسال ایمیل خوش آمدگویی را میتوان با آن انجام داد. Background jobs کمی متفاوت هستند در واقع اینها فعالیتهای پس زمینه­ای هستند که ممکن است در فواصل زمانی مختلف اتفاق بیافتند، مثل پاکسازی کش در فواصل زمانی مناسب. در سیستمهای مختلف تمهیداتی برای ذخیره سازی فعالیتهایی که توسط background jobs انجام میشود اندیشیده می­شود.

14- پیکربندی صحیح نحوه ذخیره و بازیابی تنظیمات سیستم. در یک سیستم ممکن است شما تنظیمات متعددی را در اختیار کاربر و یا حتی خودتان قرار دهید. باید سیستم را طوری طراحی کنید که بتواند با راحت‌ترین و سریعترین روش ممکن به تنظیمات موجود دستیابی داشته باشد.

15- خطاهای کاربر را در نظر بگیریم، باید یادمان باشد کاربر ممکن الخطاست و ما برای رضایت مشتری و قابلیت اتکای هرچه بیشتر برنامه باید سیستم را طوری طراحی کنیم که امکان برگشت از خطا برای کاربر وجود داشته باشد. مثلاً در SoftDelete مواردی که حذف می­شوند در واقع به طور کامل از بانک اطلاعاتی حذف نمیشوند بلکه تیک حذف شده میخورند. پس امکان بازگردانی وجود خواهد داشت.

16- Mapping یا Object to object mapping. در توسعه شی‌‌ءگرا مخصوصاً در معماری‌هایی مثل MVC یا Domain driven در موارد بسیاری نیاز خواهید داشت که مقادیر اشیاء مختلفی را در اشیای دیگری کپی کنید. سیستمهای زیادی برای این کار موجود هستند. باید تلاش کرد ضمن اینکه یک سیستم مناسب انتخاب کنیم، باید تمهیدی بیاندیشیم که تنظیمات آن شامل کد نویسی هرچه کمتری باشد.

17- Authorization یا تعیین هویت. باید با مطالعه و بررسی، سیستم و ابزار مناسبی را برای هویت سنجی اعضاء، تنظیم نقشها و دسترسی‌های کاربران انتخاب کرد. باید امکان عضویت از طریق شبکه‌های اجتماعی مختلف را مورد بررسی قرار داد.

18- سرویس‌های Realtime. کاربری یکی از مطالب شما را می­‌پسندد و شما نوتیفیکشن آنرا سریع در صفحه‌­ای که باز کردید می­بینید. این یک مورد بسیار کوچکی از استفاده از سرویسهای realtime هست. ابزارهای مختلفی برای زبانها و فریم‌ورکهای مختلف وجود دارند؛ مثلاً میتوانید اینجا را مطالعه کنید.

19- هندل کردن خطاهای زمان اجرا، در سیستمهای قدیمی یکی از کابوس‌های کاربران، قطعی سیستم، هنگ کردن با کوچکترین خطا و موارد این چنینی بود. با تنظیم یک سیستم Exception handling مناسب هم میتوانیم گزارشاتی از خطاهای بوجود آمده را تهیه کنیم، هم میتوانیم کاربر را در جهت انجام صحیح کارها هدایت کنیم و هم از کرش بیجای نرم‌افزار جلوگیری کنیم.

20- استفاده از منابع ابری یا توزیع شده، امروزه برای بسیاری از کارها تمهیداتی از طرف شرکتهای بزرگ به صورت رایگان و یا غیر رایگان اندیشیده شده است که به راحتی می­توان از آنها استفاده کرد. برای نمونه میتوان از سرویسهای Email به عنوان ساده‌ترین و معمول‌ترین این سیستمها یاد کرد. اما امروزه شرکتها حتی امکاناتی جهت ذخیره سازی داده‌های blob (مجموعه ای از بایتها با حجم زیاد) را ارائه می­دهند؛ امکانات دیگری نظیر کم کردن حجم تصاویر، تبدیل انواع mime type‌ها و ...

21- امنیت، فریم‌ورکها اغلب موارد امنیتی پایه‌ای را به صورت مطلوب یا نسبتا مطلوبی رعایت می­کنند؛ ولی با این‌حال باید در مورد امنیت سیستمی که توسعه می‌دهیم مطالعه داشته باشیم و موارد امنیتی ضروری را رعایت کنیم و همیشه مواظب باشیم که آنها را رعایت کنیم.

 ارائه‌ی NET 5. یا پایان NET Standard.

تا پیش از ارائه‌ی NET 5.، پیاده سازی‌های مجزایی از دات نت مانند Full .NET Framework ،.NET Core ،Xamarin و غیره وجود داشتند و دارند. در این حالت برای اینکه بتوان یک class library قابل اجرای بر روی تمام این‌ها را ارائه داد، نیاز به ارائه‌ی API ای بود که بین تمام آن‌ها به اشتراک گذاشته شود و این دقیقا هدف وجودی NET Standard. است؛ اما ... مشکلات زیر را نیز به همراه دارد:
هر زمانیکه نیاز به افزودن یک API جدید باشد، نیاز خواهد بود تا یک نگارش جدید از NET Standard. ارائه شود. سپس تمام نگارش‌های مختلف دات نت باید سعی کنند به صورت مجزایی این API جدید را پیاده سازی کنند. این پروسه بسیار کند است. همچنین همواره باید مراجع مختلف را دقیق بررسی کنید که برای مثال کدام نگارش از دات نت، کدام نگارش از NET Standard. را پیاده سازی کرده‌است.
با ارائه‌ی NET 5.، وضعیت کاملا فرق کرده‌است. در اینجا یک «کد پایه‌ی اشتراکی» را برای تمام نگارش‌های مختلف دات نت داریم و این نگارش می‌خواهد مخصوص دسکتاپ یا برنامه‌های موبایل باشد، تفاوتی نمی‌کند. اکنون که تمام نگارش‌های مختلف دات نت بر فراز یک کد اشتراکی پایه کار می‌کنند، دیگر نیازی به ارائه‌ی مجزای یک API استاندارد و سپس پیاده سازی مجزای دیگری از آن، نیست.


نگارش‌های ویژه‌ی NET 5.، مخصوص سکوهای کاری مختلف

همانطور که عنوان شد، NET 5. در اصل یک «مجموعه کد اشتراکی» بین NET Core ،Mono ،Xamarin. و سایر پیاده سازی‌های دات نت است. اما سکوهای کاری مختلف، مانند Android، iOS، ویندوز و غیره، به همراه کدهای قابل توجهی که مختص به آن سیستم عامل‌های خاص باشند نیز هستند. برای رفع این مشکل، یکسری TFM یا target framework name/Target Framework Moniker ارائه شده‌اند. برای مثال net5.0 یکی از آن‌ها است. زمانیکه از این TFM استفاده می‌کنید، یعنی در حال کار با API ای هستید که در تمام نگارش‌های چندسکویی مختلف دات نت، مهیا و قابل استفاده‌است. نام جدید «net5.0» جایگزین کننده‌ی نام‌های قدیمی «netcoreapp» و «netstandard» است.
در اینجا اگر نیاز به کار با API مخصوص ویندوز را نیز داشتید، می‌توانید از TFM مخصوص آن که net5.0-windows نام دارد استفاده کنید. «net5.0-windows» به این معنا است که به تمام امکانات net5.0 دسترسی دارید؛ به علاوه‌ی API ای که مختص به سیستم عامل ویندوز است (مانند Windows Forms و WPF). در دات نت 6، دو TFM جدید net6.0-android و net6.0-ios را نیز شاهد خواهیم بود.
کار کردن با این اسامی و درک آن‌ها نیز ساده‌است. برای مثال net6.0-ios به این معنا است که این قطعه کد و اسمبلی آن، می‌تواند تمام کتابخانه‌های مخصوص net5.0 و net6.0 را نیز استفاده کند؛ اما نه کتابخانه‌هایی که به صورت اختصاصی برای net5.0-windows و یا net6.0-android کامپایل شده‌اند.
این توضیحات به معنای پایان کار «NET Standard.» است. پس از NET Standard 2.1. فعلی، دیگر هیچ نگارش جدیدتری از آن ارائه نخواهد شد و البته net5.0 و تمام نگارش‌های پس از آن، قابلیت استفاده‌ی از کتابخانه‌های مبتنی بر NET Standard 2.1. و پیش از آن‌را نیز دارا هستند. بنابراین از این پس، net5.0 را به عنوان پایه‌ی به اشتراک گذاری کدها مدنظر داشته باشید.


سؤال: اگر امروز خواستیم کتابخانه‌ای را تولید کنیم، باید از کدام TFM استفاده کرد؟

net5.0 و تمام نگارش‌های پس از آن، از کتابخانه‌های مبتنی بر NET Standard 2.1. و قبل از آن نیز پیشیبانی می‌کنند. در این حالت تنها دلیل تغییر TFM کتابخانه‌های قدیمی موجود به net5.0، می‌تواند دسترسی به یکسری API جدید باشد. اما در مورد کتابخانه‌های جدید چطور؟ آیا باید برای مثال از netstandard2.0 استفاده کرد و یا از net5.0؟ این مورد بستگی به نوع پروژه‌ی در حال تهیه دارد:
- اجزای مختلف یک برنامه: اگر از کتابخانه‌ها برای شکستن برنامه‌ی خود به چندین قسمت استفاده می‌کنید، بهتر است از نام جدید netX.Y استفاده کنید (مانند net5.0). که در اینجا X.Y، منظور پایین‌ترین شماره نگارش NET. ای است که برنامه‌ی شما قرار است بر مبنای آن تهیه شود.
- کتابخانه‌های با قابلیت استفاده‌ی مجدد: اگر قرار است از کتابخانه‌ی شما در NET 4x. نیز استفاده شود، با netstandard2.0 شروع کنید. بهتر است netstandard1x را فراموش کنید؛ چون دیگر پشتیبانی نمی‌شود. اگر نیازی به پشتیبانی از NET 4x. ندارید، می‌توانید یا از netstandard2.1 و یا از net5.0 استفاده کنید و اگر در این حالت نیازی به پشتیبانی از NET Core 3x. ندارید، می‌توانید مستقیما با net5.0 شروع کنید.
بنابراین به صورت خلاصه:
- netstandard2.0 امکان اشتراک کدها را بین NET 4x. و سایر سکوهای کاری میسر می‌کند.
- netstandard2.1 امکان اشتراک کدها را بین Mono ،Xamarin و NET Core 3x. میسر می‌کند.
- net5.0، مخصوص نگارش فعلی و آینده‌ی دات نت است.

و یا حتی می‌توانید یک کتابخانه را به صورت multi-targeting با پشتیبانی از تمام TFMهای یاد شده‌ی فوق نیز تولید کنید:

اخیرا اتفاق بسیار مهمی در حوزه منبع باز(متن باز) رخ داد. در صورتی که متخصص یادگیری عمیق هستید یا از گوگل کلود (ابر گوگل) استفاده می‌کنید، از این اتفاق مهم بهره‌مند خواهید شد. یک روز بعد از عرضه “ Neo-AI”، چارچوب بهینه سازی مدل‌های هوش مصنوعی شرکت آمازون، گوگل تصمیم گرفت که Cloud Search Connector SDK را به بازار عرضه کند.