JSON.stringify({}); // '{}' JSON.stringify(true); // 'true' JSON.stringify('foo'); // '"foo"' JSON.stringify([1, 'false', false]); // '[1,"false",false]' JSON.stringify({ x: 5 }); // '{"x":5}' JSON.stringify(new Date(2006, 0, 2, 15, 4, 5)) // '"2006-01-02T15:04:05.000Z"' JSON.stringify({ x: 5, y: 6 }); // '{"x":5,"y":6}' or '{"y":6,"x":5}' JSON.stringify([new Number(1), new String('false'), new Boolean(false)]); // '[1,"false",false]' JSON.stringify({ x: [10, undefined, function(){}, Symbol('')] }); // '{"x":[10,null,null,null]}' // Symbols: JSON.stringify({ x: undefined, y: Object, z: Symbol('') }); // '{}' JSON.stringify({ [Symbol('foo')]: 'foo' }); // '{}' JSON.stringify({ [Symbol.for('foo')]: 'foo' }, [Symbol.for('foo')]); // '{}' JSON.stringify({ [Symbol.for('foo')]: 'foo' }, function(k, v) { if (typeof k === 'symbol') { return 'a symbol'; } }); // '{}' // Non-enumerable properties: JSON.stringify( Object.create(null, { x: { value: 'x', enumerable: false }, y: { value: 'y', enumerable: true } }) ); // '{"y":"y"}'
مشکل با نوشتن تابع تجمعی سفارشی(از طریق پیاده سازی IAggregateFunction)
public object ProcessingBoundary(IList<SummaryCellData> columnCellsSummaryData) { if (columnCellsSummaryData == null || !columnCellsSummaryData.Any()) return 0; var list = columnCellsSummaryData; var lastItem = list.Last(); return lastItem.CellData.PropertyValue; }
Method 'set_DisplayFormatFormula' in type 'Hezareh.Modules.Accounting.Reporting.ViewModels.MySampleAggregateFunction' from assembly 'Hezareh.Modules.Accounting, Version=1.0.0.0, Culture=neutral, PublicKeyToken=null' does not have an implementation.
public class MySampleAggregateFunction : IAggregateFunction { public MySampleAggregateFunction() { } /// <summary> /// Fires before rendering of this cell. /// Now you have time to manipulate the received object and apply your custom formatting function. /// It can be null. /// </summary> public Func<object, string> DisplayFormatFormula { set; get; } #region Fields (6) double _groupAvg; long _groupRowNumber; double _groupSum; double _overallAvg; long _overallRowNumber; double _overallSum; #endregion Fields #region Properties (2) /// <summary> /// Returns current groups' aggregate value. /// </summary> public object GroupValue { get { return _groupAvg; } } /// <summary> /// Returns current row's aggregate value without considering the presence of the groups. /// </summary> public object OverallValue { get { return _overallAvg; } } #endregion Properties #region Methods (4) // Public Methods (1) /// <summary> /// Fires after adding a cell to the main table. /// </summary> /// <param name="cellDataValue">Current cell's data</param> /// <param name="isNewGroupStarted">Indicated starting a new group</param> public void CellAdded(object cellDataValue, bool isNewGroupStarted) { checkNewGroupStarted(isNewGroupStarted); _overallRowNumber++; _groupRowNumber++; double cellValue; if (double.TryParse(cellDataValue.ToSafeString(), NumberStyles.AllowThousands | NumberStyles.AllowLeadingSign, CultureInfo.InvariantCulture, out cellValue)) { groupAvg(cellValue); overallAvg(cellValue); } } // Private Methods (3) private void checkNewGroupStarted(bool newGroupStarted) { if (newGroupStarted) { _groupRowNumber = 0; _groupAvg = 0; _groupSum = 0; } } private void groupAvg(double cellValue) { _groupSum += cellValue; _groupAvg = _groupSum / _groupRowNumber; } private void overallAvg(double cellValue) { _overallSum += cellValue; _overallAvg = _overallSum / _overallRowNumber; } /// <summary> /// A general method which takes a list of data and calculates its corresponding aggregate value. /// It will be used to calculate the aggregate value of each pages individually, with considering the previous pages data. /// </summary> /// <param name="columnCellsSummaryData">List of data</param> /// <returns>Aggregate value</returns> public object ProcessingBoundary(IList<SummaryCellData> columnCellsSummaryData) { if (columnCellsSummaryData == null || !columnCellsSummaryData.Any()) return 0; var list = columnCellsSummaryData; var lastItem = list.Last(); return lastItem.CellData.PropertyValue; } #endregion Methods }
columns.AddColumn(column => { column.PropertyName<VoucherRowPrintViewModel>(x => x.CaclulatedRemains); column.CellsHorizontalAlignment(PdfRpt.Core.Contracts.HorizontalAlignment.Right); column.IsVisible(true); column.Order(5); column.Width(1.5f); column.ColumnItemsTemplate(template => { template.TextBlock(); template.DisplayFormatFormula(obj => obj == null ? string.Empty : string.Format("{0:n0}", obj)); }); column.AggregateFunction(aggregateFunction => { aggregateFunction.CustomAggregateFunction(new MySampleAggregateFunction()); aggregateFunction.DisplayFormatFormula(obj => obj == null ? string.Empty : string.Format("{0:n0}", obj)); }); column.HeaderCell("مانده"); });
اگر در حال تهیه یک سایت چند زبانه هستید و همچنین سری مقالات Globalization در ASP.NET MVC رو دنبال کرده باشید میدانید که با تغییر Culture فایلهای Resource مورد نظر بارگذاری و نوشتههای سایت تغییر میابند ولی با تغییر Culture رفتار اعتبارسنجی در سمت سرور نیز تغییر و اعتبارسنجی بر اساس Culture فعلی سایت انجام میگیرد. بررسی این موضوع را با یک مثال شروع میکنیم.
یک پروژه وب بسازید سپس به پوشه Models یک کلاس با نام ValueModel اضافه کنید. تعریف کلاس به شکل زیر هست:
public class ValueModel { [Required] [Display(Name = "Decimal Value")] public decimal DecimalValue { get; set; } [Required] [Display(Name = "Double Value")] public double DoubleValue { get; set; } [Required] [Display(Name = "Integer Value")] public int IntegerValue { get; set; } [Required] [Display(Name = "Date Value")] public DateTime DateValue { get; set; } }
به سراغ کلاس HomeController بروید و کدهای زیر را اضافه کنید:
[HttpPost] public ActionResult Index(ValueModel valueModel) { if (ModelState.IsValid) { return Redirect("Index"); } return View(valueModel); }
Culture را به fa-IR تغییر میدهیم، برای اینکار در فایل web.config در بخش system.web کد زیر اضافه نمایید:
<globalization culture="fa-IR" uiCulture="fa-IR" />
و در نهایت به سراغ فایل Index.cshtml بروید کدهای زیر رو اضافه کنید:
@using (Html.BeginForm()) { <ol> <li> @Html.LabelFor(m => m.DecimalValue) @Html.TextBoxFor(m => m.DecimalValue) @Html.ValidationMessageFor(m => m.DecimalValue) </li> <li> @Html.LabelFor(m => m.DoubleValue) @Html.TextBoxFor(m => m.DoubleValue) @Html.ValidationMessageFor(m => m.DoubleValue) </li> <li> @Html.LabelFor(m => m.IntegerValue) @Html.TextBoxFor(m => m.IntegerValue) @Html.ValidationMessageFor(m => m.IntegerValue) </li> <li> @Html.LabelFor(m => m.DateValue) @Html.TextBoxFor(m => m.DateValue) @Html.ValidationMessageFor(m => m.DateValue) </li> <li> <input type="submit" value="Submit"/> </li> </ol> }
پرژه را اجرا نمایید و در ٢ تکست باکس اول ٢ عدد اعشاری را و در ٢ تکست باکس آخر یک عدد صحیح و یک تاریخ وارد نمایید و سپس دکمه Submit را بزنید. پس از بازگشت صفحه از سمت سرور در در ٢ تکست باکس اول با این پیامها روبرو میشوید که مقادیر وارد شده نامعتبر میباشند.
اگر پروژه رو در حالت دیباگ اجرا کنیم و نگاهی به داخل ModelState بیاندازیم، میبینیم که کاراکتر جدا کننده قسمت اعشاری برای fa-IR '/' میباشد که در اینجا برای اعداد مورد نظر کاراکتر '.' وارد شده است.
برای فایق شدن بر این مشکل یا باید سمت سرور اقدام کرد یا در سمت کلاینت. در بخش اول راه حل سمت کلاینت را بررسی مینماییم.
در سمت کلاینت برای اینکه کاربر را مجبور به وارد کردن کاراکترهای مربوط به Culture فعلی سایت نماییم باید مقادیر وارد شده را اعتبارسنجی و در صورت معتبر نبودن مقادیر پیام مناسب نشان داده شود. برای اینکار از کتابخانه jQuery Globalize استفاده میکنیم. برای اضافه کردن jQuery Globalize از طریق کنسول nuget فرمان زیر اجرا نمایید:
PM> Install-Package jquery-globalize
پس از نصب کتابخانه اگر به پوشه Scripts نگاهی بیاندازید میبینید که پوشەای با نام jquery.globalize اضافه شده است. درداخل پوشه زیر پوشەی دیگری با نام cultures وجود دارد که در آن Cultureهای مختلف وجود دارد و بسته به نیاز میتوان از آنها استفاده کرد. دوباره به سراغ فایل Index.cshtm بروید و فایلهای جاوا اسکریپتی زیر را به صفحه اضافه کنید:
<script src="~/Scripts/jquery.validate.js"> </script> <script src="~/Scripts/jquery.validate.unobtrusive.js"> </script> <script src="~/Scripts/jquery.globalize/globalize.js"> </script> <script src="~/Scripts/jquery.globalize/cultures/globalize.culture.fa-IR.js"> </script>
در فایل globalize.culture.fa-IR.js کاراکتر جدا کننده اعشاری '.' در نظر گرفته شده است که مجبور به تغییر آن هسیتم. برای اینکار فایل را باز کرده و numberFormat را پیدا کنید و آن را به شکل زیر تغییر دهید:
numberFormat: { pattern: ["n-"], ".": "/", currency: { pattern: ["$n-", "$ n"], ".": "/", symbol: "ریال" } },
و در نهایت کدهای زیر را به فایل Index.cshtml اضافه کنید و برنامه را دوباره اجرا نمایید:
Globalize.culture('fa-IR'); $.validator.methods.number = function(value, element) { if (value.indexOf('.') > 0) { return false; } var splitedValue = value.split('/'); if (splitedValue.length === 1) { return !isNaN(Globalize.parseInt(value)); } else if (splitedValue.length === 2 && $.trim(splitedValue[1]).length === 0) { return false; } return !isNaN(Globalize.parseFloat(value)); }; };
در خط اول Culture را ست مینمایم و در ادامه نحوه اعتبارسنجی را در unobtrusive validation تغییر میدهیم. از آنجایی که برای اعتبارسنجی عدد وارد شده از تابع parseFloat استفاده میشود، کاراکتر جدا کننده قسمت اعشاری قابل قبول برای این تابع '.' است پس در داخل تابع دوباره '/' به '.' تبدیل میشود و سپس اعتبارسنجی انجام میشود از اینرو اگر کاربر '.' را نیز وارد نماید قابل قبول است به همین دلیل با این خط کد if (value.indexOf('.') > 0) وجود نقطه را بررسی میکنیم تا در صورت وجود '.' پیغام خطا نشان داده شود.در خط بعدی بررسی مینماییم که اگر عدد وارد شده اعشاری نباشد از تابع parseInt استفاده نماییم. در خط بعدی این حالت را بررسی مینماییم که اگر کاربر عددی همچون /١٢ وارد کرد پیغام خطا صادر شود.
برای اعتبارسنجی تاریخ شمسی متاسفانه توابع کمکی برای تبدیل تاریخ در فایل globalize.culture.fa-IR.js وجود ندارد ولی اگر نگاهی به فایلهای Culture عربی بیاندازید همه دارای توابع کمکی برای تبدیل تاریج هجری به میلادی هستند به همین دلیل امکان اعتبارسنجی تاریخ شمسی با استفاده از jQuery Globalize میسر نمیباشد. من خودم تعدادی توابع کمکی را به globalize.culture.fa-IR.js اضافه کردەام که از تقویم فارسی آقای علی فرهادی برداشت شده است و با آنها کار اعتبارسنجی را انجام میدهیم. لازم به ذکر است این روش ١٠٠% تست نشده است و شاید راه کاملا اصولی نباشد ولی به هر حال در اینجا توضیح میدهم. در فایل globalize.culture.fa-IR.js قسمت Gregorian_Localized را پیدا کنید و آن را با کدهای زیر جایگزین کنید:
Gregorian_Localized: { firstDay: 6, days: { names: ["یکشنبه", "دوشنبه", "سه شنبه", "چهارشنبه", "پنجشنبه", "جمعه", "شنبه"], namesAbbr: ["یکشنبه", "دوشنبه", "سه شنبه", "چهارشنبه", "پنجشنبه", "جمعه", "شنبه"], namesShort: ["ی", "د", "س", "چ", "پ", "ج", "ش"] }, months: { names: ["ژانویه", "فوریه", "مارس", "آوریل", "می", "ژوئن", "ژوئیه", "اوت", "سپتامبر", "اُکتبر", "نوامبر", "دسامبر", ""], namesAbbr: ["ژانویه", "فوریه", "مارس", "آوریل", "می", "ژوئن", "ژوئیه", "اوت", "سپتامبر", "اُکتبر", "نوامبر", "دسامبر", ""] }, AM: ["ق.ظ", "ق.ظ", "ق.ظ"], PM: ["ب.ظ", "ب.ظ", "ب.ظ"], patterns: { d: "yyyy/MM/dd", D: "yyyy/MM/dd", t: "hh:mm tt", T: "hh:mm:ss tt", f: "yyyy/MM/dd hh:mm tt", F: "yyyy/MM/dd hh:mm:ss tt", M: "dd MMMM" }, JalaliDate: { g_days_in_month: [31, 28, 31, 30, 31, 30, 31, 31, 30, 31, 30, 31], j_days_in_month: [31, 31, 31, 31, 31, 31, 30, 30, 30, 30, 30, 29] }, gregorianToJalali: function (gY, gM, gD) { gY = parseInt(gY); gM = parseInt(gM); gD = parseInt(gD); var gy = gY - 1600; var gm = gM - 1; var gd = gD - 1; var gDayNo = 365 * gy + parseInt((gy + 3) / 4) - parseInt((gy + 99) / 100) + parseInt((gy + 399) / 400); for (var i = 0; i < gm; ++i) gDayNo += Globalize.culture().calendars.Gregorian_Localized.JalaliDate.g_days_in_month[i]; if (gm > 1 && ((gy % 4 == 0 && gy % 100 != 0) || (gy % 400 == 0))) /* leap and after Feb */ ++gDayNo; gDayNo += gd; var jDayNo = gDayNo - 79; var jNp = parseInt(jDayNo / 12053); jDayNo %= 12053; var jy = 979 + 33 * jNp + 4 * parseInt(jDayNo / 1461); jDayNo %= 1461; if (jDayNo >= 366) { jy += parseInt((jDayNo - 1) / 365); jDayNo = (jDayNo - 1) % 365; } for (var i = 0; i < 11 && jDayNo >= Globalize.culture().calendars.Gregorian_Localized.JalaliDate.j_days_in_month[i]; ++i) { jDayNo -= Globalize.culture().calendars.Gregorian_Localized.JalaliDate.j_days_in_month[i]; } var jm = i + 1; var jd = jDayNo + 1; return [jy, jm, jd]; }, jalaliToGregorian: function (jY, jM, jD) { jY = parseInt(jY); jM = parseInt(jM); jD = parseInt(jD); var jy = jY - 979; var jm = jM - 1; var jd = jD - 1; var jDayNo = 365 * jy + parseInt(jy / 33) * 8 + parseInt((jy % 33 + 3) / 4); for (var i = 0; i < jm; ++i) jDayNo += Globalize.culture().calendars.Gregorian_Localized.JalaliDate.j_days_in_month[i]; jDayNo += jd; var gDayNo = jDayNo + 79; var gy = 1600 + 400 * parseInt(gDayNo / 146097); /* 146097 = 365*400 + 400/4 - 400/100 + 400/400 */ gDayNo = gDayNo % 146097; var leap = true; if (gDayNo >= 36525) /* 36525 = 365*100 + 100/4 */ { gDayNo--; gy += 100 * parseInt(gDayNo / 36524); /* 36524 = 365*100 + 100/4 - 100/100 */ gDayNo = gDayNo % 36524; if (gDayNo >= 365) gDayNo++; else leap = false; } gy += 4 * parseInt(gDayNo / 1461); /* 1461 = 365*4 + 4/4 */ gDayNo %= 1461; if (gDayNo >= 366) { leap = false; gDayNo--; gy += parseInt(gDayNo / 365); gDayNo = gDayNo % 365; } for (var i = 0; gDayNo >= Globalize.culture().calendars.Gregorian_Localized.JalaliDate.g_days_in_month[i] + (i == 1 && leap) ; i++) gDayNo -= Globalize.culture().calendars.Gregorian_Localized.JalaliDate.g_days_in_month[i] + (i == 1 && leap); var gm = i + 1; var gd = gDayNo + 1; return [gy, gm, gd]; }, checkDate: function (jY, jM, jD) { return !(jY < 0 || jY > 32767 || jM < 1 || jM > 12 || jD < 1 || jD > (Globalize.culture().calendars.Gregorian_Localized.JalaliDate.j_days_in_month[jM - 1] + (jM == 12 && !((jY - 979) % 33 % 4)))); }, convert: function (value, format) { var day, month, year; var formatParts = format.split('/'); var dateParts = value.split('/'); if (formatParts.length !== 3 || dateParts.length !== 3) { return false; } for (var j = 0; j < formatParts.length; j++) { var currentFormat = formatParts[j]; var currentDate = dateParts[j]; switch (currentFormat) { case 'dd': if (currentDate.length === 2 || currentDate.length === 1) { day = currentDate; } else { year = currentDate; } break; case 'MM': month = currentDate; break; case 'yyyy': if (currentDate.length === 4) { year = currentDate; } else { day = currentDate; } break; default: return false; } } year = parseInt(year); month = parseInt(month); day = parseInt(day); var isValidDate = Globalize.culture().calendars.Gregorian_Localized.checkDate(year, month, day); if (!isValidDate) { return false; } var grDate = Globalize.culture().calendars.Gregorian_Localized.jalaliToGregorian(year, month, day); var shDate = Globalize.culture().calendars.Gregorian_Localized.gregorianToJalali(grDate[0], grDate[1], grDate[2]); if (year === shDate[0] && month === shDate[1] && day === shDate[2]) { return true; } return false; } },
روال کار در تابع convert به اینصورت است که ابتدا تاریخ وارد شده را بررسی مینماید تا معتبر بودن آن معلوم شود به عنوان مثال اگر تاریخی مثل 1392/12/31 وارد شده باشد و در ادامه برای بررسی بیشتر تاریخ یک بار به میلادی و تاریخ میلادی دوباره به شمسی تبدیل میشود و با تاریخ وارد شده مقایسه میشود و در صورت برابری تاریخ معتبر اعلام میشود. در فایل Index.cshtml کدهای زیر اضافی نمایید:
$.validator.methods.date = function (value, element) { return Globalize.culture().calendars.Gregorian_Localized.convert(value, 'yyyy/MM/dd'); };
برای اعتبارسنجی تاریخ میتوانید از ٢ فرمت استفاده کنید:
١ – yyyy/MM/dd
٢ – dd/MM/yyyy
البته از توابع اعتبارسنجی تاریخ میتوانید به صورت جدا استفاده نمایید و لزومی ندارد آنها را همراه با jQuery Globalize بکار ببرید. در آخر خروجی کار به این شکل است:
در کل استفاده از jQuery Globalize برای اعتبارسنجی در سایتهای چند زبانه به نسبت خوب میباشد و برای هر زبان میتوانید از culture مورد نظر استفاده نمایید. در قسمت دوم این مطلب به بررسی بخش سمت سرور میپردازیم.
پشتیبانی از انقیاد پویا در سیشارپ
public static class ExpandoXml { public static dynamic AsExpando(this XDocument document) { return CreateExpando(document.Root); } private static dynamic CreateExpando(XElement element) { var result = new ExpandoObject() as IDictionary<string, object>; if (element.Elements().Any(e => e.HasElements)) { var list = new List<ExpandoObject>(); result.Add(element.Name.ToString(), list); foreach (var childElement in element.Elements()) { list.Add(CreateExpando(childElement)); } } else { foreach (var leafElement in element.Elements()) { result.Add(leafElement.Name.ToString(), leafElement.Value); } } return result; } }
class Program { static void Main(string[] args) { var doc1 = XDocument.Load("Employees.xml"); foreach (var element in doc1.Element("Employees").Elements("Employee")) { Console.WriteLine(element.Element("FirstName").Value); } var doc2 = XDocument.Load("Employees.xml").AsExpando(); foreach (var employee in doc2.Employees) { Console.WriteLine(employee.FirstName); } } }
پیشتر برای محاسبهی هش اشیاء، از یک چنین روشی استفاده میشد:
public override int GetHashCode() { unchecked { int hashCode = 17; hashCode = (hashCode * 23) + (name == null ? 0 : this.name.GetHashCode()); hashCode = (hashCode * 23) + this.age; foreach (string power in this.powers) { hashCode = (hashCode * 23) + (power == null ? 0 : power.GetHashCode()); } return hashCode; } }
public override int GetHashCode() { var hash = new HashCode(); hash.Add(this.object1); hash.Add(this.object2); return hash.ToHashCode(); }
بررسی ساختار بانک اطلاعاتی تمرینهای سایت PostgreSQL Exercises
بانک اطلاعاتی مثالهای سایت PostgreSQL Exercises از سه جدول با مشخصات زیر تشکیل میشود:
جدول کاربران
CREATE TABLE cd.members ( memid integer NOT NULL, surname character varying(200) NOT NULL, firstname character varying(200) NOT NULL, address character varying(300) NOT NULL, zipcode integer NOT NULL, telephone character varying(20) NOT NULL, recommendedby integer, joindate timestamp not null, CONSTRAINT members_pk PRIMARY KEY (memid), CONSTRAINT fk_members_recommendedby FOREIGN KEY (recommendedby) REFERENCES cd.members(memid) ON DELETE SET NULL );
جدول امکانات قابل ارائهی به کاربران
CREATE TABLE cd.facilities ( facid integer NOT NULL, name character varying(100) NOT NULL, membercost numeric NOT NULL, guestcost numeric NOT NULL, initialoutlay numeric NOT NULL, monthlymaintenance numeric NOT NULL, CONSTRAINT facilities_pk PRIMARY KEY (facid) );
جدول سوابق استفادهی کاربران از امکانات مجموعه
CREATE TABLE cd.bookings ( bookid integer NOT NULL, facid integer NOT NULL, memid integer NOT NULL, starttime timestamp NOT NULL, slots integer NOT NULL, CONSTRAINT bookings_pk PRIMARY KEY (bookid), CONSTRAINT fk_bookings_facid FOREIGN KEY (facid) REFERENCES cd.facilities(facid), CONSTRAINT fk_bookings_memid FOREIGN KEY (memid) REFERENCES cd.members(memid) );
هر رزرو کردن مکان و امکاناتی در این مجموعه، «نیم ساعته» است. بنابراین Slots در اینجا به معنای تعداد نیم ساعتهای رزرو کردن یک مکان خاص است؛ که به آن «half hour slots» نیز گفته میشود و زمان شروع این رزرو نیز ثبت میشود.
تبدیل ساختار بانک اطلاعاتی سایت PostgreSQL Exercises به EF Core Code First
در این دیاگرام، دیتابیس متشکل از سه جدول یاد شده را ملاحظه میکنید. برای تبدیل آنها به موجودیتهای EF Core، میتوان به صورت زیر عمل کرد:
موجودیت کاربران
namespace EFCorePgExercises.Entities { public class Member { public int MemId { set; get; } public string Surname { set; get; } public string FirstName { set; get; } public string Address { set; get; } public int ZipCode { set; get; } public string Telephone { set; get; } public virtual ICollection<Member> Children { get; set; } public virtual Member Recommender { set; get; } public int? RecommendedBy { set; get; } public DateTime JoinDate { set; get; } public virtual ICollection<Booking> Bookings { set; get; } } }
- خاصیتهای Children و Recommender برای تعریف رابطهی «خود ارجاعی» اضافه شدهاند. در اینجا هر کاربر میتواند توسط کاربر دیگری توصیه شده باشد.
- خاصیت Bookings برای بیان رابطهی یک به چند با موجودیت Booking، تعریف شدهاست؛ هر یک کاربر میتواند به هر تعدادی رزرو امکانات داشته باشد.
موجودیت Facility
namespace EFCorePgExercises.Entities { public class Facility { public int FacId { set; get; } public string Name { set; get; } public decimal MemberCost { set; get; } public decimal GuestCost { set; get; } public decimal InitialOutlay { set; get; } public decimal MonthlyMaintenance { set; get; } public virtual ICollection<Booking> Bookings { set; get; } } }
- خاصیت راهبری Bookings، بیانگر رابطهی یک به چند هرکدام از امکانات مجموعه با تعداد بار و سوابق رزرو شدن آنها است.
موجودیت Booking
namespace EFCorePgExercises.Entities { public class Booking { public int BookId { set; get; } public int FacId { set; get; } public virtual Facility Facility { set; get; } public int MemId { set; get; } public virtual Member Member { set; get; } public DateTime StartTime { set; get; } public int Slots { set; get; } } }
تنظیمات هر کدام از موجودیتها و روابط بین آنها در EF Core Code First
پس از مشخص شدن طراحی موجودیتها، اکنون نیاز است ارتباطات بین آنها را به EF Core، به نحو دقیقتری معرفی کرد و همچنین طول و یا دقت هر کدام از خواص را نیز مشخص نمود.
تنظیمات موجودیت کاربران
namespace EFCorePgExercises.Entities { public class MemberConfiguration : IEntityTypeConfiguration<Member> { public void Configure(EntityTypeBuilder<Member> builder) { builder.HasKey(member => member.MemId); builder.Property(member => member.MemId).IsRequired().UseIdentityColumn(seed: 0, increment: 1); builder.Property(member => member.Surname).HasMaxLength(200).IsRequired(); builder.Property(member => member.FirstName).HasMaxLength(200).IsRequired(); builder.Property(member => member.Address).HasMaxLength(300).IsRequired(); builder.Property(member => member.ZipCode).IsRequired(); builder.Property(member => member.Telephone).HasMaxLength(20).IsRequired(); builder.HasIndex(member => member.RecommendedBy); builder.HasOne(member => member.Recommender) .WithMany(member => member.Children) .HasForeignKey(member => member.RecommendedBy); builder.Property(member => member.JoinDate).IsRequired(); builder.HasIndex(member => member.JoinDate).HasName("IX_JoinDate"); builder.HasIndex(member => member.RecommendedBy).HasName("IX_RecommendedBy"); } } }
- سپس نحوهی تعریف رابطهی خود راجاعی این موجودیت را مشاهده میکنید.
- دو ایندکس هم در اینجا تعریف شدهاند که جزو اطلاعات موجود در فایل SQL این سری از مثالها هستند.
نکتهی مهم: در اینجا یک UseIdentityColumn(seed: 0, increment: 1) را نیز مشاهده میکنید که شاید برای شما تازگی داشته باشد. فیلد ID تمام جداول این مجموعه برخلاف معمول که از 1 شروع میشود، از صفر شروع میشود و ID مساوی صفر را برای کاربران مهمان درنظر گرفتهاست. روش تعریف چنین تنظیم خاصی را توسط متد UseIdentityColumn و دو پارامتر آن در اینجا مشاهده میکنید. این ID مساوی صفر، نکات خاصی را هم در حین ثبت اطلاعات اولیهی هر جدول، به همراه دارد که در ادامه بررسی خواهد شد.
تنظیمات موجودیت امکانات مجموعه
namespace EFCorePgExercises.Entities { public class FacilityConfiguration : IEntityTypeConfiguration<Facility> { public void Configure(EntityTypeBuilder<Facility> builder) { builder.HasKey(facility => facility.FacId); builder.Property(facility => facility.FacId).IsRequired().UseIdentityColumn(seed: 0, increment: 1); builder.Property(facility => facility.Name).HasMaxLength(100).IsRequired(); builder.Property(facility => facility.MemberCost).IsRequired().HasColumnType("decimal(18, 6)"); builder.Property(facility => facility.GuestCost).IsRequired().HasColumnType("decimal(18, 6)"); builder.Property(facility => facility.InitialOutlay).IsRequired().HasColumnType("decimal(18, 6)"); builder.Property(facility => facility.MonthlyMaintenance).IsRequired().HasColumnType("decimal(18, 6)"); } } }
تنظیمات موجودیت سوابق رزروهای امکانات مجموعه
namespace EFCorePgExercises.Entities { public class BookingConfiguration : IEntityTypeConfiguration<Booking> { public void Configure(EntityTypeBuilder<Booking> builder) { builder.HasKey(booking => booking.BookId); builder.Property(booking => booking.BookId).IsRequired().UseIdentityColumn(seed: 0, increment: 1); builder.Property(booking => booking.FacId).IsRequired(); builder.HasOne(booking => booking.Facility) .WithMany(facility => facility.Bookings) .HasForeignKey(booking => booking.FacId); builder.Property(booking => booking.MemId).IsRequired(); builder.HasOne(booking => booking.Member) .WithMany(member => member.Bookings) .HasForeignKey(booking => booking.MemId); builder.Property(booking => booking.StartTime).IsRequired(); builder.Property(booking => booking.Slots).IsRequired(); builder.HasIndex(booking => new { booking.MemId, booking.FacId }).HasName("IX_memid_facid"); builder.HasIndex(booking => new { booking.FacId, booking.StartTime }).HasName("IX_facid_starttime"); builder.HasIndex(booking => new { booking.MemId, booking.StartTime }).HasName("IX_memid_starttime"); builder.HasIndex(booking => booking.StartTime).HasName("IX_starttime"); } } }
ایجاد Context و معرفی موجودیتها و تنظیمات آنها
در ادامه توسط ApplicationDbContext که از DbContext ارثبری میکند، سه موجودیت تعریف شده را در معرض دید EF Core قرار میدهیم:
namespace EFCorePgExercises.DataLayer { public class ApplicationDbContext : DbContext { public ApplicationDbContext(DbContextOptions options) : base(options) { } public DbSet<Member> Members { get; set; } public DbSet<Booking> Bookings { get; set; } public DbSet<Facility> Facilities { get; set; } protected override void OnModelCreating(ModelBuilder modelBuilder) { base.OnModelCreating(modelBuilder); modelBuilder.ApplyConfigurationsFromAssembly(typeof(MemberConfiguration).Assembly); } } }
اجرای Migrations جهت تشکیل ساختار بانک اطلاعاتی
اکنون که موجودیتها، روابط بین آنها و Context برنامه مشخص شدند، میتوان با اجرای دستوارت زیر، سبب تولید کدهای Migration شد که با اجرای آنها، بانک اطلاعاتی متناظری به صورت خودکار تولید میشود:
dotnet tool install --global dotnet-ef --version 3.1.6 dotnet tool update --global dotnet-ef --version 3.1.6 dotnet build dotnet ef migrations add Init --context ApplicationDbContext
مقدار دهی اولیهی بانک اطلاعاتی
سایت PostgreSQL Exercises به همراه فایل SQL ایجاد جداول و مقدار دهی اولیهی آنها نیز هست. شاید عنوان کنید که چرا این اطلاعات به صورت متدهای HasData، به تنظیمات موجودیتها اضافه نشدند؟ علت آن به همان ID مساوی صفر بر میگردد! در حین استفادهی از متد HasData نمیتوانید ID ای داشته باشید که مقدار آن با مقدار پیشفرض آن نوع، یکی باشد. برای مثال مقدار پیش فرض int، مساوی صفر است. به همین جهت حتی با تنظیم UseIdentityColumn(seed: 0, increment: 1)، اجازهی ثبت Id مساوی صفر را نمیدهد؛ چون نمیتواند تشخیص دهد که این مقدار، یک مقدار صریح است یا خیر (^). بنابراین مجبور هستیم تا آنها را به صورت معمولی ثبت کنیم:
context.Facilities.Add(new Facility { Name = "Tennis Court 1", MemberCost = 5, GuestCost = 25, InitialOutlay = 10000, MonthlyMaintenance = 200 }); // مابقی موارد context.SaveChanges();
این روش برای ثبت اطلاعات Facilities و Booking کار میکند؛ اما ... چون Idهای کاربران پشت سر هم نیست و بین آنها فاصله وجود دارد، دیگر نمیتوان از روش فوق استفاده کرد و نیاز است بتوان مقدار Id را به صورت صریحی تعیین کرد که این مورد نکات جالبی را به همراه دارد:
- در حین کار با SQL Server نیاز است دستور SET IDENTITY_INSERT Members ON را در ابتدای کار، فراخوانی کرد تا بتوان مقدار فیلد ID خود افزایش دهنده را به صورت دستی مقدار دهی کرد.
- در هر زمان، فقط یک جدول و فقط یک سشن (یک اتصال) را میتوان توسط IDENTITY_INSERT در حالت ثبت و مقدار دهی ID آن قرار داد.
- EF Core، به ازای هر batch اطلاعاتی که ثبت میکند، یکبار اتصال را باز و بسته میکند. این مورد سبب میشود که فراخوانی ExecuteSqlCommand با دستور یاد شده، تاثیری نداشته باشد. برای رفع این مشکل باید یک تراکنش را باز کرد، تا اتصال به بانک اطلاعاتی، در طول آن باز باقی بماند.
در اینجا برای ثبت کاربر با ID مساوی صفر، باز هم میتوان به صورت معمولی عمل کرد:
context.Members.Add(new Member { ... }); context.SaveChanges(); // For id = 0 = Int's CLR Default Value!
using (var transaction = context.Database.BeginTransaction()) { try { context.Database.ExecuteSqlRaw("SET IDENTITY_INSERT Members ON"); context.Members.Add(new Member { ... }); // مابقی موارد context.SaveChanges(); transaction.Commit(); } catch { transaction.Rollback(); throw; } finally { context.Database.ExecuteSqlRaw("SET IDENTITY_INSERT Members OFF"); } }
کدهای کامل موجودیتهای این قسمت به همراه تنظیمات آنها
کدهای کامل تنظیم Context و همچنین مقدار دهی اولیهی بانک اطلاعاتی
namespace EnablingMARS.Models { public class Product { public int Id { get; set; } public string Title { get; set; } public string Desc { get; set; } public float Price { get; set; } public Category Category { get; set; } } public enum Category { Cate1, Cate2, Cate3 } }
namespace EnablingMARS.Models { public class ProductDbContext : DbContext { public ProductDbContext() : base("EnablingMARS") {} public DbSet<Product> Products { get; set; } } }
MyContext.Products.Add(new Product() { Title = "title1", Desc = "desc", Price = 4500f, Category = Category.Cate1 }); MyContext.SaveChanges();
foreach (var product in _dvContext.Products.Where(category => category.Category == Category.Cate1)) { product.Price = 50000; MyContext.SaveChanges(); }
There is already an open DataReader associated with this Command which must be closed first.
"Data Source=(LocalDB)\v11.0;Initial Catalog=EnablingMARS; MultipleActiveResultSets=true"
- وقتی کانکشنی در حالت MARS برقرار میشود، یک سشن نیز همراه با یکسری اطلاعات اضافی برای آن ایجاد شده که باعث ایجاد Overhead خواهد شد.
- دستورات مارس thread-safe نیستند.
اهمیت محل فراخوانی OrderBy و Distinct
من برنامه ای شبیه زیر نوشته ام:
class MainClass { class Student { public string Name { get; set; } public int Age { get; set; } } static void Main() { List<Student> s = new List<Student>() { new Student(){Name="A",Age=12}, new Student(){Name="B",Age=10}, new Student(){Name="A",Age=5}, new Student(){Name="A",Age=6}, }.ToList(); var model = s.Where(x => x.Name.Contains("A")).Distinct().OrderBy(x => x.Age).ToList(); Console.Read(); } }
سوالی که داشتم اینه چرا با وجود متد Distinct دستورات فوق، سه رکورد را بر میگرداند؟
1) فراموش میکنیم تا اسکریپت اصلی jQuery را به درستی پیوست و مسیردهی کنیم.
2) مسیر Generic handler دیگری را ذکر میکنیم.
3) مسیرهای تصاویری را که Image slider باید نمایش دهد، کاملا بیربط ذکر میکنیم.
4) خروجی JSON نامربوطی را بازگشت میدهیم.
5) یکبار هم یک استثنای عمدی دستی را در بین کدها قرار خواهیم داد.
و ... بعد سعی میکنیم با استفاده از Firebug عیوب فوق را یافته و اصلاح کنیم؛ تا به یک برنامه قابل اجرا برسیم.
معرفی برنامهای که کار نمیکند!
یک برنامه ASP.NET Empty web application را آغاز کنید. سپس سه پوشه Scripts، Content و Images را به آن اضافه نمائید. در این پوشهها، اسکریپتهای نمایش دهنده تصاویر، Css آن و تصاویری که قرار است نمایش داده شوند، قرار میگیرند:
سپس یک فایل default.aspx و یک فایل OrbitHandler.ashx را نیز به پروژه با محتویات ذیل اضافه کنید: (در این دو فایل، 5 مورد مشکل ساز یاد شده لحاظ شدهاند)
محتویات فایل OrbitHandler.ashx.cs مطابق کدهای ذیل است:
using System.Collections.Generic; using System.IO; using System.Web; using System.Web.Script.Serialization; namespace OrbitWebformsTest { public class Picture { public string Title { set; get; } public string Path { set; get; } } public class OrbitHandler : IHttpHandler { IList<Picture> PicturesDataSource() { var results = new List<Picture>(); var path = HttpContext.Current.Server.MapPath("~/Images"); foreach (var item in Directory.GetFiles(path, "*.*")) { var name = Path.GetFileName(item); results.Add(new Picture { Path = /*"Images/" + name*/ name, Title = name }); } return results; } public void ProcessRequest(HttpContext context) { var items = PicturesDataSource(); var json = /*new JavaScriptSerializer().Serialize(items)*/ string.Empty; throw new InvalidDataException("همینطوری"); context.Response.ContentType = "text/plain"; context.Response.Write(json); } public bool IsReusable { get { return false; } } } }
همچنین کدهای صفحه ASPX ایی که قرار است (به ظاهر البته) از این Generic handler استفاده کند به نحو ذیل است:
<%@ Page Language="C#" AutoEventWireup="true" CodeBehind="default.aspx.cs" Inherits="OrbitWebformsTest._default" %> <!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Transitional//EN" "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-transitional.dtd"> <html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml"> <head runat="server"> <title></title> <link href="Content/orbit-1.2.3.css" rel="stylesheet" type="text/css" /> <script src="Script/jquery-1.5.1.min.js" type="text/javascript"></script> <script src="Scripts/jquery.orbit-1.2.3.min.js" type="text/javascript"></script> </head> <body> <form id="form1" runat="server"> <div id="featured"> </div> </form> <script type="text/javascript"> $(function () { $.ajax({ url: "Handler.ashx", contentType: "application/json; charset=utf-8", success: function (data) { $.each(data, function (i, b) { var str = '<img src="' + b.Path + '" alt="' + b.Title + '"/>'; $("#featured").append(str); }); $('#featured').orbit(); }, dataType: "json" }); }); </script> </body> </html>
مراحل عیب یابی برنامهای که کار نمیکند!
ابتدا برنامه را در فایرفاکس باز کرده و سپس افزونه Firebug را با کلیک بر روی آیکن آن، بر روی سایت فعال میکنیم. سپس یکبار بر روی دکمه F5 کلیک کنید تا مجددا مراحل بارگذاری سایت تحت نظر افزونه Firebug فعال شده، طی شود.
اولین موردی که مشهود است، نمایش عدد 3، کنار آیکن فایرباگ میباشد. این عدد به معنای وجود خطاهای اسکریپتی در کدهای ما است.
برای مشاهده این خطاها، بر روی برگه Console آن کلیک کنید:
بله. مشخص است که مسیر دهی فایل jquery-1.5.1.min.js صحیح نبوده و همین مساله سبب بروز خطاهای اسکریپتی گردیده است. برای اصلاح آن سطر زیر را در برنامه تغییر دهید:
<script src="Scripts/jquery-1.5.1.min.js" type="text/javascript"></script>
مجددا دکمه F5 را فشرده و سایت را با تنظیمات جدید اجرا کنید. اینبار در برگه Console و یا در برگه شبکه فایرباگ، خطای یافت نشدن Generic handler نمایان میشوند:
برای رفع آن به فایل default.aspx مراجعه و بجای معرفی Handler.ashx، نام OrbitHandler.ashx را وارد کنید.
مجددا دکمه F5 را فشرده و سایت را با تنظیمات جدید اجرا کنید.
اگر به برگه کنسول دقت کنیم، بروز استثناء در کدها تشخیص داده شده و همچنین در برگه Response پاسخ دریافتی از سرور، جزئیات صفحه خطای بازگشتی از آن نیز قابل بررسی و مشاهده است.
اینبار به فایل OrbitHandler.ashx.cs مراجعه کرده و سطر throw new InvalidDataException را حذف میکنیم. در ادامه برنامه را کامپایل و مجددا اجرا خواهیم کرد.
با اجرای مجدد سایت، تبادل اطلاعات صحیحی با فایل OrbitHandler.ashx برقرار شده است، اما خروجی خاصی قابل مشاهده نیست. بنابراین بازهم سایت کار نمیکند.
برای رفع این مشکل، متد ProcessRequest را به نحو ذیل تغییر خواهیم داد:
public void ProcessRequest(HttpContext context) { var items = PicturesDataSource(); var json = new JavaScriptSerializer().Serialize(items); context.Response.ContentType = "text/plain"; context.Response.Write(json); }
بله. تمام تنظیمات به نظر درست هستند، اما در برگه شبکه فایرباگ تعدادی خطای 404 و یا «یافت نشد»، مشاهده میشوند. مشکل اینجا است که مسیرهای بازگشت داده شده توسط متد Directory.GetFiles، مسیرهای مطلقی هستند؛ مانند c:\path\images\01.jpg و جهت نمایش در یک وب سایت مناسب نمیباشند. برای تبدیل آنها به مسیرهای نسبی، اینبار کدهای متد تهیه منبع داده را به نحو ذیل ویرایش میکنیم:
IList<Picture> PicturesDataSource() { var results = new List<Picture>(); var path = HttpContext.Current.Server.MapPath("~/Images"); foreach (var item in Directory.GetFiles(path, "*.*")) { var name = Path.GetFileName(item); results.Add(new Picture { Path = "Images/" + name, Title = name }); } return results; }
اینبار اگر برنامه را اجرا کنیم، بدون مشکل کار خواهد کرد.
بنابراین در اینجا مشاهده کردیم که اگر «برنامهای مبتنی بر jQuery کار نمیکند»، چگونه باید قدم به قدم با استفاده از فایرباگ و امکانات آن، به خطاهایی که گزارش میدهد و یا مسیرهایی را که یافت نشد بیان میکند، دقت کرد تا بتوان برنامه را عیب یابی نمود.
سؤال مهم: اجرای کدهای jQuery Ajax فوق، چه تغییری را در صفحه سبب میشوند؟
اگر به برگه اسکریپتها در کنسول فایرباگ مراجعه کنیم، امکان قرار دادن breakpoint بر روی سطرهای کدهای جاوا اسکریپتی نمایش داده شده نیز وجود دارد:
در اینجا همانند VS.NET میتوان برنامه را در مرورگر اجرا کرده و تگهای تصویر پویای تولید شده را پیش از اضافه شدن به صفحه، مرحله به مرحله بررسی کرد. به این ترتیب بهتر میتوان دریافت که آیا src بازگشت داده شده از سرور فرمت صحیحی دارد یا خیر و آیا به محل مناسبی اشاره میکند یا نه. همچنین در برگه HTML آن، عناصر پویای اضافه شده به صفحه نیز بهتر مشخص هستند:
ListBox
در مورد لیست، ما قبلا نام کشورها را با استفاده از تگ ListBoxItem به طور دستی اضافه میکردیم و هر گونه ویرایش و اضافه کردن عکس و دیگر اشیاء را داخل این تگ برای هر آیتم جداگانه انجام میدادیم؛ مثل تصویر زیر که هر آیتم شامل یک تگ تصویر و دو تگ TextBlock است که یکی از آنها رنگی شده است. کد هر آیتم به طور جداگانه و دستی اضافه شده است.
<ListBox Grid.Row="3" Name="MyListBox" Grid.Column="1" Margin="10" Height="80" > <ListBox.ItemTemplate> <DataTemplate> <WrapPanel> <Image Width="24" Height="24" Source="{Binding Flag}"></Image> <TextBlock Padding="5 5 0 0" Text="{Binding Name}"></TextBlock> </WrapPanel> </DataTemplate> </ListBox.ItemTemplate> </ListBox>
ارائه این نکته ضروری است که همه اشیاء خصوصیت DataContext را دارند و ما در مثال قبلی DataContext ریشه یا والد اشیاء را پر کردیم. اگر مقاله "ساختار سلسله مراتبی " را به یاد بیاورید، گفتیم که هر شیء در صورتیکه خصوصیت وابستهای برایش تعریف نشده باشد، به سمت اشیاء والد حرکت میکند، به این جهت بود که همهی کنترلها به منبع دادهها دسترسی داشتند. پس ما اگر DataContext لیست را پر کنیم، لیست دلیلی برای دسترسی به DataContext اشیاء والد ندارد و خصوصیت پر شدهی خودش را در نظر میگیرد. پس بیایید این مورد را امتحان کنیم:
من کلاس زیر را جهت ارسال لیستی از کشورها به همراه آدرس پرچمشان، بر میگردانم:
دلیل استفاده از کلاس ObservableCollection در کد زیر به جای استفاده از اشیایی چون Ilist و ... این بود که این کلاس به اینترفیس هایی چون INotifyPropertyChanged مزین گشته و هر گونه تغییری در این مجموعه، از قبیل حذف و اضافه را اطلاع رسانی کرده و مدل تغییر یافته را به سمت ویو هدایت میکند.
using System.Collections.ObjectModel; namespace test { public class Country { public string Flag { get { return "Images/flags/" + Name + ".png"; } } public string Name { get; set; } public int Id { get; set; } public ObservableCollection<Country> GetCountries() { var countries = new ObservableCollection<Country>(); countries.Add(new Country(){Id =1,Name = "Afghanistan"}); countries.Add(new Country() { Id = 2, Name = "Albania" }); countries.Add(new Country() { Id = 3, Name = "Angola" }); countries.Add(new Country() { Id = 4, Name = "Bahrain" }); countries.Add(new Country() { Id = 5, Name = "Bermuda" }); countries.Add(new Country() { Id =6, Name = "Iran" }); return countries; } } }
دلیل این مشکل این است که DataContext برای نمایش یک Object تهیه شده است و در مورد دادههای لیستی باید از خصوصیتی به نام ItemsSource استفاده کرد که برای دادههای لیستی IEnumerables، بهینه شده است.
پس به این ترتیب مینویسیم :
public MainWindow() { InitializeComponent(); person = Person.GetPerson(); DataContext = person; //خط جدید MyListBox.ItemsSource = new Country().GetCountries(); }
شکلهای زیر یک نمودار از ارتباط با Object برای واکشی داده هاست:
نمودار زیر هم دسترسی به مجموعه ای از دادههای لیستی است که از طریق ItemsSource خوانده میشوند:
کد زیر همچنین برای اتصال به کار میرود:
public MainWindow() { InitializeComponent(); person = Person.GetPerson(); DataContext = person; //خط جدید MyListBox.DataContext = new Country().GetCountries(); MyListBox.SetBinding(ItemsControl.ItemsSourceProperty, new Binding()); }
پی نوشت : روشهای دیگر بایند کردن همچون استفاده از منابع یا ریسورسها یا استفاده از ViewModelها هم هستند که در آینده در مورد آنها بیشتر صحبت خواهیم کرد.
حال که توانستیم لیست را پر کنیم باید کشوری را که در رکورد واکشی شده آمده است، در لیست انتخاب کنیم.
توجه داشته باشید که باید لیست را از طریق خصوصیت ItemsSource پر کرده باشید و DataContext را دستکاری نکرده باشید.
خصوصیت Country در کلاس Person میتواند به دو صورت زیر باشد:
public int Country { get; set; } public Country Country { get; set; }
<ListBox Grid.Row="3" Name="MyListBox" Grid.Column="1" Margin="10" Height="80" SelectedValuePath="Id" SelectedValue="{Binding Country}" > <ListBox Grid.Row="3" Name="MyListBox" Grid.Column="1" Margin="10" Height="80" SelectedValuePath="Id" SelectedValue="{Binding Country.Id}" >
خصوصیتهای دیگر یک شیء لیستی چون ListBox و ComboBox و ... SelectedIndex است که اندیس یک آیتم انتخابی را بازگردانده یا جهت انتخاب یک آیتم، اندیس آن را دریافت میکند. SelectedItem و SelectedItems هم شیء یا شیءهایی از مدل را (در اینجا Country) که در لیست انتخاب شدهاند، بر میگرداند (فقط خواندنی).