وحید نصیری وحید نصیری
اشتراک‌ها
TypeScript 3.2 منتشر شد
let foo: bigint = BigInt(100); // the BigInt function
let bar: bigint = 100n;        // a BigInt literal
TypeScript 3.2 منتشر شد
‫۵ سال و ۱۰ ماه قبل، جمعه ۹ آذر ۱۳۹۷، ساعت ۱۱:۵۸
وحید نصیری وحید نصیری
مطالب
شروع به کار با AngularJS 2.0 و TypeScript - قسمت سوم - غنی سازی کامپوننت‌ها
در قسمت قبل، مقدمه‌ای بر نحوه‌ی تعریف یک کامپوننت در AngularJS 2.0 عنوان شد و همچنین نحوه‌ی بوت استرپ و آغاز اینگونه برنامه‌ها بررسی گردید. در این قسمت می‌خواهیم امکانات پیشرفته‌تری از کامپوننت‌ها را بررسی کنیم.


روش‌های مختلف تعریف خاصیت template در یک کامپوننت

در قسمت قبل، روش تعریف inline یک template را مشاهده کردید:
template:`
          <div><h1>{{pageTitle}}</h1>
               <div>My First Component</div>
          </div>
 `
در اینجا رشته‌ی قالب نهایی این View، در همان تعاریف متادیتای Component قرار گرفته‌است (روش inline). اگر این رشته تک سطری باشد، از روش متداول ذکر "" برای تعریف رشته‌ها در جاوا اسکریپت استفاده می‌شود و اگر این رشته چند سطری باشد، از back tick مربوط به ES 6 مانند مثال فوق کمک گرفته خواهد شد. استفاده از back ticks و رشته‌های چند سطری، نحوه‌ی تعریف قالب‌های inline را خواناتر می‌کند.
هر چند این روش تعریف قالب‌ها، مزیت سادگی و امکان مشاهده‌ی View را به همراه کدهای مرتبط با آن، در یک فایل میسر می‌کند، اما به دلیل رشته‌ای بودن، مزیت کار کردن با ادیتورهای وب، مانند داشتن intellisense، فرمت خودکار کدها و بررسی syntax را از دست خواهیم داد و با بیشتر شدن حجم این رشته، این مشکلات بیشتر نمایان خواهند شد.
به همین جهت قابلیت دیگری به نام linked template نیز در اینجا درنظر گرفته شده‌است:
 templateUrl: 'product-list.component.html'
در این حالت، محتوای قالب، به یک فایل html مجزا منتقل شده و سپس لینک آن در خاصیت دیگری از متادیتای Component به نام templateUrl ذکر می‌شود.


ساخت کامپوننت نمایش لیست محصولات

در ادامه می‌خواهیم کامپوننتی را طراحی کنیم که آرایه‌ای از محصولات را نمایش می‌دهد. در اینجا مرسوم است هر ویژگی برنامه، در یک پوشه‌ی مجزا قرار گیرد. به همین جهت در ادامه‌ی مثال قسمت قبل که پوشه‌ی app را به ریشه‌ی پروژه اضافه کردیم و سپس main.ts راه انداز و کامپوننت ریشه‌ی سایت یا app.component.ts را در آن تعریف کردیم، در داخل همین پوشه‌ی app، پوشه‌ی جدیدی را به نام products اضافه می‌کنیم. سپس به این پوشه‌ی جدید محصولات، فایل جدیدی را به نام product-list.component.html اضافه کنید. از این فایل جهت تعریف قالب کامپوننت لیست محصولات استفاده خواهیم کرد. در اینجا نیز مرسوم است نام قالب یک Component را به صورت نام ویژگی ختم شده‌ی به کلمه‌ی Component، با پسوند html تعریف کنیم.


پس از اضافه شدن فایل product-list.component.html، محتوای آن‌را به نحو ذیل تغییر دهید:
<div class='panel panel-default'>
    <div class='panel-heading'>
        {{pageTitle}}
    </div>
    <div class='panel-body'>
        <div class='row'>
            <div class='col-md-2'>Filter by:</div>
            <div class='col-md-4'>
                <input type='text' />
            </div>
        </div>
        <div class='row'>
            <div class='col-md-6'>
                <h3>Filtered by: </h3>
            </div>
        </div>
        <div class='table-responsive'>
            <table class='table'>
                <thead>
                    <tr>
                        <th>
                            <button class='btn btn-primary'>
                                Show Image
                            </button>
                        </th>
                        <th>Product</th>
                        <th>Code</th>
                        <th>Available</th>
                        <th>Price</th>
                        <th>5 Star Rating</th>
                    </tr>
                </thead>
                <tbody>
 
                </tbody>
            </table>
        </div>
    </div>
</div>
در اینجا قصد داریم داخل پنل بوت استرپ 3، لیستی از محصولات را به صورت یک جدول نمایش دهیم. همچنین می‌خواهیم قابلیت جستجوی داخل این لیست را نیز فراهم کنیم. فعلا شکل کلی این قالب را به نحو فوق تهیه می‌کنیم. قسمت tbody جدول آن را که قرار است لیست محصولات را رندر کند، در ادامه‌ی بحث تکمیل خواهیم کرد.
تنها نکته‌ی AngularJS 2.0 قالب فوق، اتصال به pageTitle است که نمونه‌ای از آن‌را در قسمت قبل با معرفی اولین کامپوننت مشاهده کرده‌اید.

در ادامه نیاز است برای این قالب و view، یک کامپوننت را طراحی کنیم که متشکل است از یک کلاس TypeScript ایی مزین شده به Component. بنابراین فایل ts جدیدی را به نام product-list.component.ts به پوشه‌ی App\products اضافه کنید؛ با این محتوا:
import { Component } from 'angular2/core';
 
@Component({
    selector: 'pm-products',
    templateUrl: 'app/products/product-list.component.html'
})
export class ProductListComponent {
    pageTitle: string = 'Product List';
}


با جزئیات نحوه‌ی تعریف یک کامپوننت در قسمت قبل در حین معرفی کامپوننت‌ها آشنا شدیم. در اینجا کلاس ProductListComponent با واژه‌ی کلیدی export همراه است تا توسط module loader برنامه قابلیت بارگذاری را پیدا کند. همچنین خاصیت عمومی pageTitle نیز در آن تعریف شده‌است تا در قالب مرتبط مورد استفاده قرار گیرد.
سپس این کلاس، با decorator ویژه‌ای به نام Component مزین شده‌است تا AngularJS 2.0 بداند که هدف از تعریف آن، ایجاد یک کامپوننت جدید است. مقدار selector آن که تشکیل دهنده‌ی یک تگ HTML سفارشی متناظر با آن خواهد شد، به pm-products تنظیم شده‌است و اینبار بجای تعریف inline قالب آن به صورت یک رشته، از خاصیت templateUrl جهت معرفی مسیر فایل html قالبی که پیشتر آماده کردیم، کمک گرفته شده‌است.


نمایش کامپوننت لیست محصولات در صفحه‌ی اصلی سایت

خوب، تا اینجا یک کامپوننت جدید را به نام لیست محصولات، ایجاد کردیم؛ اما چگونه باید آن‌را نمایش دهیم؟
در قسمت قبل که کامپوننت ریشه‌ی برنامه یا AppComponent را تعریف کردیم، نام selector آن را pm-app درنظر گرفتیم و در نهایت این directive سفارشی را به نحو ذیل در body صفحه‌ی اصلی سایت نمایش دادیم:
    <div>
        @RenderBody()
        <pm-app>Loading App...</pm-app>
    </div>
اما این روش، تنها برای root component سایت مناسب است. برای سایر کامپوننت‌های غیر ریشه‌ای (یعنی تمام کامپوننت‌ها)، سه مرحله‌ی زیر باید طی شوند:
الف) تگ سفارشی این دایرکتیو جدید را به کامپوننت ریشه‌ی سایت یا همان AppComponent اضافه می‌کنیم. بنابراین فایل app.component.ts را گشوده و سپس selector کامپوننت لیست محصولات را به قالب آن اضافه کنید:
import { Component } from 'angular2/core';
 
@Component({
    selector: 'pm-app',
    template:`
    <div><h1>{{pageTitle}}</h1>
        <pm-products></pm-products>
    </div>
    `
})
export class AppComponent {
    pageTitle: string = "DNT AngularJS 2.0 APP";
}
همانطور که مشاهده می‌کنید، تگ جدید pm-products بر اساس نام selector کامپوننت لیست محصولات، به قالب کامپوننت ریشه‌ی سایت اضافه شده‌است.
ب) تا اینجا یک دایرکتیو جدید را به نام pm-products به یک کامپوننت دیگر اضافه کرده‌ایم. اما این کامپوننت نمی‌داند که اطلاعات آن‌را باید از کجا تامین کند. برای این منظور خاصیت جدیدی را به نام directives به لیست خاصیت‌های Component ریشه‌ی سایت اضافه می‌کنیم. این خاصیت، آرایه‌ای از دایرکتیوهای سفارشی را قبول می‌کند:
 directives: [ProductListComponent]
ج) بلافاصله که این تغییر را اعمال کنید، در ادیتور TypeScript ایی موجود، ذیل کلمه‌ی ProductListComponent خط قرمز کشیده خواهد شد. چون هنوز مشخص نکرده‌ایم که این شیء جدید باید از کدام ماژول تامین شود و ناشناخته‌است. بنابراین import مربوطه را به ابتدای فایل اضافه می‌کنیم:
import { Component } from 'angular2/core';
import { ProductListComponent } from './products/product-list.component';
 
@Component({
    selector: 'pm-app',
    template:`
    <div><h1>{{pageTitle}}</h1>
        <pm-products></pm-products>
    </div>
    `,
    directives: [ProductListComponent]
})
export class AppComponent {
    pageTitle: string = "DNT AngularJS 2.0 APP";
}
کدهای فوق، کد نهایی کامپوننت ریشه‌ی سایت هستند که به آن selector جدیدی به نام pm-products اضافه شده‌است. سپس directive متناظر آن به لیست دایرکتیوهای کامپوننت جاری اضافه شده و در نهایت این دایرکتیو، از ماژول مرتبط با آن import شده‌است.

این سه مرحله، مراحلی هستند که جهت افزودن هر دایرکتیو جدید به کامپوننتی مشخص، باید طی شوند.

خوب، اکنون اگر برنامه را اجرا کنیم، چنین خروجی را می‌توان مشاهده کرد:


یک نکته
اگر برنامه را اجرا کردید و خروجی را مشاهده نکردید، مطمئن شوید که فایل‌های ts شما کامپایل شده‌اند. فشردن دکمه‌ی ctrl+s مجدد در این فایل‌ها، سبب کامپایل مجدد آن‌ها می‌شوند و یا انتخاب گزینه‌ی Build و سپس ReBuild solution نیز همینکار را انجام می‌دهد.


غنی سازی کامپوننت‌های AngularJS 2.0 با data-binding

در AngularJS 2.0 عملیات binding، کار مدیریت ارتباطات بین یک کلاس کامپوننت و قالب آن‌را انجام می‌دهد. نمونه‌ای از آن‌را پیشتر با خاصیت pageTitle و سپس نمایش آن در قالب کامپوننت متناظر با آن کلاس، مشاهده کرده‌اید. همچنین در اینجا یک قالب می‌تواند متدهای داخل کلاس کامپوننت خود را توسط رخدادها نیز فراخوانی کند.
به نحوه‌ی نمایش {{pageTitle}} اصطلاحا interpolation می‌گویند. در اینجا خاصیت pageTitle اطلاعات خود را از کلاس کامپوننت دریافت می‌کند. به این نوع binding، انقیاد یک طرفه یا one-way binding نیز گفته می‌شوند؛ از خاصیت کلاس شروع شده و به قالب خاتمه می‌یابد.
ویژگی interpolation فراتر است از صرفا نمایش یک خاصیت و می‌تواند حاوی محاسبات نیز باشد:
{{'Title: ' + pageTitle}}
{{2*20+1}}
و یا حتی در آن می‌توان متدی از کلاس کامپوننت را نیز فراخوانی کرد. در مثال زیر فرض شده‌است که متد getTitle، در کلاس متناظر با کامپوننت این قالب، تعریف شده‌است:
{{'Title: ' + getTitle()}}
کار interpolation درج عبارت محاسبه شده‌ی نهایی بین المان‌های html است؛ مانند:
 <h1>{{pageTitle}}</h1>
و یا حتی می‌توان این مقدار نهایی را به خواص المان‌های html نیز نسبت داد:
 <h1 innerText={{pageTitle}}></h1>
در این مثال خاصیت innerText المان h1 توسط interpolation مقدار دهی شده‌است.

بنابراین به صورت خلاصه هر زمانیکه نیاز به نمایش اطلاعات فقط خواندنی (one-way binding) داریم، ابتدا خاصیتی را در کلاس کامپوننت تعریف کرده و سپس مقدار این خاصیت را توسط interpolation، در قالب کامپوننت درج می‌کنیم. حین استفاده از interpolation نیازی به ذکر "" نیست.
در مورد مباحث تکمیلی binding در قسمت‌های بعدی بیشتر بحث خواهیم کرد.


افزودن منطقی سفارشی به قالب یک کامپوننت

دایرکتیوها به صورت المان‌ها و یا ویژگی‌های سفارشی HTML، قابلیت توسعه‌ی امکانات پیش فرض آن‌را دارند. در اینجا می‌توان دایرکتیوهای سفارشی خود را تولید کرد (مانند pm-products فوق) و یا از دایرکتیوهای توکار AngularJS 2.0 استفاده کرد. برای مثال ngIf* و ngFor* جزو structural directives توکار AngularJS 2.0 هستند. ستاره‌ای که پیش از نام این دایرکتیوها قرار گرفته‌است، آن‌‌ها را در گروه structural directives قرار می‌دهد.
کار دایرکتیوهای ساختاری، تغییر ساختار یا همان view کامپوننت‌ها است؛ با افزودن، حذف و یا تغییر المان‌های HTML تعریف شده‌ی در صفحه.

بررسی ngIf*

فایل قالب product-list.component.html را گشوده و تعریف جدول آن‌را به نحو ذیل تغییر دهید:
 <table class='table' *ngIf='products && products.length'>
کار ngIf* نمایش یا عدم نمایش قسمتی از DOM یا document object model بر اساس برآورده شدن منطقی است که توسط آن بررسی می‌شود. اگر حاصل عبارتی که به ngIf* انتساب داده می‌شود به false تعبیر شود، آن المان و فرزندان آن از DOM حذف می‌شوند و اگر این عبارت به true تعبیر شود، آن المان و فرزندانش مجددا به DOM اضافه خواهند شد.
برای نمونه عبارت انتساب داده شده‌ی به ngIf* در مثال فوق به این معنا است که اگر خاصیت و آرایه‌ی products در کلاس کامپوننت این قالب تعریف شده بود و همچنین دارای اعضایی نیز بود، آنگاه این جدول را نمایش بده.
برای آزمایش آن، فایل product-list.component.ts را گشوده و خاصیت عمومی آرایه‌ی products را به نحو ذیل به آن اضافه کنید:
import { Component } from 'angular2/core';
 
@Component({
    selector: 'pm-products',
    templateUrl: 'app/products/product-list.component.html'
})
export class ProductListComponent {
    pageTitle: string = 'Product List';
    products: any[] = [
        {
            "productId": 2,
            "productName": "Garden Cart",
            "productCode": "GDN-0023",
            "releaseDate": "March 18, 2016",
            "description": "15 gallon capacity rolling garden cart",
            "price": 32.99,
            "starRating": 4.2,
            "imageUrl": "app/assets/images/garden_cart.png"
        },
        {
            "productId": 5,
            "productName": "Hammer",
            "productCode": "TBX-0048",
            "releaseDate": "May 21, 2016",
            "description": "Curved claw steel hammer",
            "price": 8.9,
            "starRating": 4.8,
            "imageUrl": "app/assets/images/rejon_Hammer.png"
        }
    ];
}
فعلا چون اینترفیسی را برای شیء محصول تعریف نکرده‌ایم، نوع این آرایه را any یا همان حالت پیش فرض جاوا اسکریپت تعریف می‌کنیم.
همچنین فعلا در اینجا اطلاعات را بجای دریافت از سرور، توسط آرایه‌ی مشخصی از اشیاء تعریف کرده‌ایم. این موارد را در قسمت‌های بعدی بهبود خواهیم بخشید.

اکنون که خاصیت عمومی products تعریف شده‌است، امکان استفاده‌ی از ngIf* ایی که پیشتر تعریف کردیم، میسر شده‌است. در این حالت اگر برنامه را اجرا کنید، قسمت table header تصویر قبلی نمایش سایت، هنوز نمایان است. یعنی ngIf* تعریف شده کار می‌کند؛ چون خاصیت products تعریف شده‌است و همچنین دارای اعضایی است.
برای آزمایش بیشتر، خاصیت products را کامنت کنید و یکبار نیز فایل ts آن‌را ذخیره کنید تا فایل js متناظر با آن کامپایل شود. سپس مجددا برنامه را اجرا کنید. در این حالت دیگر نباید هدر جدول نمایان باشد؛ چون products تعریف نشده‌است.


بررسی ngFor*

تا اینجا بر اساس داشتن لیستی از محصولات یا عدم آن، جدول متناظری را نمایش داده و یا مخفی کردیم. اما این جدول هنوز فاقد ردیف‌های نمایش اعضای آرایه‌ی products است.
برای این منظور مجددا فایل قالب product-list.component.html را گشوده و سپس بدنه‌ی جدول را به نحو ذیل تکمیل کنید:
<tbody>
    <tr *ngFor='#product of products'>
        <td></td>
        <td>{{ product.productName }}</td>
        <td>{{ product.productCode }}</td>
        <td>{{ product.releaseDate }}</td>
        <td>{{ product.price }}</td>
        <td>{{ product.starRating }}</td>
    </tr>
</tbody>
یکی دیگر از دایرکتیوهای ساختاری، ngFor* نام دارد. کار آن تکرار قسمتی از DOM، به ازای تک تک عناصر لیست انتساب داده شده‌ی به آن است.
بنابراین ابتدا قسمتی از عناصر HTML را طوری کنار هم قرار می‌دهیم که جمع آن‌ها یک تک آیتم را تشکیل دهند. سپس با استفاده از ngFor* به AngularJS 2.0 اعلام می‌کنیم که این قطعه را به ازای عناصر لیست دریافتی، تکرار و رندر کند.
برای نمونه در مثال فوق می‌خواهیم ردیف‌های جدول تکرار شوند. بنابراین هر ردیف را به عنوان یک قطعه‌ی تکرار شونده‌ی توسط ngFor* مشخص می‌کنیم. به این ترتیب این ردیف و عناصر فرزند آن، به ازای تک تک محصولات موجود در آرایه‌ی products، تکرار خواهند شد.
علامت # در اینجا (product#) یک متغیر محلی را تعریف می‌کند که تنها در قالب جاری قابل استفاده خواهد بود و همچنین فقط در فرزندان tr تعریف شده قابل دسترسی هستند.
به علاوه در اینجا بجای in از of استفاده شده‌است. این of از ES 6 گرفته شده‌است. زمانیکه از حلقه‌ی جدید for...of استفاده می‌شود، متغیر محلی product حاوی یک عنصر از لیست product خواهد بود؛ اما اگر از حلقه‌ی قدیمی for...in استفاده می‌شد، تنها ایندکس عددی این عناصر در دسترس قرار می‌گرفتند. به همین جهت است که در این حلقه، اکنون product.productName به نام محصول آن عنصر آرایه‌ی دریافتی اشاره می‌کند و قابل استفاده است.

تا اینجا اگر برنامه را اجرا کنید، چنین خروجی را مشاهده خواهید کرد:


کدهای کامل این قسمت را از اینجا می‌توانید دریافت کنید: MVC5Angular2.part3.zip


خلاصه‌ی بحث

از inline templateها جهت معرفی قالب‌های کوتاه استفاده می‌شود. در اینجا از "" برای معرفی قالب یک سطری و یا از back tickهای ES 6، برای تعریف قالب‌های چندسطری استفاده خواهد شد. برای قالب‌های مفصل‌تر، بهتر است Linked templateها استفاده شود؛ با پشتیبانی کامل ادیتورهای موجود از لحاظ تکمیل و بررسی کدها.
برای استفاده از یک کامپوننت در کامپوننتی دیگر، نام selector آن‌را به صورت یک المان جدید HTML در قالب دیگری ذکر کرده و سپس با استفاده از خاصیت directives، نام کلاس متناظر با آن‌را نیز ذکر می‌کنیم. همچنین کار import ماژول آن نیز باید در ابتدای فایل صورت گیرد.
جهت غنی سازی قالب‌ها و کامپوننت‌ها و نمایش اطلاعات فقط خواندنی می‌توان از binding یک طرفه‌ی ویژه‌ای به نام interpolation استفاده کرد. کار آن اتصال یک خاصیت عمومی کلاس کامپوننت، به قالب آن است. interpolation توسط {{}} تعریف می‌شود و می‌تواند شامل محاسبات نیز باشد.
همچنین در ادامه‌ی بحث، نحوه‌ی کار با دو دایرکتیو توکار ساختاری AngularJS 2.0 را نیز بررسی کردیم. این دایرکتیوهای ساختاری نیاز است با ستاره شروع شوند و عبارت انتساب داده شده‌ی به آن‌ها باید داخل "" قرار گیرد (برخلاف interpolation که نیازی به اینکار ندارد). از ngIf* برای حذف یا افزودن یک المان و فرزندان آن از/به DOM استفاده می‌شود. اگر عبارت منتسب به آن به true ارزیابی شود، این المان از صفحه حذف خواهد شد. از ngFor* برای تکرار المانی مشخص به همراه فرزندان آن به تعداد اعضای لیستی که برای آن تعیین می‌گردد، استفاده می‌شود. متغیر محلی این پیمایشگر با # مشخص شده و حلقه‌ی آن با of بجای in تعریف می‌شود.
‫۸ سال و ۶ ماه قبل، یکشنبه ۵ اردیبهشت ۱۳۹۵، ساعت ۲۱:۳۵
وحید نصیری وحید نصیری
مطالب
صفحه بندی و مرتب سازی خودکار اطلاعات به کمک jqGrid در ASP.NET MVC
jqGrid یکی از افزونه‌های بسیار محبوب jQuery جهت نمایش جدول مانند اطلاعات، در سمت کلاینت است. توانمندی‌های آن صرفا به نمایش ستون‌ها و ردیف‌ها خلاصه نمی‌شود. قابلیت‌هایی مانند صفحه بندی، مرتب سازی، جستجو، ویرایش توکار، تولید خودکار صفحات افزودن رکوردها، اعتبارسنجی داده‌ها، گروه بندی، نمایش درختی و غیره را نیز به همراه دارد. همچنین به صورت توکار پشتیبانی از راست به چپ را نیز لحاظ کرده‌است.
 مجوز استفاده از فایل‌های جاوا اسکریپتی آن MIT است؛ به این معنا که در هر نوع پروژه‌ای قابل استفاده است. مجوز استفاده از کامپوننت‌های سمت سرور آن که برای نمونه جهت ASP.NET MVC یک سری HTML Helper را تدارک دیده‌اند، تجاری می‌باشد. در ادامه قصد داریم صرفا از فایل‌های JS عمومی آن استفاده کنیم.


دریافت jqGrid

برای دریافت jqGrid می‌توانید به مخزن کد آن، در آدرس https://github.com/tonytomov/jqGrid/releases و یا از طریق NuGet اقدام کنید:
 PM> Install-Package Trirand.jqGrid
استفاده از NuGet بیشتر توصیه می‌شود، زیرا به صورت خودکار وابستگی‌های jQuery و همچنین jQuery UI آن‌را نیز به همراه داشته و نصب خواهد کرد.
از jQuery UI برای تولید صفحات جستجوی بر روی رکوردها و همچنین تولید خودکار صفحات ویرایش و یا افزودن رکوردها استفاده می‌کند. به علاوه آیکن‌ها، قالب و رنگ خود را نیز از jQuery UI دریافت می‌کند. بنابراین اگر قصد تغییر قالب آن‌را داشتید تنها کافی است یک قالب استاندارد دیگر jQuery UI را مورد استفاده قرار دهید.


تنظیمات اولیه فایل Layout سایت

پس از دریافت بسته‌ی نیوگت jqGrid، نیاز است فایل‌های مورد نیاز اصلی آن‌را به شکل زیر به فایل layout پروژه اضافه کرد:
<!DOCTYPE html>
<html>
<head>
    <meta charset="utf-8" />
    <meta name="viewport" content="width=device-width, initial-scale=1.0">
    <title>@ViewBag.Title - My ASP.NET Application</title>
    
    <link href="~/Content/themes/base/jquery.ui.all.css" rel="stylesheet" />
    <link href="~/Content/jquery.jqGrid/ui.jqgrid.css" rel="stylesheet" />
    <link href="~/Content/Site.css" rel="stylesheet" type="text/css" />
</head>
<body>
    <div>
        @RenderBody()
    </div>

    <script src="~/Scripts/jquery-1.7.2.min.js"></script>
    <script src="~/Scripts/jquery-ui-1.8.11.min.js"></script>
    <script src="~/Scripts/i18n/grid.locale-fa.js"></script>
    <script src="~/Scripts/jquery.jqGrid.min.js"></script>

    @RenderSection("Scripts", required: false)
</body>
</html>
فایل jquery.ui.all.css شامل تمامی فایل‌های CSS مرتبط با jQuery UI است و نیازی نیست تا سایر فایل‌های آن‌را لحاظ کرد.
این گرید به همراه فایل زبان فارسی grid.locale-fa.js نیز می‌باشد که در کدهای فوق پیوست شده‌است. البته اگر فرصت کردید نیاز است کمی ترجمه‌های آن بهبود پیدا کنند.


تنظیمات ثانویه site.css 

.ui-widget {
}

/*how to move jQuery dialog close (X) button from right to left*/
.ui-jqgrid .ui-jqgrid-caption-rtl {
    text-align: center !important;
}

.ui-dialog .ui-dialog-titlebar-close {
    left: .3em !important;
}

.ui-dialog .ui-dialog-title {
    margin: .1em 0 .1em .8em !important;
    direction: rtl !important;
    float: right !important;
}
احتمالا تنظیمات قلم‌های jQuery UI و یا jqGrid مدنظر شما نیستند و نیاز به تعویض دارند. در اینجا نحوه‌ی بازنویسی آن‌ها را ملاحظه می‌کنید.
همچنین محل قرار گیری دکمه‌ی بسته شدن دیالوگ‌ها و راست به چپ کردن عناوین آن‌ها نیز در اینجا قید شده‌اند.


مدل برنامه

در ادامه قصد داریم لیستی از محصولات را با ساختار ذیل، توسط jqGrid نمایش دهیم:
namespace jqGrid01.Models
{
    public class Product
    {
        public int Id { set; get; }
        public string Name { set; get; }
        public decimal Price { set; get; }
        public bool IsAvailable { set; get; }
    }
}


ساختار داده‌ای مورد نیاز توسط jqGrid

jqGrid مستقل است از فناوری سمت سرور. بنابراین هر چند در عنوان بحث ASP.NET MVC ذکر شده‌است، اما از ASP.NET MVC صرفا جهت بازگرداندن خروجی JSON استفاده خواهیم کرد و این مورد در هر فناوری سمت سرور دیگری نیز می‌تواند انجام شود.
using System.Collections.Generic;

namespace jqGrid01.Models
{
    public class JqGridData
    {
        public int Total { get; set; }

        public int Page { get; set; }

        public int Records { get; set; }

        public IList<JqGridRowData> Rows { get; set; }

        public object UserData { get; set; }
    }

    public class JqGridRowData
    {
        public int Id { set; get; }
        public IList<string> RowCells { set; get; }
    }
}
خروجی JSON مدنظر توسط jqGrid، یک چنین ساختاری را باید داشته باشد.
Total، نمایانگر تعداد صفحات اطلاعات است. عدد Page، شماره صفحه‌ی جاری است. عدد Records، تعداد کل رکوردهای گزارش را مشخص می‌کند. ساختار ردیف‌های آن نیز تشکیل شده‌است از یک Id به همراه سلول‌هایی که باید با فرمت string، بازگشت داده شوند.
UserData اختیاری است. برای مثال اگر خواستید جمع کل صفحه را در ذیل گرید نمایش دهید، می‌توانید یک anonymous object را در اینجا مقدار دهی کنید. خاصیت‌های آن دقیقا باید با نام خاصیت‌های ستون‌های متناظر، یکی باشند. برای مثال اگر می‌خواهید عددی را در ستون Id، در فوتر گرید نمایش دهید، باید نام خاصیت را Id ذکر کنید.


کدهای سمت کلاینت گرید

در اینجا کدهای کامل سمت کلاینت گرید را ملاحظه می‌کنید:
@{
    ViewBag.Title = "Index";
}

<div dir="rtl" align="center">
    <div id="rsperror"></div>
    <table id="list" cellpadding="0" cellspacing="0"></table>
    <div id="pager" style="text-align:center;"></div>
</div>

@section Scripts
{
    <script type="text/javascript">
        $(document).ready(function () {
            $('#list').jqGrid({
                caption: "آزمایش اول",
                //url from wich data should be requested
                url: '@Url.Action("GetProducts","Home")',
                //type of data
                datatype: 'json',
                jsonReader: { 
                    root: "Rows",
                    page: "Page",
                    total: "Total",
                    records: "Records",
                    repeatitems: true,
                    userdata: "UserData",
                    id: "Id",
                    cell: "RowCells"
                },
                //url access method type
                mtype: 'GET',
                //columns names
                colNames: ['شماره', 'نام محصول', 'موجود است', 'قیمت'],
                //columns model
                colModel: [
                { name: 'Id', index: 'Id', align: 'right', width: 50, sorttype: "number" },
                { name: 'Name', index: 'Name', align: 'right', width: 300 },
                { name: 'IsAvailable', index: 'IsAvailable', align: 'center', width: 100, formatter: 'checkbox' },
                { name: 'Price', index: 'Price', align: 'center', width: 100, sorttype: "number" }
                ],
                //pager for grid
                pager: $('#pager'),
                //number of rows per page
                rowNum: 10,
                rowList: [10, 20, 50, 100],
                //initial sorting column
                sortname: 'Id',
                //initial sorting direction
                sortorder: 'asc',
                //we want to display total records count
                viewrecords: true,
                altRows: true,
                shrinkToFit: true,
                width: 'auto',
                height: 'auto',
                hidegrid: false,
                direction: "rtl",
                gridview: true,
                rownumbers: true,
                footerrow: true,
                userDataOnFooter: true,
                loadComplete: function() {
                    //change alternate rows color
                    $("tr.jqgrow:odd").css("background", "#E0E0E0");
                },
                loadError: function(xhr, st, err) {
                     jQuery("#rsperror").html("Type: " + st + "; Response: " + xhr.status + " " + xhr.statusText);
                }
                //, loadonce: true
            })
            .jqGrid('navGrid', "#pager",
            {
                edit: false, add: false, del: false, search: false,
                refresh: true
            })
            .jqGrid('navButtonAdd', '#pager',
            {
                caption: "تنظیم نمایش ستون‌ها", title: "Reorder Columns",
                onClickButton: function() {
                     jQuery("#list").jqGrid('columnChooser');
                }
            });
        });
    </script>
}
- برای نمایش این گرید، به یک جدول و یک div نیاز است. از جدول با id مساوی list جهت نمایش رکوردهای برنامه استفاده می‌شود. از div با id مساوی pager برای نمایش اطلاعات صفحه بندی و نوار ابزار پایین گرید کمک گرفته خواهد شد.
Div سومی با id مساوی rsperror نیز تعریف شده‌است که از آن جهت نمایش خطاهای بازگشت داده شده از سرور استفاده کرده‌ایم.
- در ادامه نحوه‌ی فراخوانی افزونه‌ی jqGrid را بر روی جدول list ملاحظه می‌کنید.
- خاصیت caption، عنوان نمایش داده شده در بالای گرید را مقدار دهی می‌کند:


- خاصیت url، به آدرسی اشاره می‌کند که قرار است ساختار JqGridData ایی را که پیشتر در مورد آن بحث کردیم، با فرمت JSON بازگشت دهد. در اینجا برای مثال به یک اکشن متد کنترلری در یک پروژه‌ی ASP.NET MVC اشاره می‌کند.
- datatype را برابر json قرار داده‌ایم. از نوع xml نیز پشتیبانی می‌کند.
- شیء jsonReader را از این جهت مقدار دهی کرده‌ایم تا بتوانیم شیء JqGridData را با اصول نامگذاری دات نت، هماهنگ کنیم. برای درک بهتر این موضوع، فایل jquery.jqGrid.src.js را باز کنید و در آن به دنبال تعریف jsonReader بگردید. به یک چنین مقادیر پیش فرضی خواهید رسید:
ts.p.jsonReader = $.extend(true,{
root: "rows",
page: "page",
total: "total",
records: "records",
repeatitems: true,
cell: "cell",
id: "id",
userdata: "userdata",
subgrid: {root:"rows", repeatitems: true, cell:"cell"}
},ts.p.jsonReader);
برای مثال سلول‌ها را با نام cell دریافت می‌کند که در شیء JqGridData به RowCells تغییر نام یافته‌است. برای اینکه این تغییر نام‌ها توسط jqGrid پردازش شوند، تنها کافی است jsonReader را مطابق تعاریفی که ملاحظه می‌کنید، مقدار دهی کرد.
- در ادامه mtype به GET تنظیم شده‌است. در اینجا مشخص می‌کنیم که عملیات Ajax ایی دریافت اطلاعات از سرور توسط GET انجام شود یا برای مثال توسط POST.
- خاصیت colNames، معرف نام ستون‌های گرید است. برای اینکه این نام‌ها از راست به چپ نمایش داده شوند، باید خاصیت direction به rtl تنظیم شود.
- colModel آرایه‌ای است که تعاریف ستون‌ها را در بر دارد. مقدار name آن باید یک نام منحصربفرد باشد. از این نام در حین جستجو یا ویرایش اطلاعات استفاده می‌شود. مقدار index نامی است که جهت مرتب سازی اطلاعات، به سرور ارسال می‌شود. تنظیم sorttype در اینجا مشخص می‌کند که آیا به صورت پیش فرض، ستون جاری رشته‌ای مرتب شود یا اینکه برای مثال عددی پردازش گردد. مقادیر مجاز آن text (مقدار پیش فرض)، float، number، currency، numeric، int ، integer، date و datetime هستند.
- در ستون IsAvailable، مقدار formatter نیز تنظیم شده‌است. در اینجا توسط formatter، نوع bool دریافتی با یک checkbox نمایش داده خواهد شد.
- خاصیت pager به id متناظری در صفحه اشاره می‌کند.
- توسط rowNum مشخص می‌کنیم که در هر صفحه چه تعداد رکورد باید نمایش داده شوند.
- تعداد رکوردهای نمایش داده شده را می‌توان توسط rowList پویا کرد. در اینجا آرایه‌ای را ملاحظه می‌کنید که توسط اعداد آن، کاربر امکان انتخاب صفحاتی مثلا 100 ردیفه را نیز پیدا می‌کند. rowList به صورت یک dropdown در کنار عناصر راهبری صفحه در فوتر گرید ظاهر می‌شود.
- خاصیت sortname، نحوه‌ی مرتب سازی اولیه گرید را مشخص می‌کند.
- خاصیت sortorder، جهت مرتب سازی اولیه‌ی گردید را تنظیم می‌کند.
- viewrecords: تعداد رکوردها را در نوار ابزار پایین گرید نمایش می‌دهد.
- altRows: سبب می‌شود رنگ متن ردیف‌ها یک در میان متفاوت باشد.
- shrinkToFit: به معنای تنظیم خودکار اندازه‌ی سلول‌ها بر اساس اندازه‌ی داده‌ای است که دریافت می‌کنند.
- width: عرض گرید، که در اینجا به auto تنظیم شده‌است.
- height: طول گرید، که در اینجا به auto جهت محاسبه‌ی خودکار، تنظیم شده‌است.
- gridview: برای بالا بردن سرعت نمایشی به true تنظیم شده‌است. در این حالت کل ردیف یکباره درج می‌شود. اگر از subgird یا حالت نمایش درختی استفاده شود، باید این خاصیت را false کرد.
- rownumbers: ستون سمت راست شماره ردیف‌های خودکار را نمایش می‌دهد.
- footerrow: سبب نمایش ردیف فوتر می‌شود.
- userDataOnFooter: سبب خواهد شد تا خاصیت UserData مقدار دهی شده، در ردیف فوتر ظاهر شود.
- loadComplete : یک callback است که زمان پایان بارگذاری صفحه‌ی جاری را مشخص می‌کند. در اینجا با استفاده از jQuery سبب شده‌ایم تا رنگ پس زمینه‌ی ردیف‌ها یک در میان تغییر کند.
- loadError: اگر از سمت سرور خطایی صادر شود، در این callback قابل دریافت خواهد بود.
- در ادامه توسط فراخوانی متد jqGrid با پارامتر navGrid، در ناحیه pager سبب نمایش دکمه refresh شده‌ایم. این دکمه سبب بارگذاری مجدد اطلاعات گردید از سرور می‌شود.
- همچنین به کمک متد jqGrid با پارامتر navButtonAdd در ناحیه pager، سبب نمایش دکمه‌ای که صفحه‌ی انتخاب ستون‌ها را ظاهر می‌کند، خواهیم شد.



پیشنیاز کدهای سمت سرور jqGrid

اگر به تنظیمات گرید دقت کرده باشید، خاصیت index ستون‌ها، نامی است که به سرور، جهت اطلاع رسانی در مورد فیلتر اطلاعات و مرتب سازی مجدد آن‌ها ارسال می‌گردد. این نام، بر اساس کلیک کاربر بر روی ستون‌های موجود، هر بار می‌توان متفاوت باشد. بنابراین بجای if و else نوشتن‌های طولانی جهت مرتب سازی اطلاعات، می‌توان از کتابخانه‌ی معروفی به نام dynamic LINQ استفاده کرد.
 PM> Install-Package DynamicQuery
به این ترتیب می‌توان قسمت orderby را به صورت پویا و با رشته‌ای دریافتی، مقدار دهی کرد.


کدهای سمت سرور بازگشت اطلاعات به فرمت JSON

در کدهای سمت کلاینت، به اکشن متد GetProducts اشاره شده بود. تعاریف کامل آن‌را در ذیل مشاهده می‌کنید:
using System;
using System.Collections.Generic;
using System.Globalization;
using System.Linq;
using System.Web.Mvc;
using jqGrid01.Models;
using jqGrid01.Extensions; // for dynamic OrderBy

namespace jqGrid01.Controllers
{
    public class HomeController : Controller
    {
        public ActionResult Index()
        {
            return View();
        }

        public ActionResult GetProducts(string sidx, string sord, int page, int rows)
        {
            var list = ProductDataSource.LatestProducts;

            var pageIndex = page - 1;
            var pageSize = rows;
            var totalRecords = list.Count;
            var totalPages = (int)Math.Ceiling(totalRecords / (float)pageSize);

            var products = list.AsQueryable()
                               .OrderBy(sidx + " " + sord)
                               .Skip(pageIndex * pageSize)
                               .Take(pageSize)
                               .ToList();

            var jqGridData = new JqGridData
            {
                UserData = new // نمایش در فوتر
                {
                    Name = "جمع صفحه",
                    Price = products.Sum(x => x.Price)
                },
                Total = totalPages,
                Page = page,
                Records = totalRecords,
                Rows = (products.Select(product => new JqGridRowData
                                                {
                                                    Id = product.Id,
                                                    RowCells = new List<string>
                                                    {
                                                        product.Id.ToString(CultureInfo.InvariantCulture),
                                                        product.Name,
                                                        product.IsAvailable.ToString(),
                                                        product.Price.ToString(CultureInfo.InvariantCulture)
                                                    }
                                                })).ToList()
            };
            return Json(jqGridData, JsonRequestBehavior.AllowGet);
        }
    }
}
- سطر ProductDataSource.LatestProducts چیزی نیست بجز لیست جنریکی از محصولات.
- امضای متد GetProducts نیز مهم است. دقیقا همین پارامترها با همین نام‌ها از طرف jqGrid به سرور ارسال می‌شوند که توسط آن‌ها ستون مرتب سازی، جهت مرتب سازی، صفحه‌ی جاری و تعداد ردیفی که باید بازگشت داده شوند، قابل دریافت است.
- در این کدها دو قسمت مهم وجود دارند:
الف) متد OrderBy نوشته شده، به صورت پویا عمل می‌کند و از کتابخانه‌ی Dynamic LINQ مایکروسافت بهره می‌برد.
به علاوه توسط Take و Skip کار صفحه بندی و بازگشت تنها بازه‌ای از اطلاعات مورد نیاز، انجام می‌شود.
ب) لیست جنریک محصولات، در نهایت باید با فرمت JqGridData به صورت JSON بازگشت داده شود. نحوه‌ی این Projection را در اینجا می‌توانید ملاحظه کنید.
هر ردیف این لیست، باید تبدیل شود به ردیفی از جنس JqGridRowData، تا توسط jqGrid قابل پردازش گردد.
- توسط مقدار دهی UserData، برچسبی را در ذیل ستون Name و مقداری را در ذیل ستون Price نمایش خواهیم داد.


برای مطالعه‌ی بیشتر

بهترین راهنمای جزئیات این Grid، مستندات آنلاین آن هستند: http://www.trirand.com/jqgridwiki/doku.php?id=wiki:jqgriddocs
همچنین این مستندات را با فرمت PDF نیز می‌توانید مطالعه کنید: http://www.trirand.com/blog/jqgrid/downloads/jqgriddocs.pdf


کدهای کامل این مثال را از اینجا می‌توانید دریافت کنید
jqGrid01.zip
 
مثال‌های سری jqGrid تغییرات زیادی داشتند. برای دریافت آن‌ها به این مخزن کد مراجعه کنید. 
‫۱۰ سال و ۴ ماه قبل، چهارشنبه ۱۱ تیر ۱۳۹۳، ساعت ۱۷:۱۵
وحید نصیری وحید نصیری
مطالب
آشنایی با Oslo - قسمت اول

Oslo پلتفرم جدید مدل‌سازی مایکروسافت است که در سال‌های آتی مورد استفاده قرار خواهد گرفت و همچنین این روزها در مجامع توسعه و طراحی برنامه‌ها به شدت مورد بحث و توجه است. به همین جهت در طی مقالاتی با این پلتفرم جدید بیشتر آشنا خواهیم شد.

دریافت Oslo

Oslo از سه قسمت عمده تشکیل شده است:
  • الف) زبان مدل سازی M
  • ب) ابزار مدل سازی Quadrant
  • ج) استفاده از SQL Server به عنوان مخزن

زبان مدل سازی M از سه قسمت به نام‌های MGraph ، MGrammer و MSchema تشکیل می‌شود.
MGrammer : گرامر مورد استفاده در SDL را تعریف می‌کند. Syntax Directed Translation
MSchema : طرح مدل را تعریف خواهد کرد.
MGraph : اگر MSchema بیانگر انواع باشد، MGraph بیانگر وهله‌ها خواهد بود.

یک مثال:
برنامه‌ی Intellipad را اجرا کنید (فرض بر این است که SDK فوق را نصب کرده‌اید)



در اینجا حالت را بر روی M Mode قرار دهید (مطابق تصویر) و همچنین از منوی ظاهر شده‌ی M Mode ، گزینه‌ی Generic T-SQL preview را هم انتخاب کنید.

اولین ماژول ما به صورت زیر است:

module Test1
{
  type ApplicationUser
  {
      UserID : Integer64=AutoNumber();
      FirstName :Text#15;
      LastName : Text#25;
      Password : Text#10;
  } where identity UserID;      
}

ابتدا نام ماژول مشخص می‌شود. شبیه به معرفی یک فضای نام در برگیرنده‌ی اشیای مربوطه. سپس type ، بیانگر همان MSchema خواهد بود.
در این مثال شناسه‌ی کاربری از نوع Integer64 خود افزایش یابنده تعریف شده است (نوع identity در اس کیوال سرور).
فیلدهای نام ، نام خانوادگی و کلمه‌ی عبور از نوع متنی با اندازه‌های مشخص 15 ، 25 و 10 کاراکتر تعریف شده‌اند. اگر اندازه مشخص نبود نوع را تنها Text تعریف کنید.
نکته:
1-اگر پس از Text علامت ? قرار گیرد، به معنای فیلدی از نوع nullable خواهد بود و برعکس. زیبایی Intellipad هم در اینجا است که بلافاصله پس از تایپ شما، عبارت T-SQL معادل را تولید می‌کند.
2-در اینجا UserID‌ به صورت identity معرفی شده است. در زبان ام ، identity همانند primary key‌ در عبارات T-SQL عمل می‌کند و نباید اشتباه گرفته شود.

تا اینجا فقط یک type تعریف شده است. برای تبدیل آن به یک جدول باید آن‌را توسعه داد.

ApplicationUserCollection : ApplicationUser*;

این سطر را به پس از تعریف type اضافه نمائید. علامت ستاره در اینجا به معنای صفر یا بیشتر است و جهت بسط نوع تعریف شده به یک مجموعه به کار می‌رود. اکنون با اضافه شدن این سطر، Intellipad بلافاصله عبارات T-SQL معادل را تولید خواهد کرد که در تصویر مشخص است. به این صورت MGraph ما که بیانگر وهله‌هایی از نوع ApplicationUser هستند تولید گردید.

اکنون قصد داریم گروهی از کاربرها را به صورت نمونه ایجاد کنیم:

  ApplicationUserCollection
  {
      //using a named instance
      User1 {
          FirstName="user1",
          LastName="name1",
          Password="1@34"
          },
          User2 {
          FirstName="user2",
          LastName="name2",
          Password="123@4"
          },
      User3 {
          FirstName="user3",
          LastName="name3",
          Password="56#2"
          },
      User4 {
          FirstName="user4",
          LastName="name4",
          Password="789@5"
          }
  }

سطرهای فوق را پس از تعریف ApplicationUserCollection در Intellipad اضافه کنید. بلافاصله Intellipad عبارات T-SQL معادل را برای ما تولید خواهد کرد.



ادامه دارد ...

‫۱۵ سال و ۹ ماه قبل، جمعه ۲ اسفند ۱۳۸۷، ساعت ۲۰:۱۲
وحید نصیری وحید نصیری
نظرات اشتراک‌ها
Bulk delete و Bulk update در Entity framework
همیشه در حین کار با ORMها باید مورد بررسی خروجی SQL نهایی تولیدی لحاظ شود. کاری که کتابخانه فوق انجام می‌ده، تولید یک کوئری Delete یا یک کوئری Update به ازای استفاده از متدهای الحاقی جدید Delete و Update ایی است که تهیه کرده.
‫۱۱ سال و ۱۰ ماه قبل، چهارشنبه ۲۰ دی ۱۳۹۱، ساعت ۲۳:۲۲
وحید نصیری وحید نصیری
مطالب
اتصال SQL Server به MySQL

اگر SQL Server و MySQL بر روی سیستم شما نصب است، روشی ساده برای انتقال اطلاعات بین این دو وجود دارد که نیازی به دخالت هیچ نوع برنامه‌ی جانبی نداشته و با امکانات موجود قابل مدیریت است.

ایجاد یک Linked server

برای اینکه SQL Server را به MySQL متصل کنیم می‌توان بین این دو یک Linked server تعریف کرد و سپس دسترسی به بانک‌های اطلاعاتی MySQL همانند یک بانک اطلاعاتی محلی SQL Server خواهد شد که شرح آن در ادامه ذکر می‌شود.
ابتدا نیاز است تا درایور ODBC مربوط به MySQL دریافت و نصب شود. آن‌را می‌توانید از اینجا دریافت کنید : (+)
سپس management studio را گشوده و در قسمت Server objects ، بر روی گزینه‌ی Linked servers کلیک راست نمائید. از منوی ظاهر شده، گزینه‌ی New linked server را انتخاب کنید:


در ادامه، باید تنظیمات زیر را در صفحه‌ی باز شده وارد کرد:


در قسمت Linked server و Product name ، نام دلخواهی را وارد کنید.
Provider انتخابی باید از نوع Microsoft OLE DB Provider for ODBC Drivers باشد.
مهم‌ترین تنظیم آن، قسمت Provider string است که باید به صورت زیر وارد شود (در غیر اینصورت کار نمی‌کند):
DRIVER={MySQL ODBC 5.1 Driver}; SERVER=localhost; DATABASE=testdb; USER=root; PASSWORD=mypass; OPTION=3;PORT=3306; CharSet=UTF8;
در اینجا نام دیتابیس پیش فرض، نام کاربری اتصال به MySQL و Password و غیره را می‌توان تنظیم کرد.
پس از انجام این تنظیمات بر روی دکمه‌ی Ok کلیک کنید تا Linked server ساخته شود:


اگر لیست بانک‌های اطلاعاتی را مشاهده نمودید، یعنی اتصال به درستی برقرار شده است.

تنظیمات ثانویه:

تا اینجا اس کیوال سرور به MySQL متصل شده است، اما برای استفاده بهینه از امکانات موجود نیاز است تا یک سری تغییرات دیگر را هم اعمال کرد.

تنظیم MSDASQL Provider :
در همان قسمت Linked provider ، ذیل قسمت Providers ، گزینه‌ی MSDASQL را انتخاب کرده و بر روی آن کلیک راست نمائید. سپس صفحه‌ی خواص آن‌را انتخاب کنید تا بتوان تنظیمات زیر را به آن اعمال کرد. این پروایدر جهت اتصال به MySQL مورد استفاده قرار می‌گیرد.



فعال سازی RPC :

برای اینکه بتوان از طریق SQL Server رکوردی را در یکی از جداول بانک‌های اطلاعاتی MySQL متصل شده ثبت نمود، می‌توان از دستور زیر استفاده کرد:
EXECUTE('insert into testdb.testtable(f1,f1) values(1,''data'')') at mysql

اینجا testdb نام بانک اطلاعاتی اتصالی MySQL است و testTable هم نام جدول مورد نظر. MySQL ایی که در آخر عبارت ذکر شده همان نام linked server ایی است که پیشتر تعریف کردیم.
به محض سعی در اجرای این کوئری خطای زیر ظاهر می‌شود:
Server 'mysql' is not configured for RPC.

برای رفع این مشکل، مجددا به صفحه‌ی خواص همان liked server ایجاد شده مراجعه کنید. در قسمت Server options دو گزینه مرتبط به RPC باید فعال شوند:



و اکنون برای کوئری گرفتن از اطلاعات ثبت شده هم از عبارت زیر می‌توان استفاده کرد:
SELECT * FROM OPENQUERY(mysql, 'SELECT * FROM testdb.testtable')

در این کوئری، MySQL نام Linked server ثبت شده است و testdb هم یکی از بانک‌های اطلاعاتی MySQL مورد نظر.


انتقال تمام اطلاعات یک جدول از بانک اطلاعاتی MySQL به SQL Server

پس از برقراری اتصال، اکنون import کامل یک جدول MySQL به SQL Server به سادگی اجرای کوئری زیر می‌باشد:
SELECT * INTO MyDb.dbo.testtable FROM openquery(MYSQL, 'SELECT * FROM testdb.testtable')

در این کوئری، MySQL همان Linked server تعریف شده است. MyDB نام بانک اطلاعاتی موجود در SQL Server جاری است و testtable هم جدولی است که قرار است اطلاعات testdb.testtable بانک اطلاعاتی MySQL به آن وارد شود.

با اطلاعات فارسی هم (در سمت SQL Server) مشکلی ندارد. همانطور که مشخص است، در اطلاعات provider string ذکر شده‌، مقدار charset به utf8 تنظیم شده و همچنین اگر نوع collation فیلدهای تعریف شده در MySQL نیز به utf8_persian_ci تنظیم شده باشد، با مشکل ثبت اطلاعات فارسی به صورت ???? مواجه نخواهید شد.


نکته:
اگر بانک اطلاعاتی MySQL شما بر روی local host نصب نیست، جهت فعال سازی دسترسی ریموت به آن، می‌توان به یکی از نکات زیر مراجعه کرد و سپس این اطلاعات جدید باید در همان قسمت provider string مرتبط با تعریف linked server وارد شوند:


مطالب مشابه:

هیچکدام از این روش‌ها قابل استفاده نبودند چون provider string صحیحی را نهایتا تولید نمی‌کنند. همچنین تمام این روش‌ها مبتنی است بر ایجاد DSN در کنترل پنل که اصلا نیازی به‌ آن نیست و اضافی است.

‫۱۳ سال و ۳ ماه قبل، سه‌شنبه ۱۱ مرداد ۱۳۹۰، ساعت ۱۴:۴۷
وحید نصیری وحید نصیری
مطالب
ASP.NET MVC #13

اعتبار سنجی اطلاعات ورودی در فرم‌های ASP.NET MVC

زمانیکه شروع به دریافت اطلاعات از کاربران کردیم، نیاز خواهد بود تا اعتبار اطلاعات ورودی را نیز ارزیابی کنیم. در ASP.NET MVC، به کمک یک سری متادیتا، نحوه‌ی اعتبار سنجی، تعریف شده و سپس فریم ورک بر اساس این ویژگی‌ها، به صورت خودکار اعتبار اطلاعات انتساب داده شده به خواص یک مدل را در سمت کلاینت و همچنین در سمت سرور بررسی می‌نماید.
این ویژگی‌ها در اسمبلی System.ComponentModel.DataAnnotations.dll قرار دارند که به صورت پیش فرض در هر پروژه جدید ASP.NET MVC لحاظ می‌شود.

یک مثال کاربردی

مدل زیر را به پوشه مدل‌های یک پروژه جدید خالی ASP.NET MVC اضافه کنید:

using System;
using System.ComponentModel.DataAnnotations;

namespace MvcApplication9.Models
{
    public class Customer
    {
        public int Id { set; get; }

        [Required(ErrorMessage = "Name is required.")]
        [StringLength(50)]
        public string Name { set; get; }

        [Display(Name = "Email address")]
        [Required(ErrorMessage = "Email address is required.")]
        [RegularExpression(@"\w+([-+.']\w+)*@\w+([-.]\w+)*\.\w+([-.]\w+)*",
                           ErrorMessage = "Please enter a valid email address.")]
        public string Email { set; get; }

        [Range(0, 10)]
        [Required(ErrorMessage = "Rating is required.")]
        public double Rating { set; get; }

        [Display(Name = "Start date")]
        [Required(ErrorMessage = "Start date is required.")]
        public DateTime StartDate { set; get; }
    }
}

سپس کنترلر جدید زیر را نیز به برنامه اضافه نمائید:
using System.Web.Mvc;
using MvcApplication9.Models;

namespace MvcApplication9.Controllers
{
    public class CustomerController : Controller
    {
        [HttpGet]
        public ActionResult Create()
        {
            var customer = new Customer();
            return View(customer);
        }

        [HttpPost]
        public ActionResult Create(Customer customer)
        {
            if (this.ModelState.IsValid)
            {
                //todo: save data
                return Redirect("/");
            }
            return View(customer);
        }
    }
}

بر روی متد Create کلیک راست کرده و گزینه Add view را انتخاب کنید. در صفحه باز شده، گزینه Create a strongly typed view را انتخاب کرده و مدل را Customer انتخاب کنید. همچنین قالب Scaffolding را نیز بر روی Create قرار دهید.

توضیحات تکمیلی

همانطور که در مدل برنامه ملاحظه می‌نمائید، به کمک یک سری متادیتا یا اصطلاحا data annotations، تعاریف اعتبار سنجی، به همراه عبارات خطایی که باید به کاربر نمایش داده شوند، مشخص شده است. ویژگی Required مشخص می‌کند که کاربر مجبور است این فیلد را تکمیل کند. به کمک ویژگی StringLength، حداکثر تعداد حروف قابل قبول مشخص می‌شود. با استفاده از ویژگی RegularExpression، مقدار وارد شده با الگوی عبارت باقاعده مشخص گردیده، مقایسه شده و در صورت عدم تطابق، پیغام خطایی به کاربر نمایش داده خواهد شد. به کمک ویژگی Range، بازه اطلاعات قابل قبول، مشخص می‌گردد.
ویژگی دیگری نیز به نام System.Web.Mvc.Compare مهیا است که برای مقایسه بین مقادیر دو خاصیت کاربرد دارد. برای مثال در یک فرم ثبت نام، عموما از کاربر درخواست می‌شود که کلمه عبورش را دوبار وارد کند. ویژگی Compare در یک چنین مثالی کاربرد خواهد داشت.
در مورد جزئیات کنترلر تعریف شده در قسمت 11 مفصل توضیح داده شد. برای مثال خاصیت this.ModelState.IsValid مشخص می‌کند که آیا کارmodel binding موفق بوده یا خیر و همچنین اعتبار سنجی‌های تعریف شده نیز در اینجا تاثیر داده می‌شوند. بنابراین بررسی آن پیش از ذخیره سازی اطلاعات ضروری است.
در حالت HttpGet صفحه ورود اطلاعات به کاربر نمایش داده خواهد شد و در حالت HttpPost، اطلاعات وارد شده دریافت می‌گردد. اگر دست آخر، ModelState معتبر نبود، همان اطلاعات نادرست وارد شده به کاربر مجددا نمایش داده خواهد شد تا فرم پاک نشود و بتواند آن‌ها را اصلاح کند.
برنامه را اجرا کنید. با مراجعه به مسیر http://localhost/customer/create، صفحه ورود اطلاعات کاربر نمایش داده خواهد شد. در اینجا برای مثال در قسمت ورود اطلاعات آدرس ایمیل، مقدار abc را وارد کنید. بلافاصله خطای اعتبار سنجی عدم اعتبار مقدار ورودی نمایش داده می‌شود. یعنی فریم ورک، اعتبار سنجی سمت کاربر را نیز به صورت خودکار مهیا کرده است.
اگر علاقمند باشید که صرفا جهت آزمایش، اعتبار سنجی سمت کاربر را غیرفعال کنید، به فایل web.config برنامه مراجعه کرده و تنظیم زیر را تغییر دهید:

<appSettings>
    <add key="ClientValidationEnabled" value="true"/>

البته این تنظیم تاثیر سراسری دارد. اگر قصد داشته باشیم که این تنظیم را تنها به یک view خاص اعمال کنیم، می‌توان از متد زیر کمک گرفت:

@{ Html.EnableClientValidation(false); }

در این حالت اگر مجددا برنامه را اجرا کرده و اطلاعات نادرستی را وارد کنیم، باز هم همان خطاهای تعریف شده، به کاربر نمایش داده خواهد شد. اما اینبار یکبار رفت و برگشت اجباری به سرور صورت خواهد گرفت، زیرا اعتبار سنجی سمت کاربر (که درون مرورگر و توسط کدهای جاوا اسکریپتی اجرا می‌شود)، غیرفعال شده است. البته امکان غیرفعال کردن جاوا اسکریپت توسط کاربر نیز وجود دارد. به همین جهت بررسی خودکار سمت سرور، امنیت سیستم را بهبود خواهد بخشید.

نحوه تعریف عناصر مرتبط با اعتبار سنجی در Viewهای برنامه نیز به شکل زیر است:

<script src="@Url.Content("~/Scripts/jquery.validate.min.js")" type="text/javascript"></script>
<script src="@Url.Content("~/Scripts/jquery.validate.unobtrusive.min.js")" type="text/javascript"></script>

@using (Html.BeginForm()) {
    @Html.ValidationSummary(true)
    <fieldset>
        <legend>Customer</legend>

        <div class="editor-label">
            @Html.LabelFor(model => model.Name)
        </div>
        <div class="editor-field">
            @Html.EditorFor(model => model.Name)
            @Html.ValidationMessageFor(model => model.Name)
        </div>

همانطور که ملاحظه می‌کنید به صورت پیش فرض از jQuery validator در سمت کلاینت استفاده شده است. فایل jquery.validate.unobtrusive متعلق به تیم ASP.NET MVC است و کار آن وفق دادن سیستم موجود، با jQuery validator می‌باشد (validation adapter). در نگارش‌های قبلی، از کتابخانه‌های اعتبار سنجی مایکروسافت استفاده شده بود، اما از نگارش سه به بعد، jQuery به عنوان کتابخانه برگزیده مطرح است.
Unobtrusive همچنین در اینجا به معنای مجزا سازی کدهای جاوا اسکریپتی، از سورس HTML صفحه و استفاده از ویژگی‌های data-* مرتبط با HTML5 برای معرفی اطلاعات مورد نیاز اعتبار سنجی است:
<input data-val="true" data-val-required="The Birthday field is required." id="Birthday" name="Birthday" type="text" value="" />

اگر خواستید این مساله را بررسی کنید، فایل web.config قرار گرفته در ریشه اصلی برنامه را باز کنید. در آنجا مقدار UnobtrusiveJavaScriptEnabled را false کرده و بار دیگر برنامه را اجرا کنید. در این حالت کلیه کدهای اعتبار سنجی، به داخل سورس View رندر شده، تزریق می‌شوند و مجزا از آن نخواهند بود.
نحوه‌ی تعریف این اسکریپت‌ها نیز جالب توجه است. متد Url.Content، یک متد سمت سرور می‌باشد که در زمان اجرای برنامه، مسیر نسبی وارد شده را بر اساس ساختار سایت اصلاح می‌کند. حرف ~ بکارگرفته شده، در ASP.NET به معنای ریشه سایت است. بنابراین مسیر نسبی تعریف شده از ریشه سایت شروع و تفسیر می‌شود.
اگر از این متد استفاده نکنیم، مجبور خواهیم شد که مسیرهای نسبی را به شکل زیر تعریف کنیم:

<script src="../../Scripts/customvaildation.js" type="text/javascript"></script>

در این حالت بسته به محل قرارگیری صفحات و همچنین برنامه در سایت، ممکن است آدرس فوق صحیح باشد یا خیر. اما استفاده از متد Url.Content، کار مسیریابی نهایی را خودکار می‌کند.
البته اگر به فایل Views/Shared/_Layout.cshtml، مراجعه کنید، تعریف و الحاق کتابخانه اصلی jQuery در آنجا انجام شده است. بنابراین می‌توان این دو تعریف دیگر مرتبط با اعتبار سنجی را به آن فایل هم منتقل کرد تا همه‌جا در دسترس باشند.
توسط متد Html.ValidationSummary، خطاهای اعتبار سنجی مدل که به صورت دستی اضافه شده باشند نمایش داده می‌شود. این مورد در قسمت 11 توضیح داده شد (چون پارامتر آن true وارد شده، فقط خطاهای سطح مدل را نمایش می‌دهد).
متد Html.ValidationMessageFor، با توجه به متادیتای یک خاصیت و همچنین استثناهای صادر شده حین model binding خطایی را به کاربر نمایش خواهد داد.



اعتبار سنجی سفارشی

ویژگی‌های اعتبار سنجی از پیش تعریف شده، پر کاربردترین‌ها هستند؛ اما کافی نیستند. برای مثال در مدل فوق، StartDate نباید کمتر از سال 2000 وارد شود و همچنین در آینده هم نباید باشد. این موارد اعتبار سنجی سفارشی را چگونه باید با فریم ورک، یکپارچه کرد؟
حداقل دو روش برای حل این مساله وجود دارد:
الف) نوشتن یک ویژگی اعتبار سنجی سفارشی
ب) پیاده سازی اینترفیس IValidatableObject


تعریف یک ویژگی اعتبار سنجی سفارشی

using System;
using System.ComponentModel.DataAnnotations;

namespace MvcApplication9.CustomValidators
{
    public class MyDateValidator : ValidationAttribute
    {
        public int MinYear { set; get; }

        public override bool IsValid(object value)
        {
            if (value == null) return false;

            var date = (DateTime)value;
            if (date > DateTime.Now || date < new DateTime(MinYear, 1, 1))
                return false;

            return true;
        }
    }
}

برای نوشتن یک ویژگی اعتبار سنجی سفارشی، با ارث بری از کلاس ValidationAttribute شروع می‌کنیم. سپس باید متد IsValid آن‌را تحریف کنیم. اگر این متد false برگرداند به معنای شکست اعتبار سنجی می‌باشد.
در ادامه برای بکارگیری آن خواهیم داشت:
[Display(Name = "Start date")]
[Required(ErrorMessage = "Start date is required.")]
[MyDateValidator(MinYear = 2000,
                         ErrorMessage = "Please enter a valid date.")]
public DateTime StartDate { set; get; }

اکنون مجددا برنامه را اجرا نمائید. اگر تاریخ غیرمعتبری وارد شود، اعتبار سنجی سمت سرور رخ داده و سپس نتیجه به کاربر نمایش داده می‌شود.


اعتبار سنجی سفارشی به کمک پیاده سازی اینترفیس IValidatableObject

یک سؤال: اگر اعتبار سنجی ما پیچیده‌تر باشد چطور؟ مثلا نیاز باشد مقادیر دریافتی چندین خاصیت با هم مقایسه شده و سپس بر این اساس تصمیم گیری شود. برای حل این مشکل می‌توان از اینترفیس IValidatableObject کمک گرفت. در این حالت مدل تعریف شده باید اینترفیس یاد شده را پیاده سازی نماید. برای مثال:

using System;
using System.Collections.Generic;
using System.ComponentModel.DataAnnotations;
using MvcApplication9.CustomValidators;

namespace MvcApplication9.Models
{
    public class Customer : IValidatableObject
    {
        //... same as before

        public IEnumerable<ValidationResult> Validate(ValidationContext validationContext)
        {
            var fields = new[] { "StartDate" };
            if (StartDate > DateTime.Now || StartDate < new DateTime(2000, 1, 1))
                yield return new ValidationResult("Please enter a valid date.", fields);

            if (Rating > 4 && StartDate < new DateTime(2003, 1, 1))
                yield return new ValidationResult("Accepted date should be greater than 2003", fields);
        }
    }
}

در اینجا در متد Validate، فرصت خواهیم داشت تا به مقادیر کلیه خواص تعریف شده در مدل دسترسی پیدا کرده و بر این اساس اعتبار سنجی بهتری را انجام دهیم. اگر اطلاعات وارد شده مطابق منطق مورد نظر نباشند، کافی است توسط yield return new ValidationResult، یک پیغام را به همراه فیلدهایی که باید این پیغام را نمایش دهند، بازگردانیم.
به این نوع مدل‌ها، self validating models هم گفته می‌شود.


یک نکته:

از MVC3 به بعد، حین کار با ValidationAttribute، امکان تحریف متد IsValid به همراه پارامتری از نوع ValidationContext نیز وجود دارد. به این ترتیب می‌توان به اطلاعات سایر خواص نیز دست یافت. البته در این حالت نیاز به استفاده از Reflection خواهد بود و پیاده سازی IValidatableObject، طبیعی‌تر به نظر می‌رسد:

protected override ValidationResult IsValid(object value, ValidationContext validationContext)
{
    var info = validationContext.ObjectType.GetProperty("Rating");
    //...
    return ValidationResult.Success;
}




فعال سازی سمت کلاینت اعتبار سنجی‌های سفارشی

اعتبار سنجی‌های سفارشی تولید شده تا به اینجا، تنها سمت سرور است که فعال می‌شوند. به عبارتی باید یکبار اطلاعات به سرور ارسال شده و در بازگشت، نتیجه عملیات به کاربر نمایش داده خواهد شد. اما ویژگی‌های توکاری مانند Required و Range و امثال آن، علاوه بر سمت سرور، سمت کاربر هم فعال هستند و اگر جاوا اسکریپت در مرورگر کاربر غیرفعال نشده باشد، نیازی به ارسال اطلاعات یک فرم به سرور جهت اعتبار سنجی اولیه، نخواهد بود.
در اینجا باید سه مرحله برای پیاده سازی اعتبار سنجی سمت کلاینت طی شود:
الف) ویژگی سفارشی اعتبار سنجی تعریف شده باید اینترفیس IClientValidatable را پیاده سازی کند.
ب) سپس باید متد jQuery validation متناظر را پیاده سازی کرد.
ج) و همچنین مانند تیم ASP.NET MVC، باید unobtrusive adapter خود را نیز پیاده سازی کنیم. به این ترتیب متادیتای ASP.NET MVC به فرمتی که افزونه jQuery validator آن‌را درک می‌کند، وفق داده خواهد شد.

در ادامه، تکمیل کلاس سفارشی MyDateValidator را ادامه خواهیم داد:
using System;
using System.ComponentModel.DataAnnotations;
using System.Web.Mvc;
using System.Collections.Generic;

namespace MvcApplication9.CustomValidators
{
    public class MyDateValidator : ValidationAttribute, IClientValidatable
    {
       // ... same as before

        public IEnumerable<ModelClientValidationRule> GetClientValidationRules(
                    ModelMetadata metadata, 
                    ControllerContext context)
        {
            var rule = new ModelClientValidationRule
            {
                ValidationType = "mydatevalidator",
                ErrorMessage = FormatErrorMessage(metadata.GetDisplayName())
            };
            yield return rule;
        }
    }
}

در اینجا نحوه پیاده سازی اینترفیس IClientValidatable را ملاحظه می‌نمائید. ValidationType، نام متدی خواهد بود که در سمت کلاینت، کار بررسی اعتبار داده‌ها را به عهده خواهد گرفت.
سپس برای مثال یک فایل جدید به نام customvaildation.js به پوشه اسکریپت‌های برنامه با محتوای زیر اضافه خواهیم کرد:

/// <reference path="jquery-1.5.1-vsdoc.js" />
/// <reference path="jquery.validate-vsdoc.js" />
/// <reference path="jquery.validate.unobtrusive.js" />

jQuery.validator.addMethod("mydatevalidator",
 function (value, element, param) {
     return Date.parse(value) < new Date();
});

jQuery.validator.unobtrusive.adapters.addBool("mydatevalidator");

توسط referenceهایی که مشاهده می‌کنید، intellisense جی‌کوئری در VS.NET فعال می‌شود.
سپس به کمک متد jQuery.validator.addMethod، همان مقدار ValidationType پیشین را معرفی و در ادامه بر اساس مقدار value دریافتی، تصمیم گیری خواهیم کرد. اگر خروجی false باشد، به معنای شکست اعتبار سنجی است.
همچنین توسط متد jQuery.validator.unobtrusive.adapters.addBool، این متد جدید را به مجموعه وفق دهنده‌ها اضافه می‌کنیم.
و در آخر این فایل جدید باید به View مورد نظر یا فایل master page سیستم اضافه شود:

<script src="@Url.Content("~/Scripts/customvaildation.js")" type="text/javascript"></script>




تغییر رنگ و ظاهر پیغام‌های اعتبار سنجی

اگر از رنگ پیش فرض قرمز پیغام‌های اعتبار سنجی خرسند نیستید، باید اندکی CSS سایت را ویرایش کرد که شامل اعمال تغییرات به موارد ذیل خواهد شد:

1. .field-validation-error
2. .field-validation-valid
3. .input-validation-error
4. .input-validation-valid
5. .validation-summary-errors
6. .validation-summary-valid




نحوه جدا سازی تعاریف متادیتا از کلاس‌های مدل برنامه

فرض کنید مدل‌های برنامه شما به کمک یک code generator تولید می‌شوند. در این حالت هرگونه ویژگی اضافی تعریف شده در این کلاس‌ها پس از تولید مجدد کدها از دست خواهند رفت. به همین منظور امکان تعریف مجزای متادیتاها نیز پیش بینی شده است:

[MetadataType(typeof(CustomerMetadata))]
public partial class Customer
{
    class CustomerMetadata
     {

     }
}

public partial class Customer : IValidatableObject
{


حالت کلی روش انجام آن هم به شکلی است که ملاحظه می‌کنید. کلاس اصلی، به صورت partial معرفی خواهد شد. سپس کلاس partial دیگری نیز به همین نام که در برگیرنده یک کلاس داخلی دیگر برای تعاریف متادیتا است، به پروژه اضافه می‌گردد. به کمک ویژگی MetadataType، کلاسی که قرار است ویژگی‌های خواص از آن خوانده شود، معرفی می‌گردد. موارد عنوان شده، شکل کلی این پیاده سازی است. برای نمونه اگر با WCF RIA Services کار کرده باشید، از این روش زیاد استفاده می‌شود. کلاس خصوصی تو در توی تعریف شده صرفا وظیفه ارائه متادیتاهای تعریف شده را به فریم ورک خواهد داشت و هیچ کاربرد دیگری ندارد.
در ادامه کلیه خواص کلاس Customer به همراه متادیتای آن‌ها باید به کلاس CustomerMetadata منتقل شوند. اکنون می‌توان تمام متادیتای کلاس اصلی Customer را حذف کرد.



اعتبار سنجی از راه دور (remote validation)

فرض کنید شخصی مشغول به پر کردن فرم ثبت نام، در سایت شما است. پس از اینکه نام کاربری دلخواه خود را وارد کرد و مثلا به فیلد ورود کلمه عبور رسید، در همین حال و بدون ارسال کل صفحه به سرور، به او پیغام دهیم که نام کاربری وارد شده، هم اکنون توسط شخص دیگری در حال استفاده است. این مکانیزم از ASP.NET MVC3 به بعد تحت عنوان Remote validation در دسترس است و یک درخواست Ajaxایی خودکار را به سرور ارسال خواهد کرد و نتیجه نهایی را به کاربر نمایش می‌دهد؛ کارهایی که به سادگی توسط کدهای جاوا اسکریپتی قابل مدیریت نیستند و نیاز به تعامل با سرور، در این بین وجود دارد. پیاده سازی آن هم به نحو زیر است:
برای مثال خاصیت Name را در مدل برنامه به نحو زیر تغییر دهید:

[Required(ErrorMessage = "Name is required.")]
[StringLength(50)]
[System.Web.Mvc.Remote(action: "CheckUserNameAndEmail",
                               controller: "Customer",
                               AdditionalFields = "Email",
                               HttpMethod = "POST",
                               ErrorMessage = "Username is not available.")]
public string Name { set; get; }

سپس متد زیر را نیز به کنترلر Customer اضافه کنید:

[HttpPost]
[OutputCache(Location = OutputCacheLocation.None, NoStore = true)]
public ActionResult CheckUserNameAndEmail(string name, string email)
{
      if (name.ToLowerInvariant() == "vahid") return Json(false);
      if (email.ToLowerInvariant() == "name@site.com") return Json(false);
      //...
      return Json(true);
}


توضیحات:
توسط ویژگی System.Web.Mvc.Remote، نام کنترلر و متدی که در آن قرار است به صورت خودکار توسط jQuery Ajax فراخوانی شود، مشخص خواهند شد. همچنین اگر نیاز بود فیلدهای دیگری نیز به این متد کنترلر ارسال شوند، می‌توان آن‌ها را توسط خاصیت AdditionalFields، مشخص کرد.
سپس در کدهای کنترلر مشخص شده، متدی با پارامترهای خاصیت مورد نظر و فیلدهای اضافی دیگر، تعریف می‌شود. در اینجا فرصت خواهیم داشت تا برای مثال پس از بررسی بانک اطلاعاتی، خروجی Json ایی را بازگردانیم. return Json false به معنای شکست اعتبار سنجی است.
توسط ویژگی OutputCache، از کش شدن نتیجه درخواست‌های Ajaxایی جلوگیری کرده‌ایم. همچنین نوع درخواست هم جهت امنیت بیشتر، به HttpPost محدود شده است.
تمام کاری که باید انجام شود همین مقدار است و مابقی مسایل مرتبط با اعمال و پیاده سازی آن خودکار است.


استفاده از مکانیزم اعتبار سنجی مبتنی برمتادیتا در خارج از ASP.Net MVC

مباحثی را که در این قسمت ملاحظه نمودید، منحصر به ASP.NET MVC نیستند. برای نمونه توسط متد الحاقی زیر نیز می‌توان یک مدل را مثلا در یک برنامه کنسول هم اعتبار سنجی کرد. بدیهی است در این حالت نیاز خواهد بود تا ارجاعی را به اسمبلی System.ComponentModel.DataAnnotations، به برنامه اضافه کنیم و تمام عملیات هم دستی است و فریم ورک ویژه‌ای هم وجود ندارد تا یک سری از کارها را به صورت خودکار انجام دهد.

using System.ComponentModel.DataAnnotations;

namespace MvcApplication9.Helper
{
    public static class ValidationHelper
    {
        public static bool TryValidateObject(this object instance)
        {
            return Validator.TryValidateObject(instance, new ValidationContext(instance, null, null), null);
        }
    }
}



‫۱۲ سال و ۷ ماه قبل، چهارشنبه ۲۳ فروردین ۱۳۹۱، ساعت ۰۳:۰۵
محمد سلیم آبادی محمد سلیم آبادی
نظرات مطالب
آشنایی با Window Function ها در SQL Server بخش دوم
سلام،
ممنون از مطالب مفیدتون.
آیا دو دستور زیر با هم یکسان هستند یا خیر؟
range unbounded preceding
range between unbounded preceding and current row

و کوئری اولتون باید مساله running total باشه، که به سادگی توسط Over Clause حل شده.
کوئری زیر روشی بوده که قبل از نسخه 2012 برای حل اینگونه مسائل مورد استفاده قرار میگرفته
SELECT AccountId,  
       TranDate,
       TranAmt,
       D.sumAmt AS older_method
       Sum(TranAmt) OVER(partition by Accountid 
                         ORDER BY TranDate 
                         RANGE UNBOUNDED PRECEDING) AS SumAmt        
FROM  #Transactions AS T1
CROSS APPLY (SELECT SUM(T2.TranAmt)
   FROM #Transactions AS T2
  WHERE T2.AccountId = T1.AccountId
    AND T2.TranDate <= T1.TranDate) AS D(SumAmt)
ORDER BY T1.AccountId, T1.TranDate;

‫۱۱ سال و ۱۰ ماه قبل، شنبه ۳۰ دی ۱۳۹۱، ساعت ۱۵:۴۱
وحید نصیری وحید نصیری
نظرات مطالب
اعتبارسنجی مبتنی بر JWT در ASP.NET Core 2.0 بدون استفاده از سیستم Identity
- راه حل عمومی برای jQuery، React و Angular و غیره این است که جائیکه if (xhr.status === 401) را از سمت سرور دریافت کردید (401، خروجی خودکار فیلتر Authorize، در صورت شکست اعتبارسنجی است)، می‌توانید پیام خاصی و یا هدایت به صفحه‌ی خاصی را با فراخوانی دستور "window.location.href  = "/new/page/path انجام دهید.
- چرا این راه حل عمومی است؟ چون قسمت
  $.ajax({
                headers: { 'Authorization': 'Bearer ' + jwtToken },
توسط مرورگرها توسط یک post-back ساده (مانند لاگین معمولی در صفحات مبتنی بر Razor)، به سمت سرور ارسال نمی‌شود. مرورگرها فقط کوکی‌ها را به صورت خودکار ارسال می‌کنند و نه توکن‌های سفارشی را. بنابراین اگر حتی از این روش JWT در برنامه‌های MVC هم استفاده کنید، مجبور به استفاده‌ی از Ajax خواهید بود تا هدرهای سفارشی را بتوانید به سمت سرور، جهت بررسی و اعتبارسنجی نهایی ارسال کنید. قسمتی از عملیات Ajax هم بررسی شکست عملیات و واکنش نشان دادن به status code دریافتی است.
‫۴ سال و ۵ ماه قبل، شنبه ۶ اردیبهشت ۱۳۹۹، ساعت ۱۵:۲۰
وحید نصیری وحید نصیری
مطالب
شروع به کار با EF Core 1.0 - قسمت 5 - استراتژهای تعیین کلید اصلی جداول و ایندکس‌ها
پس از بررسی نحوه‌ی انجام تنظیمات اولیه‌ی کار با EF Core و همچنین آشنایی با مهاجرت‌های آن، مرحله‌ی بعد، مرحله‌ی مدلسازی داده‌ها است و اولین مرحله‌ی آن، نحوه‌ی تعیین کلید اصلی جداول است که در این زمینه، EF Core پیشرفت‌هایی قابل ملاحظه‌ای را نسبت به EF 6.x داشته‌است. در EF 6.x تنها دو حالت کلیدهای اصلی خود افزاینده که توسط بانک اطلاعاتی مدیریت می‌شوند و یا تولید کلید اصلی در سمت کلاینت و توسط برنامه، پشتیبانی می‌شوند. در EF Core، مواردی مانند Sequence و Alternate keys نیز اضافه شده‌اند.


پیش فرض‌های تعیین کلید اصلی در EF Core

به صورت پیش فرض هر خاصیتی که به نام Id و یا type name>Id> باشد، به عنوان primary key تفسیر خواهد شد؛ مانند:
public class Car
{
    public string Id { get; set; }
و یا
public class Car
{
   public string CarId { get; set; }
در مثال اول، نام خاصیت، Id است و در مثال دوم، جمع نام کلاس به همراه Id ذکر شده‌است. یک چنین مواردی، نیازی به تنظیم اضافه‌تری ندارند.


نحوه‌ی تعیین کلید اصلی به صورت صریح

اگر یکی از دو حالت فوق برقرار نباشند، باید کلید اصلی را به نحو صریحی مشخص کرد.
الف) از طریق ویژگی‌ها
public class Car
{
   [Key]
   public string LicensePlate { get; set; }
در اینجا چون LicensePlate نه Id نام دارد و نه جمع نام کلاس به همراه Id است، باید به نحو صریحی توسط ویژگی Key مشخص شود.
ب) با استفاده از روش Fluent API
public class MyContext : DbContext
{
    public DbSet<Car> Cars { get; set; }

    protected override void OnModelCreating(ModelBuilder modelBuilder)
    {
         modelBuilder.Entity<Car>()
                 .HasKey(c => c.LicensePlate);
    }
 }
روش تنظیم کلید اصلی به صورت صریح، از طریق کدنویسی است که به آن Fluent API یا API روان هم گفته می‌شود. برای اینکار باید متد OnModelCreating کلاس Context برنامه را بازنویسی کرد و سپس از طریق متد HasKey، نام خاصیت کلید اصلی را ذکر نمود.


پیشنیاز کار با ویژگی‌ها در EF Core

در اسمبلی که مدل‌های موجودیت‌ها شما قرار دارند، نیاز است وابستگی System.ComponentModel.Annotations به فایل project.json پروژه اضافه شود، تا ویژگی‌هایی مانند Key، شناسایی و قابل استفاده شوند:
{
   "dependencies": {
          "System.ComponentModel.Annotations": "4.1.0"
   }
}


تعیین کلید ترکیبی و یا Composite key

اگر نیاز است چندین خاصیت را به صورت کلید اصلی معرفی کرد که به آن composite key هم می‌گویند، تنها روش ممکن، استفاده از Fluent API و به صورت زیر است:
protected override void OnModelCreating(ModelBuilder modelBuilder)
{
   modelBuilder.Entity<Car>()
                       .HasKey(c => new { c.State, c.LicensePlate });
}
در قسمت HasKey می‌توان چندین خاصیت را نیز جهت تعیین کلید ترکیبی مشخص کرد.


روش‌های مختلف تولید خودکار مقادیر خواص

حالت پیش فرض تولید مقدار فیلدهای Id عددی، همان حالت خود افزاینده‌ای است که توسط بانک اطلاعاتی کنترل می‌شود و یا کلید اصلی که از نوع Guid تعیین شود نیز به صورت خودکار توسط بانک اطلاعاتی در حین عملیات Add، مقدار دهی می‌شود (با استفاده از الگوریتم Guid سری در SQL Server).
 اگر این حالات مطلوب شما نیست، حالت‌های سه گانه‌ی ذیل را می‌توان استفاده کرد:

الف) هیچ داده‌ی خودکاری تولید نشود
برای اینکار می‌توان با استفاده از ویژگی DatabaseGenerated و تنظیم مقدار آن به None، جلوی تولید خودکار کلید اصلی را گرفت. در این حالت باید هم در حین عملیات Add و هم در حین عملیات Update، مقادیر را خودتان مقدار دهی کنید:
public class Blog
{
    [DatabaseGenerated(DatabaseGeneratedOption.None)]
    public int BlogId { get; set; }

    public string Url { get; set; }
}
و یا معادل این تنظیم با استفاده از Fluent API به صورت ذیل است:
protected override void OnModelCreating(ModelBuilder modelBuilder)
{
    modelBuilder.Entity<Blog>()
           .Property(b => b.BlogId)
           .ValueGeneratedNever();
}

ب) تولید داده‌های خودکار فقط در حالت Add
حالت Add به این معنا است که داده‌های خواص مشخصی، برای موجودیت‌های «جدید»، به صورت خودکار تولید خواهند شد. اینکه آیا واقعا این مقادیر به صورت خودکار تولید می‌شوند یا خیر، صرفا وابسته‌است به بانک اطلاعاتی در حال استفاده. برای مثال SQL Server برای نوع‌های Guid، به صورت خودکار با کمک الگوریتم SQL Server sequential GUID، کار مقدار دهی یک چنین فیلدهایی را انجام می‌دهد.
این فیلدها باید توسط ویژگی DatabaseGenerated و با مقدار Identity مشخص شوند. در اینجا Identity به معنای فیلدهایی است که به صورت خودکار توسط بانک اطلاعاتی مقدار دهی می‌شوند و الزاما به کلید اصلی اشاره نمی‌کنند. برای مثال در موجودیت ذیل، خاصیت تاریخ ثبت رکورد، از نوع Identity مشخص شده‌است. به این معنا که در حین ثبت اولیه‌ی رکورد آن، نیازی نیست تا خاصیت Inserted را مقدار دهی کرد. اما اینکه آیا SQL Server یک چنین کاری را به صورت خودکار انجام می‌دهد، پاسخ آن خیر است. SQL server فقط برای فیلدهای عددی و Guid ایی که با DatabaseGeneratedOption.Identity مزین شده باشند، مقادیر متناظری را به صورت خودکار تولید می‌کند. برای حالت DateTime نیاز است، مقدار پیش فرض فیلد را صریحا مشخص کرد که توسط ویژگی‌ها میسر نیست و فقط fluent API از آن پشتیبانی می‌کند.
public class Blog
{
   public int BlogId { get; set; }
   public string Url { get; set; }

   [DatabaseGenerated(DatabaseGeneratedOption.Identity)]
   public DateTime Inserted { get; set; }
}
و یا معادل این تنظیم با استفاده از Fluent API به صورت ذیل است:
protected override void OnModelCreating(ModelBuilder modelBuilder)
{
    modelBuilder.Entity<Blog>()
           .Property(b => b.Inserted)
           .ValueGeneratedOnAdd();
}
برای تعیین مقدار پیش فرض خاصیت Inserted به نحوی که توسط SQL Server به صورت خودکار مقدار دهی شود، می‌توان از متد HasDefaultValueSql به نحو ذیل استفاده کرد:
protected override void OnModelCreating(ModelBuilder modelBuilder)
{
    modelBuilder.Entity<Blog>()
        .Property(b => b.Inserted)
        .HasDefaultValueSql("getdate()");
}
البته باید درنظر داشت که اگر خاصیت DateTime تعریف شده در اینجا به همین نحو بکاربرده شود، اگر مقداری برای آن در حین تعریف یک وهله جدید از کلاس Blog درکدهای برنامه درنظر گرفته نشود، یک مقدار پیش فرض حداقل به آن انتساب داده خواهد شد (چون value type است). بنابراین نیاز است این خاصیت را از نوع nullable تعریف کرد (public DateTime? Inserted).

یک نکته: در حالت DatabaseGeneratedOption.Identity و یا ValueGeneratedOnAdd فوق، اگر مقداری به این نوع فیلدها انتساب داده شده باشد که با مقدار پیش فرض آن‌ها (property.ClrType.GetDefaultValue) متفاوت باشد، از این مقدار جدید، بجای تولید مقداری خودکار، استفاده خواهد شد. برای مثال مقدار پیش فرض رشته‌ها، نال، مقادیر عددی، صفر و برای Guid مقدار Guid.Empty است. اگر هر مقدار دیگری بجای این‌ها به فیلدهای فوق انتساب داده شوند، از آن‌ها استفاده می‌شود.

ج) تولید داده‌های خودکار در هر دو حالت Add و Update
تولید داده‌ها در حالت‌های Add و Update به این معنا است که یک چنین خواصی، همواره با فراخوانی متد SaveChanges، دارای مقدار خودکار جدیدی خواهند شد و نیازی نیست در کدها مقدار دهی شوند. برای مشخص سازی این نوع خواص، از ویژگی DatabaseGenerated با مقدار Computed و یا متد ValueGeneratedOnAddOrUpdate در حالت Fluent API می‌توان استفاده کرد:
public class Blog
{
    public int BlogId { get; set; }
    public string Url { get; set; }

    [DatabaseGenerated(DatabaseGeneratedOption.Computed)]
    public DateTime LastUpdated { get; set; }
}
و یا معادل این تنظیم با استفاده از Fluent API به صورت ذیل است:
protected override void OnModelCreating(ModelBuilder modelBuilder)
{
    modelBuilder.Entity<Blog>()
       .Property(b => b.LastUpdated)
       .ValueGeneratedOnAddOrUpdate();
}
همانطور که پیشتر نیز عنوان شد، تولید خودکار مقادیر فیلدها فقط در حالت‌های int و Guid انجام می‌شود (که برای مثال SQL Server از آن‌ها پشتیبانی می‌کند). در مثال فوق، خاصیت LastUpdated از نوع DateTime اینگونه تعریف شده‌است و SQL Server برای یک چنین فیلدهای خاصی، مقدار خودکاری را تولید نکرده و به دنبال مقدار پیش فرض آن می‌گردد. بنابراین در اینجا نیز باید مشخص سازی HasDefaultValueSql("getdate()") را که در قسمت قبل عنوان کردیم، صراحتا در قسمت تنظیمات Fluent API ذکر و تنظیم کرد.

تذکر: در اینجا نیز همانند حالت ValueGeneratedOnAdd، اگر این خواص مشخص شده، دارای مقدار متفاوتی با مقدار پیش فرض آن‌ها باشند، از این مقادیر جدید بجای تولید خودکار مقادیر استفاده خواهد شد.


خواص محاسباتی (Computed Columns) و تفاوت آن‌ها با DatabaseGeneratedOption.Computed

خواص محاسباتی (Computed Columns)، خواصی هستند که مقادیر آن‌ها در بانک اطلاعاتی محاسبه می‌شوند و کاملا متفاوت هستند با DatabaseGeneratedOption.Computed که مفهوم دیگری دارد. DatabaseGeneratedOption.Computed به این معنا است که این فیلد خاص، با هر بار فراخوانی SaveChanges باید مقدار محاسبه شده‌ی جدیدی را داشته باشد و روش تولید این مقدار خودکار، یا بر اساس Guidهای سری است، یا توسط فیلدهای خود افزاینده‌ی عددی و یا از طریق مقادیر پیش فرضی مانند getdate در حین ثبت یا به روز رسانی، مقدار دهی می‌شوند. اما خواص محاسباتی، یکی از امکانات «گزارشگیری سریع» SQL Server هستند و به نحو ذیل، تنها توسط Fluent API قابل تنظیم می‌باشند:
public class Person
{
    public int PersonId { get; set; }
    public string FirstName { get; set; }
    public string LastName { get; set; }
    public string DisplayName { get; set; }
}

public class MyContext : DbContext
{
    public DbSet<Person> People { get; set; }

    protected override void OnModelCreating(ModelBuilder modelBuilder)
    {
          modelBuilder.Entity<Person>()
              .Property(p => p.DisplayName)
               .HasComputedColumnSql("[LastName] + ', ' + [FirstName]");
     }
 }
در اینجا فیلد DisplayName یک فیلد محاسباتی بوده و از حاصل جمع دو فیلد دیگر در سمت دیتابیس تشکیل می‌شود. این نگاشت و محاسبه چون در سمت بانک اطلاعاتی انجام می‌شود، بازدهی بیشتری دارد نسبت به حالتی که ابتدا دو فیلد به کلاینت منتقل شده و سپس در این سمت جمع زده شوند.


امکان تعریف Sequence در EF Core 1.0

Sequence قابلیتی است که به SQL Server 2012 اضافه شده‌است و توضیحات بیشتر آن‌را در مطلب «نحوه ایجاد Sequence و استفاده آن در Sql Server 2012» می‌توانید مطالعه کنید.
در EF Core، امکان مدلسازی Sequence نیز پیش بینی شده‌است. آن‌ها به صورت پیش فرض در مدل‌ها ذکر نمی‌شوند و همچنین وابستگی به جدول خاصی ندارند. به همین جهت امکان تعریف آن‌ها صرفا توسط Fluent API وجود دارد:
protected override void OnModelCreating(ModelBuilder modelBuilder)
{
     modelBuilder.HasSequence<int>("OrderNumbers", schema: "shared") 
           .StartsAt(1000).IncrementsBy(5);

     modelBuilder.Entity<Order>()
         .Property(o => o.OrderNo)
         .HasDefaultValueSql("NEXT VALUE FOR shared.OrderNumbers");
}
پس از اینکه یک Sequence  تعریف شد، می‌توان برای نمونه از آن جهت تولید مقادیر پیش فرض ستون‌ها استفاده کرد.
در مثال فوق، ابتدا یک Sequence نمونه به نام OrderNumbers تعریف شده‌است که از عدد 1000 شروع شده و واحد افزایش آن 5 است. سپس از این نام در قسمت مقدار پیش فرض ستون OrderNo استفاده شده‌است.

و یا از Sequence ‌ها می‌توان برای تعیین مقدار پیش فرض Primary key بجای حالت identity خود افزایش یابنده استفاده کرد:
protected override void OnModelCreating(ModelBuilder modelBuilder)
{
    modelBuilder.HasSequence<int>("PrimaryKeyWithSequenceSequence");
    modelBuilder.Entity<PrimaryKeyWithSequence>(entity =>
     {
       entity.Property(e => e.PrimaryKeyWithSequenceId).HasDefaultValueSql("NEXT VALUE FOR [PrimaryKeyWithSequenceSequence]");
     });
}
در اینجا یک توالی از نوع int تعریف شده و سپس هربار که قرار است رکوردی درج شود، مقدار id آن به صورت خودکار از طریق کوئری Select NEXT VALUE FOR
[PrimaryKeyWithSequenceSequence] دریافت و سپس بجای فیلد id درج می‌شود.

به این روش الگوریتم Hi-Low هم می‌گویند که یکی از مهم‌ترین اهداف آن داشتن یک سری Id منحصربفرد، جهت بالابردن سرعت insertها در یک batch است. در حالت عادی insertها، ابتدا یک insert انجام می‌شود، سپس کوئری گرفته شده و آخرین Id درج شده به کلاینت بازگشت داده می‌شود. این روش، برای انجام تنها یک insert، سریع است. اما برای batch insert، به شدت کارآیی پایینی دارد. به همین جهت دسترسی به بازه‌ای از اعداد منحصربفرد، پیش از شروع به insert تعداد زیادی رکورد، سرعت نهایی کار را بالا می‌برد.


نحوه‌ی تعریف ایندکس‌ها در EF Core 1.0

برای افزودن ایندکس‌ها به EF Core 1.0، تنها روش میسر، استفاده از Fluent API است (و برخلاف EF 6.x از روش data annotations فعلا پشتیبانی نمی‌کند؛ هرچند API جدید آن نسبت به EF 6.x بسیار واضح‌تر است و با ابهامات کمتر).
protected override void OnModelCreating(ModelBuilder modelBuilder)
{
      modelBuilder.Entity<Blog>()
          .HasIndex(b => b.Url)
          .HasName("Index_Url");
اگر قسمت HasName را ذکر نکنید، نام آن <IX_<type name>_<property name درنظر گرفته می‌شود و برای اینکه ایندکس منحصربفردی را تعریف کنید، می‌توان متد IsUnique را به انتهای این زنجیره اضافه کرد:
 modelBuilder.Entity<Blog>().HasIndex(b => b.Url).HasName("Index_Url").IsUnique();
همچنین می‌توان همانند composite keys، در اینجا نیز ترکیبی از خواص را به صورت یک ایندکس معرفی نمود:
modelBuilder.Entity<Person>()
   .HasIndex(idx => new { idx.FirstName, idx.LastName })
   .IsUnique();
در این حالت اگر HasName ذکر نشود، نام آن همانند الگویی است که پیشتر عنوان شد؛ با این تفاوت که قسمت property name آن، جمع نام تمام خواص ذکر شده و جدا شده‌ی با _ خواهد بود.

یک نکته: اگر از پروایدر SQL Server استفاده می‌کنید، می‌توان متد الحاقی ویژه‌ای را به نام ForSqlServerIsClustered نیز برای تعریف clustered indexes، در این زنجیره ذکر کرد.


امکان تعریف Alternate Keys در EF Core 1.0

به Unique Constraints در EF Core، نام Alternate Keys را داده‌اند و این مورد نیز تنها از طریق Fluent API قابل تنظیم است:
protected override void OnModelCreating(ModelBuilder modelBuilder)
{
   modelBuilder.Entity<Car>()
     .HasAlternateKey(c => c.LicensePlate)
     .HasName("AlteranteKey_LicensePlate");
}
برای یک Alternate Key به صورت خودکار هم ایندکس ایجاد می‌شود و هم اینکه این ایندکس منحصربفرد خواهد بود.
اگر متد HasName در اینجا ذکر نشود، نام پیش فرض آن  <type name>_<property name> خواهد بود و اگر همانند composite keys و یا ایندکس‌های ترکیبی، چند خاصیت ذکر شوند، قسمت property name به جمع نام تمام خواص ذکر شده و جدا شده‌ی با _ تنظیم می‌شود.
برای نمونه اگر یک Alternate Key ترکیبی را به صورت ذیل تعریف کنیم:
modelBuilder.Entity<Person>()
     .HasAlternateKey(x => new { x.FirstName, x.LastName });
در قسمت مهاجرت‌هایی که قرار است به بانک اطلاعاتی اعمال شوند، به یک UniqueConstraint ترجمه می‌شود:
 table.UniqueConstraint("AK_Persons_FirstName_LastName", x => new { x.FirstName, x.LastName });


سؤال: یک Unique Constraint با Unique Index چه تفاوتی دارد؟

در پشت صحنه، پیاده سازی یک Unique Constraint با Unique Index تفاوتی ندارند. فقط از دیدگاه روشن‌تر شدن مقصود، استفاده‌ی از Unique Constraint ترجیح داده می‌شود.
البته از دیدگاه بانک اطلاعاتی پیاده سازی کننده نیز برای نمونه SQL Server، این تفاوت‌ها وجود دارند:
الف) یک Unique Constraint را نمی‌توان غیرفعال کرد؛ برخلاف Unique Indexها.
ب) Unique Constraint‌ها موارد اضافه‌تری را مانند FILLFACTOR و IGNORE_DUP_KEY نیز می‌توانند تنظیم کنند.
ج) امکان تعریف فیلترها برای Unique Indexها وجود دارد؛ برخلاف Unique Constraint ها.

که البته از دیدگاه EF، این سه مورد اهمیتی ندارند و بیشتر روشن‌تر شدن مقصود، هدف اصلی آن‌ها است.
‫۸ سال و ۲ ماه قبل، شنبه ۳۰ مرداد ۱۳۹۵، ساعت ۱۹:۵۵