مطالب
Cookie - قسمت اول

مقدمه 

مدت زیادی است که کوکی‌ها در عرصه وب نقش مهمی ایفا میکنند، اما متاسفانه مفهوم روشن و واضحی از آن و نحوه کار آن در اختیار اکثر کاربران و توسعه دهندگان وب نیست. شاید اولین مشکل ناشی از سوءتفاهم‌های بسیاری باشد که درباره کوکی وجود دارد. مثلا برخی آن را ابزاری صرفا برای جاسوسی از کاربران اینترنتی میدانند. برخی دیگر، از آنها و نحوه کارکردشان کلا صرفنظر میکنند. مشکل دیگری که در رابطه با کوکی‌ها میتوان برشمرد، عدم وجود رابط کاربری مناسب برای بررسی و مدیریت کوکی هاست. اما با وجود این مشکلات و برخی دیگر امروزه کوکی‌ها جزئی بسیار مهم در وب هستند که درصورت حذفشان، بسیاری از وب سایتها و برنامه‌های مبتنی بر وب از کار خواهند افتاد.
یک کوکی (cookie به معنی شیرینی یا کلوچه! که با عناوین دیگری چون Http Cookie و Web Coockie و Browser Cookie نیز شناخته میشود)، به داده‌های ارسالی از یک وب سرور (که معمولا بصورت داده‌های متنی کدگذاری شده هستند) اطلاق میشود که در مخزنی مخصوص در مرورگر کاربر به هنگام بازدید از یک سایت ذخیره میشود. وقتیکه کاربر سایت مذبور را در آینده دوباره مرور کند، این داده‌های ذخیره شده توسط مروگر به وب سرور ارسال میشود تا مثلا فعالیتهای قبلی کاربر مورد بررسی قرار گیرد. کوکی‌ها برای فراهم کردن مکانیزمی قابل اعتماد جهت ذخیره فعالیتهای قبلی یا آخرین وضعیت کاربر در یک وب‌سایت طراحی شده‌اند. با اینکه کوکی‌ها دسترسی بسیار محدودی در سمت کلاینت دارند (تقریبا هیچ دسترسی‌ای به هیچیک از منابع سیستم کاربر ندارند) اما با پیگیری هوشمند و هدفمند برخی از آنها میتوان به داده‌هایی از تاریخچه فعالیتهای کاربر در یک مرورگر و سایت خاص دست یافت که به نوعی نقض حریم شخصی کاربران به حساب می‌آید.

نکته: درواقع میتوان گفت که از کوکی به نوعی برای فراهم کردن "حافظه" موقت برای مرورگرها در ارتباط با وب سرورها استفاده میشود.

پروتوکل HTTP که برای تبادل داده‌ها میان مرورگر و وب سرور در بارگذاری صفحات وب استفاده میشود، پروتوکلی بدون حالت یا وضعیت (state-less) است. بدین معنی که به محض ارسال داده‌های یک صفحه وب به سمت مرورگری که آنرا درخواست کرده، وب سرور هیچ چیزی از این تبادل داده را ذخیره و نگهداری نمیکند. بنابراین در درخواست‌های دوباره و سه باره و ... بعدی، وب سرور با آنها همچون اولین درخواست برخورد کرده و رفتاری کاملا یکسان در برخورد با این درخواستها نشان خواهد و دقیقا همان داده‌ها را به سمت مرورگر ارسال خواهد کرد.
این رفتار در موارد زیادی میتواند دردسرساز باشد. مثلا وب سرور نمیتواند بفهمد که یک کاربر لاگ‌آن (LogOn یا همان SignIn) کرده و یا اینکه یکسری تنظیمات شخصی اعمال کرده است، چون جایی برای ذخیره  و نگهداری این حالات یا وضعیتها در پروتوکل HTTP وجود ندارد. خوشبختانه وجود کوکی‌ها یکی از بهترین راه حل‌ها برای رفع مشکلات اشاره شده است.

بنابراین همانطور که اشاره شده یکی از مهمترین انواع کاربردهای کوکی‌ها در زمینه اعتبار سنجی کاربران است. با استفاده از این نوع کوکی وب سایتها میتوانند از وضعیت ورود یا خروج کاربران و نیز انواع دسترسی‌ها و تنظیمات آنها باخبر شوند. البته با توجه به حساسیت این موضوع، درباره نحوه ذخیره داده‌ها در این نوع کوکی‌ها باید دقت خاصی اعمال شود. اگر در این زمینه سهل انگاری هایی انجام شود، ممکن است خوراک جذابی برای هکرها فراهم شود! تبلیغات درون سایتها نیز از قسمتهایی است که استفاده بسیاری از کوکی میکند که بعضا موجب بروز خطراتی برای کاربران میشود.

تاریخچه
واژه Cookie از عبارت Magic Cookie برگرفته شده است. به طور خلاصه Magic Cookie به مجموعه‌ای از داده‌های «بدون نیاز به تغییر» میگویند که بین برنامه‌هایی که در ارتباط با یکدیگرند، ردوبدل میشود. داده‌های موجود در Magic Cookieها معمولا برای سمت دریافت کننده مفهوم خاصی ندارد و به نوعی برای ذخیره وضعیت «سمت دریافت کننده» در «برنامه ارسال کننده» و استفاده از آن در ارتباطهای بعدی کاربرد دارد. به بیان دیگر حالت یا وضعیت یا تنظیمات «برنامه مقصد در برنامه مبدأ» با استفاده از کوکی در «خود برنامه مقصد» نگهداری میشود!
در سال 1994 آقای Lou Montulli هنگامیکه در شرکت Netscape Communications در توسعه یک برنامه تجاری تحت وب مشارکت داشت، ایده استفاده از این تکنولوژی را در ارتباطات وب ارائه داد که بعدها عنوان HTTP Coockie را بخود گرفت. برای اولین بار از این کوکی‌ها در نسخه 0.9 بتای نت اسکیپ که در همان سال ارائه شد، پشتیبانی و استفاده شد. مروگر IE هم در سال 1995 و در نسخه 2.0 آن، پشتیبانی از کوکی را آغاز کرد. آقای مانتولی پتنت (Patent) تکنولوژی کوکی را در سال 1995 ارائه داد اما ثبت نهایی آن به دلیل مشکلات و مباحث حریم شخصی کاربران تا سال 1998 طول کشید.

کوکی واقعا چیست؟
یک کوکی در واقع یک فایل متنی کوچک است که در قسمتی مشخص از کامپیوتر کلاینت که توسط مرورگر تنظیم شده است، ذخیره میشود. این فایل متنی کوچک حاوی اطلاعات زیر است:
- یک جفت داده نام-مقدار (name-value pair) که داده اصلی کوکی را نگهداری میکند.
- خاصیتی برای مشخص کردن زمان انقضای کوکی (پس از این زمان این فایل متنی کوچک از درون مرورگر حذف خواهد شد)
- خاصیتهایی برای مشخص کردن محدوده‌ها و مسیرهای قابل دسترسی کوکی
- خاصیتهایی برای تعیین نحوه تبادل داده‌های کوکی و نوع دسترسی به این داده‌ها (مثلا الزام به استفاده از پروتوکلهای امن)
 
انواع کوکی
بطور کلی دو نوع اصلی کوکی وجود دارد:
1. Session cookie
از این نوع کوکی برای نگهداری موقت داده‌ها نظیر داده‌های مربوط به وضعیت یک کاربر، تنها در زمان مرور وب سایت استفاده میشود. معمولا با بستن مرورگر (یا اتمام سشن) این کوکی‌ها ازبین میروند.
2. Persistent cookie 
برخلاف کوکی‌های سشنی این نوع کوکی‌ها در سیستم کلاینت به صورت دائمی ذخیره میشوند. معمولا دارای یک تاریخ انقضا هستند که پس از آن از بین میروند. در طول زمان حیات این کوکی ها، مرورگرها داده‌های ذخیره شده در آنها را با توجه به تنظیمات درونشان در هر درخواست به سمت وب سرور سایت مربوطه ارسال میکنند.

با توجه به کاربردهای فراوان کوکی، دسته بندیها و انواع دیگری از کوکی را هم میتوان نام برد. مانند انواع زیر:
Secure cookie 
معمولا به کوکی‌هایی که خاصیت امن (Secure Attribute) در آنها فعال است این عنوان اطلاق میشود. این نوع از کوکی‌ها تنها قابل استفاده در ارتباطهای امن (با استفاده از پروتوکل HTTPS) هستند. این خاصیت اطمینان میدهد که داده‌های موجود هنگام تبادل بین سرور و کلاینت همواره کدگذاری میشود.
HttpOnly cookie
در این کوکی‌ها خاصیت HttpOnly فعال است، که موجب میشود که از آنها تنها در ارتباطات از نوع HTTP و HTTPS بتوان استفاده کرد. در سایر روشهای دسترسی به کوکی (مثلا از طریق برنامه نویسی سمت کلاینت) نمیتوان به محتوای این نوع از کوکی‌ها دسترسی پیدا کرد.
Third-party cookie 
این نوع از کوکی‌ها در مقابل کوکی‌های First party (یا شخص اول) وجود دارند. کوکی‌های شخص اول توسط وب سایت جاری تولید شده اند، یعنی نشانی دامِین این کوکیها مربوط به سایت جاری است. منظور از سایت یا دامین جاری، سایتی است که آدرس آن در نوار آدرس مرورگر نشان داده میشود. کوکی‌های Third party (یا شخص سوم) به آن دسته از کوکی‌ها میگویند که توسط دامین یا وب سایت دیگری غیر از وب سایت جاری تولید و مدیریت میشوند. مثلا کوکی‌های مربوط به سایتهای تبلیغاتی. البته در مرورگرهای مدرن این نوع از کوکی‌ها به دلیل مشکلات امنیتی و نقض حریم شخصی کاربران عموما بلاک میشوند.
Supercookie 
یک سوپرکوکی به آن دسته از کوکی‌ها گفته میشود که خاصیت دامین آنها به یک پسوند خیلی کلی مثل com. تنظیم شده باشد. به دلیل مسائل امنیتی بیشتر مرورگرهای مدرن تمامی انواع این سوپرکوکی‌ها را بلاک میکنند. امروزه لیستی از این پسوندهای کلی با عنوان Public Suffix List موجود است که در مرورگرهای مدرن برای کنترل کوکی‌ها استفاده میشود.
 
موارد استفاده از کوکی
- مدیریت جلسات (Session Management):
از کوکی میتوان برای نگهداری داده‌های مربوط به یک کاربر در بازدید از صفحات سایت و تعامل با آنها (که ممکن است در زمانهای مختلف رخ دهد) استفاده کرد. یکی از موارد بسیار پرکاربرد در این زمینه، کوکی‌های تعیین اعتبار یک کاربر است که پس از ورود به سایت در هر درخواست توسط مرورگر به سمت سرور ارسال میشود. 
مثال دیگری در مورد این کاربرد نگهداری از داده‌های سبد خرید یک کاربر است. این داده‌ها را میتوان قبل از تسویه نهایی درون یک کوکی ذخیره کرد. معمولا در تمام این موارد از یک کلید منحصر به فرد که در سمت سرور تولید شده و درون کوکی به همراه سایر اطلاعات ذخیره میشود، برای تعیین هویت کاربر استفاده میشود. 
- شخصی سازی (Personalization):
یکی دیگر از موارد پرکاربرد کوکیها ذخیره تنظیمات یا داده‌های مرتبط با شخصی سازی تعامل کاربر با سایت است. مثلا میتوان تنظیمات مربوط به استایل یک سایت یا زبان انتخابی برای یک کاربر مشخص را درون کوکی در سمت کلاینت ذخیره کرد. سایتهای بزرگ معمولا از این روش برای ذخیره تنظیمات استفاده میکنند، مثل گوگل و ویکیپدیا. همچنین میتوان از کوکی برای ذخیره شناسه آخرینکاربری که در سایت لاگ‌آن کرده استفاده کرد تا در مراجعه بعدی به عنوان اولین انتخاب در صفحه ورود به سایت به کاربر نمایش داد (هرچند این کار معایب خودش را دارد).
- پیگیری یا ردیابی (Tracking):
از کوکی‌ها میتوان برای پیگیری بازدیدهای یک کاربر در یک کلاینت از یک سایت یا مسیری به خصوص از یک سایت بهره برد. بدین صورت که برای هر کاربر یک کد شناسایی منحصر به فرد تولید شده و درون کوکی مخصوص این کار ذخیره میشود. سپس برای هردرخواست میتوان مثلا نشانی صفحه موردنظر و زمان و تاریخ آن را درون یک منبع ذخیره کرد تا برای استفاده‌های آتی به کار روند.
البته کاربردها و استفاده‌های دیگری نیز برای کوکی میتوان برشمرد که بدلیل طولانی شدن بحث از آنها صرفنظر میشود.
 
ایجاد کوکی
همانطور که در بالا نیز اشاره شد، کوکی‌ها داده هایی هستند که توسط وب سرور برای ذخیره در کلاینت (مرورگر) تولید میشوند. مرورگرها نیز باید این داده‌ها را بدون هیچ تغییری در هر درخواست عینا به سمت سرور برگردانند. درواقع با استفاده از کوکی‌ها میتوان به ارتباط بدون حالت HTTP به نوعی خاصیتی از جنس state اضافه کرد. به غیر از خود وب سرور، برای تنظیم و یا تولید کوکی میتوان از زبان‌های برنامه نویسی سمت کلاینت (مثل جاوا اسکریپت) البته درصورت پشتیبانی توسط مرورگر نیز استفاده کرد.
در جدیدترین استانداردهای موجود (RFC 6265) درباره کوکی آورده شده که مرورگرها باید بتوانند حداقلهای زیر را پشتیبانی کنند:
- توانایی ذخیره حداقل 3000 کوکی
- توانایی ذخیره کوکیها با حجم حداقل 4 کیلوبایت
- توانایی ذخیره و نگهداری حداقل 50 کوکی به ازای هر سایت یا دامین
 
نکته: توانایی مرورگرهای مدرن در مدیریت کوکی‌ها ممکن است فراتر از استانداردهای اشاره شده در بالا باشد.
 
انتقال داده‌های صفحات وب سایتها از طریق پروتوکل HTTP انجام میشود. مرورگر برای بارگذاری صفحه موردنظر کاربر از یک وب سایت، معمولا یک متن کوتاه به وب سرور مربوطه ارسال میکند که به آن HTTP Request میگویند. مثلا برای دریافت صفحه https://www.dntips.ir/index.html درخواستی به شکل زیر به سمت وب سرور ارسال میشود:
GET /index.html HTTP/1.1
Host: www.dotnettips.info 
مثلا نمونه یک درخواست کامل خام (Raw) از صفحه اول سایت جاری در نرم افزار Fiddler بصورت زیر است:
GET https://www.dntips.ir/ HTTP/1.1
Host: www.dotnettips.info
Connection: keep-alive
Accept: text/html,application/xhtml+xml,application/xml;q=0.9,*/*;q=0.8
User-Agent: Mozilla/5.0 (Windows NT 6.1) AppleWebKit/537.17 (KHTML, like Gecko) Chrome/24.0.1312.56 Safari/537.17
Accept-Encoding: gzip,deflate,sdch
Accept-Language: en-US,en;q=0.8
Accept-Charset: ISO-8859-1,utf-8;q=0.7,*;q=0.3
Cookie: BlogPost-1175=NLOpR%2fgHcUGqPL8dZYv3BDDqgd4xOtiiNxHIp1rD%2bAQ%3d; BlogComment-5002=WlS1iaIsiBnQN1UDD4p%2fHFvuoxC3b8ckbw78mAWXZOSWMpxPlLo65%2bA40%2flFVR54; ReaderEmail=DP%2bx4TEtMT2LyhNQ5QqsArka%2fWALP5LYX8Y
وب سرور با ارسال محتویات صفحه موردنظر به این درخواست پاسخ میدهد که به آن HTTP Response میگویند.
در پاسخ ارسالی، وب سرور میتواند با استفاده از یک header مخصوص با نام Set-Cookie یک کوکی را ایجاد کند. در زیر یک نمونه از این پاسخها را مشاهده میکنید:
 HTTP/1.1 200 OK
Content-type: text/html
Set-Cookie: cookieName=cookieValue
Set-Cookie: 
cookieName2=cookieValue2; Expires=Thr, 10-Jun-2021 10:18:14 GMT
...
نمونه پاسخ ارسالی خام (Raw) در نرم افزار Fiddler مربوط به درخواست صفحه اول سایت جاری بصورت زیر است:
HTTP/1.1 200 OK
Date: Wed, 30 Jan 2013 20:25:15 GMT
Server: Microsoft-IIS/6.0
X-Powered-By: ASP.NET
X-Compressed-By: HttpCompress
Set-Cookie: .ASPXROLES=NzZ9qIRpCWHofryYglbsQFv_SSGPn7ivo0zKFoS94gcODVdIKQAe_IBwuc-TQ-03jGeIkZabTuxA0A3k2-nChy7iAWw9rPMYXSkqzMkizRFkDC0k3gQTkdLqLmmeIfnL9UjfMNWO8iVkYQrSv24ecbpFDSQCH827V2kEj8k2oCm_5sKRSmFpifh4N7kinEi0vomG1vW4Rbg9JWMhCgcvndvsFsXxpj-NiEikC1RqHpiLArIyalEMEN-cIuVtRe7uoo938u9l-7OXb8yzXucVl4bdqPy2DXM3ddWzb3OH1jSFM6gxwJ8qRZDlSGmEEbhji7rA-efI4aYGTKx6heWfUsY6E2k73jJLbuZ3RB4oNwRYmz8FRB0-vm1pO7rhF1JIoi1YB17ez-Ox5chNEFkPVREanHVU9DxboJ5dKgN-2B5udUFPunnshbN8EBhixbFQOpqRiiOK4uWWaWy3rVEJYpCCDBRctKCfEyYD1URFYeajB0AXmiMUTcGeuUtwb-XFjbQZnbylmMF3EJgG16bcc1IEkTAUv1JfKjaql0XGWJI1; path=/; HttpOnly
Cache-Control: private
Content-Type: text/html; charset=utf-8
Content-Length: 106727

<!DOCTYPE html>
<html>
...
وب سرور دستور Set-Cookie را تنها برای ثبت کوکی در مرورگر در پاسخ ارسالی قرار میدهد. برای آشنایی بیشتر با این هدر و ساختار آن به RFC 6265 مراجعه کنید. این دستور برای مرورگر مشخص میکند که (درصورت پشتیبانی از کوکی و فعال بودن آن در مروگر) در درخواستهای بعدی باید این کوکی‌ها را در متن درخواست ارسالی به سمت سرور ضمیمه کند. البته اینکار با توجه به تنظیمات خاصیتهای کوکی مربوطه  انجام میشود که در ادامه بحث میشود. برای ارسال کوکی به سمت وب سرور، مرورگر از هدر Cookie در درخواست خود استفاده میکند.
مثلا با توجه به مثال قبل برای درخواست صفحه https://www.dntips.ir/index2.html مرورگر میتواند متن زیر را به سمت وب سرور ارسال میکند:
 GET /index2.html HTTP/1.1
Host: www.example.org
Cookie: cookieName=cookieValue; cookieName2=cookieValue2
Accept: */*
این درخواست که برای صفحه دیگری از همان سایت قبلی است، با درخواست اول متفاوت است. با استفاده از این درخواست وب سرور میفهمد که این درخواست با درخواست قبلی مرتبط است. وب سرور در پاسخ ارسالی میتواند کوکی‌های دیگری نیز ثبت کند.
وب سرور میتواند مقدار یک کوکی ثبت شده در مروگر را با استفاده از دستوری مشابه Set-Cookie: cookieName=cookieNewValue در پاسخ ارسالی به سمت کلاینت تغییر دهد. مرورگر با دیدن این خط در پاسخ دریافتی از وب سرور مقدار کوکی را به روز رسانی میکند. البته به شرطی که سایر خواص تنظیم شده برای کوکی عینا یکسان باشد.
 
نکته: identity یا هویت کوکی با استفاده از تمام خواص آن به جز expires یا max-age تعیین میشود.
 
مقدار یک کوکی میتواند شامل هر کاراکتر قابل چاپ اَسکی (از کاراکتر ! تا کاراکتر ~ یا از کد یونیکد u0021\ تا u007E\) به غیر از کاراکترهای , و ; و فضای خالی باشد (استفاده از این سه کاراکتر و سایر کاراکترهای غیر اسکی تنها با انکدینگ میسر است). نام یک کوکی نیز از این قاعده پیروی میکند، البته شامل کاراکتر = نیز نمیتواند باشد چون این کاراکتر نقش جداکننده «مقدار» از «نام» کوکی را ایفا میکند. استانداردهای کوکی که در RFC 6265 آورده شده است، محدودیتهای بیشتری نیز دارد که ممکن است توسط مروگرهای امروزی رعایت نشود!
 
نکته: انکدینگ کوکیها کمی بحث دارد. ازآنجاکه کوکی‌ها به صورت هدرهای پروتوکل HTTP انتقال داده میشوند، بنابراین کاراکترهای موجود در آن باید تنها از نوع ASCII باشند. اما چون ارسال کننده و دریافت کننده نهایی کوکی یک وب سرور یکسان است بنابراین وب سرور برای ذخیره کاراکترهای غیر اسکی میتواند از انکدینگ خاص خود استفاده کند. مثلا عموم وب سرورها  و نیز مرورگرها از URL Encoding برای انکدینگ کوکی‌ها استفاده میکنند (^). ظاهرا در تمام مرورگرهای مدرن برای ذخیره کوکی ها، حداقل نام و مقدار کوکی به صورت جداگانه (مثلا برای ذخیره کاراکترهای نامعتبر) انکد میشود به غیر از کاراکتر تساوی (=) بین نام و مقدار کوکی.
 
با استفاده از زبانهای برنامه نویسی سمت کلاینت نیز میتوان کوکی‌ها را مدیریت کرد. مثلا در جاوا اسکریپت از document.cookie برای اینکار استفاده میشود. نحوه کاربرد و استفاده از این پراپرتی کمی غیرعادی است. مثلا دستور 'document.cookie = 'dummy=a11a یک کوکی با نام dummy و با مقدار a11a ایجاد میکند! در ادامه با این دستور و نحوه کارکردن با کوکی در جاوا اسکریپت بیشتر آشنا میشویم.
 
نکته: برای انکد رشته‌ها در جاوا اسکریپت از دستور escape استقاده میشود. عملیات عکس آن با دستور unescape انجام میشود.
 
نکته: با اینکه استاندارد تعریف کوکی مشخص کرده که برای تعریف کوکی وجود عبارتی به صورت name=value اجباری است، اما ظاهرا بیشتر مرورگرها صحت تعریف کوکی و  اعتبار آنرا برای پیروی از این طرح بررسی نمیکنند و بنابراین میتوان صرفا با استفاده از یک رشته بدون علامت مساوی یک کوکی را ایجاد کرد.
 
خواص یک کوکی
به غیر از نام و مقدار، کوکی‌ها خواص دیگری همچون دامین (domain)، مسیر (path)، تاریخ انقضا (expiration date) یا حداکثر طول عمر (maximum age)، و Secure و HttpOnly دارند که میتوانند توسط وب سرور و یا با استفاده از زبانهای برنامه نویسی کلاینتی تنظیم شوند. مرورگرها این خاصیتها را به وب سرور ارسال نمیکنند. تنها مقادیری که به سمت وب سرور برگشت داده میشوند، نام و مقدار کوکی‌هاست. مرورگرها با استفاده از خواص کوکی زمان حذف کوکی و یا کنترل دسترسی به مقدار آن با توجه به آدرس جاری مرورگر و نیز اینکه آیا اصلا کوکی را به وب سرور ارسال کنند یا نه، را تعیین میکنند. خواص کوکی در ادامه شرح داده شده است:
 
1. تاریخ انقضا و حداکثر طول عمر (Expires و Max-Age)
با استفاده از یکی از این دو خاصیت، تاریخی که دیگر نیازی نیست تا کوکی به سمت سرور ارسال شود، تعیین میشود. بنابراین پس از این تاریخ، ممکن است کوکی از مخزن مرورگر پاک شود. برپایه اطلاعات موجود در RFC 6265، در خاصیت Expires، تاریخ انقضای کوکی باید به فرمت “Wdy, DD Mon YYYY HH:MM:SS GMT” باشد. مثل Mon, 17-Mar-2014 1:00:00 GMT. همچنین خاصیت Max-Age طول عمر کوکی را برحسب ثانیه از لحظه دریافت توسط مرورگر مشخص میکند. به نمونه‌های زیر توجه کنید:
Set-Cookie: cookie1=abc; Expires=Mon, 17-Mar-2014 01:00:00 GMT; ...
Set-Cookie: cookie2=123; ...
Set-Cookie: cookie3=abc; Expires=Thu, 01-Jan-1970 00:00:01 GMT; ...
Set-Cookie: cookie3=abc; max-age=31536000; ... 
 ...... 
در دستور اول، cookie1 برای حذف در تاریخ مشخص شده تنظیم شده است. در خط دوم که بدون این دو خاصیت است، یک نوع کوکی سشنی تعریف شده است. این کوکی پس از بسته شدن مرورگر (اتمام سشن) از حافظه پاک خواهد شد.

نکته: اتمام یک سشن برای کوکی‌های سشنی دقیقا به معنی بستن مرورگر (یا تب مربوطه در مروگرهای مدرن) است.

دستور سوم که تاریخ انقضای کوکی را به تاریخی در گذشته تنظیم کرده است به مرورگر اعلام میکند که باید cookie3 را پاک کند. این روش استاندارد برای حذف یک کوکی است.

نکته: استفاده از روش تنظیم یک تاریخ انقضا در گذشته برای حذف یک کوکی تنها وقتی کار خواهد که سایر خواص تعیین شده در دستور Set-Cookie با مقادیر موجود در حافظه مرورگر دقیقا یکی باشد تا هویت کوکی موردنظر به صورت منحصربه فرد تعیین شود. 

در خط چهارم به مرورگر اعلام میشود که cookie4 باید دقیقا یک سال پس از لحظه دریافت کوکی، حذف شود. 

نکته: خاصیت max-age در مرورگر IE8 و نسخه‌های قبل از آن پشتیبانی نمیشود. 

نکته: گزینه ای که معمولا در صفحات لاگ‌آن (LogOn) یا ساین‌این (SignIn) برای ذخیره داده‌های کاربر وجود دارد (مثل «مرا به خاطر بسپار»)، مرتبط با این خاصیت از کوکی هاست. در صورت عدم انتخاب این گزینه معمولا یک کوکی سشنی (بدون خاصیت expires) ایجاد میشود. اما با انتخاب این گزینه، یک کوکی ماندگار (Persistent) با خاصیت expires برابر با تاریخی در آینده ایجاد میشود تا درصورت بسته شدن مرورگر (اتمام سشن) داده‌های کاربر پاک نشود. 
 
نکته: تاریخ انقضای کوکی با استفاده از تاریخ کلاینت تعیین میشود. متاسفانه هیچ راه مستقیمی برای همزمانی این تاریخ با تاریخ سرور وجود ندارد. 
 
2. دامین و مسیر (Domain و Path)
خاصیتهای دامین و مسیر کوکی، محدوده قابل دسترس کوکی را مشخص میکنند. با استفاده از این دو خاصیت مرورگر متوجه میشود که آیا کوکی را در موقعیت و آدرس جاری باید به سمت وب سرور ارسال کند یا خیر. همچنین دسترسی به کوکی‌ها در سمت کلاینت با توجه به این دو خاصیت محدود میشود. مقدار پیش فرض این دو خاصیت برابر مسیر و دامین جاری مرورگر است که اگر مقداری برای این دو خاصیت تعیین نشود، به کوکی تعلق میگیرد.
 
نکته: منظور از وضعیت جاری، موقعیتی است که کوکی مذبور در آن ایجاد شده است. مثلا آدرس صفحه ای که هدر Set-Cookie را ارسال کرده و یا آدرس صفحه ای که در آن با استفاده از دستوری مشابه ;'document.cookie = 'a=b کوکی مربوطه ایجاد شده است. به عنوان نمونه اگر یک کوکی در صفحه جاری همین سایت ایجاد شود و خاصیتهای دامین و مسیر آن مقداردهی نشود، مقدار دامین به www.dotnettips.info و مقدار مسیر آن به post/ تنظیم خواهد شد.

نکته: مرورگر بررسی دامین کوکی را ازطریق «مقایسه از انتها» انجام میدهد. یعنی اگر مثلا دامین یک کوکی برابر dotnettips.info باشد، این کوکی در ساب دامین‌های d1.dotettips.info و یا www.dotnettips.info و از این قبیل در دسترس خواهد بود. برای کسب اطلاعات بیشتر میتوان به RFC 6265 (قسمت Domain Matching) مراجعه کرد.
 
نکته: بررسی مسیر کوکی برخلاف دامین آن، ازطریق «مقایسه از ابتدا» انجام میشود. یعنی آدرس صفحه جاری پس از مقدار دامین سایت باید با مقدار مشخص شده در خاصیت مسیر شروع شود. مثلا مسیر یک کوکی برابر post/ و دامین آن نیز برابر www.dotnettips.info باشد، این کوکی در آدرسهایی چون www.dotnettips.info/post/1286 و یا www.dotnettips.info/post/1 و یا www.dotnettips.info/post/test/test2 و ... در دسترس خواهد بود. برای کسب اطلاعات بیشتر میتوان به RFC 6265 (قسمت Paths and Path-Match) مراجعه کرد. 

برای روشنتر شدن مطلب به هدرهای Set-Cookie زیر توجه کنید:
Set-Cookie: MyCookie1=hi; Domain=d1.d2.com; Path=/employee ...
Set-Cookie: MyCookie2=bye; Domain=.d3.com; Path=/ ...
Set-Cookie: MyCookie3=nth ... 
 ...... 
اولین دستور به مرورگر میگوید تا یک کوکی با نام MyCookie1 و مقدار hi را با دامین d1.d2.com و مسیر employee/ ثبت کند. بنابراین مرورگر از این کوکی تنها درصورتیکه آدرس درخواست موردنظر شامل d1.d2.com/employee باشد، استفاده میکند.
دستور دوم به مرورگر میگوید تا از کوکی MyCookie2 در مسیرهای شامل d3.com. استفاده کند.
در دستور سوم دامین و مسیر با توجه به آدرس صفحه جاری تنظیم میشود. در واقع تنها مسیرهایی که شامل آدرس صفحه جاری باشند به این کوکی دسترسی دارند.

نکته: مقدار domain تنها میتواند مربوط به دامین اصلی جاری و یا زیرمجموعه‌های آن باشد. یعنی نمیتوان یک کوکی با دامین www.d1.com در صفحه‌ای با آدرس www.d2.com ایجاد کرد.

نکته: همچنین کوکی هایی که مثلا دارای دامین www.dotnettips.info هستند از آدرسی نظیر my.dotnettips.info در دسترس نیستند. کوکی‌ها تنها در دامین و ساب دامین‌های مربوط به خود قابل خواندن هستند.

نکته: اگر مقدار خاصیت domain کوکی به چیزی شبیه dotnettip.info تنظیم شود آنگاه این کوکی در آدرسهایی چون www.dotnettips.info و یا d1.dotnettips.info نیز در دسترس است.

نکته: اگر برای خاصیت path مقدار / تنظیم شود، بدین معنی است که کوکی در تمام محدوده دامین کوکی در دسترس است. 

3. Secure و HttpOnly
این دوخاصیت برخلاف خواص قبلی مقداری را تنظیم نمیکنند! بلکه همانند یک flag عمل کرده که هر کدام رفتار خاصی را برای مرورگر الزام میکنند.
خاصیت Secure مرورگر را مجبور به استفاده از ارتباطات امن و کدگذاری شده (Https) برای تبادل داده‌های کوکی میکند. درضمن طبیعی است که وب سرور دستور ثبت چنین کوکی‌هایی را خود از طریق یک ارتباط امن به مرورگر ارسال کند تا مبادا طی یک فرایند خرابکارانه داده‌های مهم درون کوکی در بین راه دزدیده نشود. 

نکته: یک کوکی Secure تنها درصورتی به سمت سرور ارسال میشود که درخواست مذکور با استفاده از SSL و ازطریق پروتوکل HTTPS ایجاد شده باشد.

خاصیت HttpOnly به مرورگر اعلام میکند که استفاده از این کوکی تنها در ارتباطات از نوع پروتوکل HTTP مجاز است. بنابراین سایر روشهای دسترسی موجود (مثل document.cookie در جاوا اسکریپت) برای این نوع کوکی‌ها کار نخواهد کرد. درواقع نحوه برخورد با این نوع کوکی‌ها در سمت سرور با سایر انواع کوکی تفاوتی ندارد و تنها در سمت کلاینت و در مرورگر است که رفتاری متفاوت متوجه این کوکی‌ها میشود و اجازه دسترسی به برنامه‌های سمت کلاینت داده نمیشود.

نکته: این خاصیت ابتدا توسط مایکروسافت در نسخه IE 6 SP1 معرفی شد و بعدها بتدریج توسط سایر مرورگرها نیز پشتیبانی شد. این ویژگی همانطور که از آن برمی‌آید برای مقابله با حملات XSS پیاده سازی شده است. البته علاوه برای جلوگیری از دسترسی به این کوکی‌ها از طریق document.cookie، در مرورگرهای مدرن از دسترسی به هدر این کوکی‌ها ازطریق متدهای شی XMLHttpRequest نیز جلوگیری میشود.

نکته: امکان تنظیم این خاصیت از طریق document.cookie در جاوا اسکریپت وجود ندارد!
 
مدیریت کوکی‌ها در مرورگر
همانطور که قبلا اشاره شد هویت یک کوکی با استفاده تمامی خواص آن به جز expires یا max-age مشخص میشود. یعنی ترکیب name-domain-path-secure/httponly هویت یک کوکی را منحصربه‌فرد میکند. بنابراین تا زمانیکه حتی یکی از این خواص دو کوکی با هم فرق داشته باشد این دو کوکی از هم متمایز خواهند بود. دو کوکی زیر را درنظر بگیرید:
Set-Cookie: cookie1=value1
Set-Cookie: cookie1=value2; domain=dotnettips.info;
 با اینکه به نظر میرسد که این دو کوکی یکسان هستند و اجرای دستور دوم موجب بازنویسی کوکی اول میشود، اما بررسی یک درخواست ارسالی از این صفحه نشان میدهد که دو کوکی مجزا با نام مشابه به سمت سرور ارسال میشود:
Cookie: cookie1=value1; cookie1=value2 
حال اگر کوکی سومی به صورت زیر تعریف شود:
Set-Cookie: cookie1=value3; domain=dotnettips.info; path=/post
وضعیت از این نیز پیچیده‌تر میشود:
Cookie: cookie1=value1; cookie1=value2; cookie1=value3
بنابراین اجرای دستور زیر در همان صفحه:
Set-Cookie: cookie1=value4
تنها مقدار کوکی اول را تغییر خواهد داد. یعنی در درخواست ارسالی به سمت سرور خواهیم داشت:
Cookie: cookie1=value4; cookie1=value2; cookie1=value3
بنابراین دقت مضاعف به این نکته که «هویت یک کوکی با استفاده از تمامی خواص آن به جز expires یا max-age تعیین میشود» مهم است. برای قسمت «به جز expire یا max-age» هم به مثال زیر توجه کنید:
Set-Cookie: cookie2=value1; max-age=1000
بنابراین خواهیم داشت:
Cookie: cookie1=value1; cookie1=value2; cookie1=value4; cookie2=value1
یک کوکی با طول عمر 1000 ثانیه تولید میکند. بنابراین با دستور زیر میتوان مقدار همین کوکی را تغییر داد:
Set-Cookie: cookie2=value2
پس داریم:
Cookie: cookie1=value4; cookie1=value2; cookie1=value3; cookie2=value2
هرچند در دستور آخر به نظر میرسد که کوکی آخر به نوع سشنی تغییر یافته است (چون خاصیت expires یا max-age ندارد) اما درواقع این چنین نیست. تنها اتفاقی که رخ داده است این است که مقدار کوکی مذبور تغییر یافته است، درحالیکه تغییری در خاصیت expires یا max-age آن رخ نداده است.

نکته: با تغییر خواص یک کوکی، میتوان آنرا از نوع سشنی به نوع ماندگار (Persistent) تغییر داد، اما عکس این عملیات ممکن نیست.

SubCookie
بدلیل محدودیت موجود در تعداد کوکی‌ها به ازای هر دامین، روشی برای نگهداری تعداد بیشتری تنظیمات درون همین تعداد محدود کوکی‌ها توسط توسعه گران ابداع شده است. در این روش از طرح ساده ای که نمونه ای از آن در زیر نشان داده شده است برای نگهداری داده‌های چندین کوکی درون یک کوکی استفاده میشود:
Set-Cookie: cookieName=cookie1=value1&cookie2=value2&cookie3=value3&cookie4=value4; path=/
در نمونه بالا با اینکه عملا تنها یک کوکی تعریف شده است اما درواقع داده‌های 4 کوکی مختلف درون یک کوکی آورده شده است. تنها عیب این روش این است که زحمت بیشتری برای استخراج داده‌های کوکی‌ها باید کشید. البته امروزه برخی از فریمورکها امکاناتی جهت کار با این کوکی‌ها فراهم کرده اند.
 
Cookie2
در ابتدای هزاه سوم! مدتی بحثی مطرح شد برای بهبود کارایی و امنیت کوکی‌ها و پیشنهادهایی مبنی بر پیاده سازی نوع جدیدی از کوکی‌ها با عنوان Cookie2 نیز ارائه شد. حتی در نسخه جدیدی از استانداردهای HTTP State Management Mechanism که در RFC 2965 آورده شده است کلا به این نوع جدید از کوکی‌ها پرداخته شده است. هرچند برخی از مرورگرها پشتیبانی از این نوع جدید را آغاز کردند (مثل Opera) اما بعدها به دلیل عدم استقبال از آن، این نوع از کوکی‌ها منسوخ شد و حالت آن در نسخه‌های جدید استانداردها به Obsolete تغییر یافت (RFC 6265)! درهرصورت برای آشنایی با این نوع کوکی‌ها میتوان به مراجع زیر رجوع کرد:

 
منابع:
مطالب
استفاده از EF در اپلیکیشن های N-Tier : قسمت اول
تمام اپلیکیشن‌ها را نمی‌توان در یک پروسس بسته بندی کرد، بدین معنا که تمام اپلیکیشن روی یک سرور فیزیکی قرار گیرد. در عصر حاظر معماری بسیاری از اپلیکیشن‌ها چند لایه است و هر لایه روی سرور مجزایی توزیع می‌شود. بعنوان مثال یک معماری کلاسیک شامل سه لایه نمایش (presentation)، اپلیکیشن (application) و داده (data) است. لایه بندی منطقی (logical layering) یک اپلیکیشن می‌تواند در یک App Domain واحد پیاده سازی شده و روی یک کامپیوتر میزبانی شود. در این صورت لازم نیست نگران مباحثی مانند پراکسی ها، مرتب سازی (serialization)، پروتوکل‌های شبکه و غیره باشیم. اما اپلیکیشن‌های بزرگی که چندین کلاینت دارند و در مراکز داده میزبانی می‌شوند باید تمام این مسائل را در نظر بگیرند. خوشبختانه پیاده سازی چنین اپلیکیشن هایی با استفاده از Entity Framework و دیگر تکنولوژی‌های مایکروسافت مانند WCF, Web API ساده‌تر شده است. منظور از n-Tier معماری اپلیکیشن هایی است که لایه‌های نمایش، منطق تجاری و دسترسی داده هر کدام روی سرور مجزایی میزبانی می‌شوند. این تفکیک فیزیکی لایه‌ها به بسط پذیری، مدیریت و نگهداری اپلیکیشن‌ها در دراز مدت کمک می‌کند، اما معمولا تاثیری منفی روی کارایی کلی سیستم دارد. چرا که برای انجام عملیات مختلف باید از محدوده ماشین‌های فیریکی عبور کنیم.

معماری N-Tier چالش‌های بخصوصی را برای قابلیت‌های change-tracking در EF اضافه می‌کند. در ابتدا داده‌ها توسط یک آبجکت EF Context بارگذاری می‌شوند اما این آبجکت پس از ارسال داده‌ها به کلاینت از بین می‌رود. تغییراتی که در سمت کلاینت روی داده‌ها اعمال می‌شوند ردیابی (track) نخواهند شد. هنگام بروز رسانی، آبجکت Context جدیدی برای پردازش اطلاعات ارسالی باید ایجاد شود. مسلما آبجکت جدید هیچ چیز درباره Context پیشین یا مقادیر اصلی موجودیت‌ها نمی‌داند.

در نسخه‌های قبلی Entity Framework توسعه دهندگان با استفاده از قالب ویژه ای بنام Self-Tracking Entities می‌توانستند تغییرات موجودیت‌‌ها را ردیابی کنند. این قابلیت در نسخه EF 6 از رده خارج شده است و گرچه هنوز توسط ObjectContext پشتیبانی می‌شود، آبجکت DbContext از آن پشتیبانی نمی‌کند.

در این سری از مقالات روی عملیات پایه CRUD تمرکز می‌کنیم که در اکثر اپلیکیشن‌های n-Tier استفاده می‌شوند. همچنین خواهیم دید چگونه می‌توان تغییرات موجودیت‌ها را ردیابی کرد. مباحثی مانند همزمانی (concurrency) و مرتب سازی (serialization) نیز بررسی خواهند شد. در قسمت یک این سری مقالات، به بروز رسانی موجودیت‌های منفصل (disconnected) توسط سرویس‌های Web API نگاهی خواهیم داشت.


بروز رسانی موجودیت‌های منفصل با Web API

سناریویی را فرض کنید که در آن برای انجام عملیات CRUD از یک سرویس Web API استفاده می‌شود. همچنین مدیریت داده‌ها با مدل Code-First پیاده سازی شده است. در مثال جاری یک کلاینت Console Application خواهیم داشت که یک سرویس Web API را فراخوانی می‌کند. توجه داشته باشید که هر اپلیکیشن در Solution مجزایی قرار دارد. تفکیک پروژه‌ها برای شبیه سازی یک محیط n-Tier انجام شده است.

فرض کنید مدلی مانند تصویر زیر داریم.

همانطور که می‌بینید مدل جاری، سفارشات یک اپلیکیشن فرضی را معرفی می‌کند. می‌خواهیم مدل و کد دسترسی به داده‌ها را در یک سرویس Web API پیاده سازی کنیم، تا هر کلاینتی که از HTTP استفاده می‌کند بتواند عملیات CRUD را انجام دهد. برای ساختن سرویس مورد نظر مراحل زیر را دنبال کنید.

  • در ویژوال استودیو پروژه جدیدی از نوع ASP.NET Web Application بسازید و قالب پروژه را Web API انتخاب کنید. نام پروژه را به Recipe1.Service تغییر دهید.
  • کنترلر جدیدی از نوع WebApi Controller با نام OrderController به پروژه اضافه کنید.
  • کلاس جدیدی با نام Order در پوشه مدل‌ها ایجاد کنید و کد زیر را به آن اضافه نمایید.
public class Order
{
    public int OrderId { get; set; }
    public string Product { get; set; }
    public int Quantity { get; set; }
    public string Status { get; set; }
    public byte[] TimeStamp { get; set; }
}
  • با استفاده از NuGet Package Manager کتابخانه Entity Framework 6 را به پروژه اضافه کنید.
  • حال کلاسی با نام Recipe1Context ایجاد کنید و کد زیر را به آن اضافه نمایید.
public class Recipe1Context : DbContext
{
    public Recipe1Context() : base("Recipe1ConnectionString") { }
    
    public DbSet<Order> Orders { get; set; }
    
    protected override void OnModelCreating(DbModelBuilder modelBuilder)
    {
        modelBuilder.Entity<Order>().ToTable("Orders");
        // Following configuration enables timestamp to be concurrency token
        modelBuilder.Entity<Order>().Property(x => x.TimeStamp)
            .IsConcurrencyToken()
            .HasDatabaseGeneratedOption(DatabaseGeneratedOption.Computed);
    }
}

  • فایل Web.config پروژه را باز کنید و رشته اتصال زیر را به قسمت ConnectionStrings اضافه نمایید.
<connectionStrings>
  <add name="Recipe1ConnectionString"
    connectionString="Data Source=.;
    Initial Catalog=EFRecipes;
    Integrated Security=True;
    MultipleActiveResultSets=True"
    providerName="System.Data.SqlClient" />
</connectionStrings>
  • فایل Global.asax را باز کنید و کد زیر را به آن اضافه نمایید. این کد بررسی Entity Framework Compatibility را غیرفعال می‌کند.
protected void Application_Start()
{
    // Disable Entity Framework Model Compatibilty
    Database.SetInitializer<Recipe1Context>(null);
    ...
}
  • در آخر کد کنترلر Order را با لیست زیر جایگزین کنید.
public class OrderController : ApiController
{
    // GET api/order
    public IEnumerable<Order> Get()
    {
        using (var context = new Recipe1Context())
        {
            return context.Orders.ToList();
        }
    }

    // GET api/order/5
    public Order Get(int id)
    {
        using (var context = new Recipe1Context())
        {
            return context.Orders.FirstOrDefault(x => x.OrderId == id);
        }
    }

    // POST api/order
    public HttpResponseMessage Post(Order order)
    {
        // Cleanup data from previous requests
        Cleanup();
        
        using (var context = new Recipe1Context())
        {
            context.Orders.Add(order);
            context.SaveChanges();
            // create HttpResponseMessage to wrap result, assigning Http Status code of 201,
            // which informs client that resource created successfully
            var response = Request.CreateResponse(HttpStatusCode.Created, order);
            // add location of newly-created resource to response header
            response.Headers.Location = new Uri(Url.Link("DefaultApi",
                new { id = order.OrderId }));
            return response;
        }
    }

    // PUT api/order/5
    public HttpResponseMessage Put(Order order)
    {
        using (var context = new Recipe1Context())
        {
            context.Entry(order).State = EntityState.Modified;
            context.SaveChanges();
            // return Http Status code of 200, informing client that resouce updated successfully
            return Request.CreateResponse(HttpStatusCode.OK, order);
        }
    }

    // DELETE api/order/5
    public HttpResponseMessage Delete(int id)
    {
        using (var context = new Recipe1Context())
        {
            var order = context.Orders.FirstOrDefault(x => x.OrderId == id);
            context.Orders.Remove(order);
            context.SaveChanges();
            // Return Http Status code of 200, informing client that resouce removed successfully
            return Request.CreateResponse(HttpStatusCode.OK);
        }
    }

    private void Cleanup()
    {
        using (var context = new Recipe1Context())
        {
            context.Database.ExecuteSqlCommand("delete from [orders]");
        }
    }
}

قابل ذکر است که هنگام استفاده از Entity Framework در MVC یا Web API، بکارگیری قابلیت Scaffolding بسیار مفید است. این فریم ورک‌های ASP.NET می‌توانند کنترلرهایی کاملا اجرایی برایتان تولید کنند که صرفه جویی چشمگیری در زمان و کار شما خواهد بود.

در قدم بعدی اپلیکیشن کلاینت را می‌سازیم که از سرویس Web API استفاده می‌کند.

  • در ویژوال استودیو پروژه جدیدی از نوع Console Application بسازید و نام آن را به Recipe1.Client تغییر دهید.
  • کلاس موجودیت Order را به پروژه اضافه کنید. همان کلاسی که در سرویس Web API ساختیم.

نکته: قسمت هایی از اپلیکیشن که باید در لایه‌های مختلف مورد استفاده قرار گیرند - مانند کلاس‌های موجودیت‌ها - بهتر است در لایه مجزایی قرار داده شده و به اشتراک گذاشته شوند. مثلا می‌توانید پروژه ای از نوع Class Library بسازید و تمام موجودیت‌ها را در آن تعریف کنید. سپس لایه‌های مختلف این پروژه را ارجاع خواهند کرد.

فایل program.cs را باز کنید و کد زیر را به آن اضافه نمایید.

private HttpClient _client;
private Order _order;

private static void Main()
{
    Task t = Run();
    t.Wait();
    
    Console.WriteLine("\nPress <enter> to continue...");
    Console.ReadLine();
}

private static async Task Run()
{
    // create instance of the program class
    var program = new Program();
    program.ServiceSetup();
    program.CreateOrder();
    // do not proceed until order is added
    await program.PostOrderAsync();
    program.ChangeOrder();
    // do not proceed until order is changed
    await program.PutOrderAsync();
    // do not proceed until order is removed
    await program.RemoveOrderAsync();
}

private void ServiceSetup()
{
    // map URL for Web API cal
    _client = new HttpClient { BaseAddress = new Uri("http://localhost:3237/") };
    // add Accept Header to request Web API content
    // negotiation to return resource in JSON format
    _client.DefaultRequestHeaders.Accept.
        Add(new MediaTypeWithQualityHeaderValue("application/json"));
}

private void CreateOrder()
{
    // Create new order
    _order = new Order { Product = "Camping Tent", Quantity = 3, Status = "Received" };
}

private async Task PostOrderAsync()
{
    // leverage Web API client side API to call service
    var response = await _client.PostAsJsonAsync("api/order", _order);
    Uri newOrderUri;
    
    if (response.IsSuccessStatusCode)
    {
        // Capture Uri of new resource
        newOrderUri = response.Headers.Location;
        // capture newly-created order returned from service,
        // which will now include the database-generated Id value
        _order = await response.Content.ReadAsAsync<Order>();
        Console.WriteLine("Successfully created order. Here is URL to new resource: {0}",  newOrderUri);
    }
    else
        Console.WriteLine("{0} ({1})", (int)response.StatusCode, response.ReasonPhrase);
}

private void ChangeOrder()
{
    // update order
    _order.Quantity = 10;
}

private async Task PutOrderAsync()
{
    // construct call to generate HttpPut verb and dispatch
    // to corresponding Put method in the Web API Service
    var response = await _client.PutAsJsonAsync("api/order", _order);
    
    if (response.IsSuccessStatusCode)
    {
        // capture updated order returned from service, which will include new quanity
        _order = await response.Content.ReadAsAsync<Order>();
        Console.WriteLine("Successfully updated order: {0}", response.StatusCode);
    }
    else
        Console.WriteLine("{0} ({1})", (int)response.StatusCode, response.ReasonPhrase);
}

private async Task RemoveOrderAsync()
{
    // remove order
    var uri = "api/order/" + _order.OrderId;
    var response = await _client.DeleteAsync(uri);

    if (response.IsSuccessStatusCode)
        Console.WriteLine("Sucessfully deleted order: {0}", response.StatusCode);
    else
        Console.WriteLine("{0} ({1})", (int)response.StatusCode, response.ReasonPhrase);
}

اگر اپلیکیشن کلاینت را اجرا کنید باید با خروجی زیر مواجه شوید:

Successfully created order: http://localhost:3237/api/order/1054
Successfully updated order: OK
Sucessfully deleted order: OK

شرح مثال جاری

با اجرای اپلیکیشن Web API شروع کنید. این اپلیکیشن یک کنترلر Web API دارد که پس از اجرا شما را به صفحه خانه هدایت می‌کند. در این مرحله اپلیکیشن در حال اجرا است و سرویس‌های ما قابل دسترسی هستند.

حال اپلیکیشن کنسول را باز کنید. روی خط اول کد program.cs یک breakpoint تعریف کرده و اپلیکیشن را اجرا کنید. ابتدا آدرس سرویس Web API را پیکربندی کرده و خاصیت Accept Header را مقدار دهی می‌کنیم. با این کار از سرویس مورد نظر درخواست می‌کنیم که داده‌ها را با فرمت JSON بازگرداند. سپس یک آبجکت Order می‌سازیم و با فراخوانی متد PostAsJsonAsync آن را به سرویس ارسال می‌کنیم. این متد روی آبجکت HttpClient تعریف شده است. اگر به اکشن متد Post در کنترلر Order یک breakpoint اضافه کنید، خواهید دید که این متد سفارش جدید را بعنوان یک پارامتر دریافت می‌کند و آن را به لیست موجودیت‌ها در Context جاری اضافه می‌نماید. این عمل باعث می‌شود که آبجکت جدید بعنوان Added علامت گذاری شود، در این مرحله Context جاری شروع به ردیابی تغییرات می‌کند. در آخر با فراخوانی متد SaveChanges داده‌ها را ذخیره می‌کنیم. در قدم بعدی کد وضعیت 201 (Created) و آدرس منبع جدید را در یک آبجکت HttpResponseMessage قرار می‌دهیم و به کلاینت ارسال می‌کنیم. هنگام استفاده از Web API باید اطمینان حاصل کنیم که کلاینت‌ها درخواست‌های ایجاد رکورد جدید را بصورت POST ارسال می‌کنند. درخواست‌های HTTP Post بصورت خودکار به اکشن متد متناظر نگاشت می‌شوند.

در مرحله بعد عملیات بعدی را اجرا می‌کنیم، تعداد سفارش را تغییر می‌دهیم و موجودیت جاری را با فراخوانی متد PutAsJsonAsync به سرویس Web API ارسال می‌کنیم. اگر به اکشن متد Put در کنترلر سرویس یک breakpoint اضافه کنید، خواهید دید که آبجکت سفارش بصورت یک پارامتر دریافت می‌شود. سپس با فراخوانی متد Entry و پاس دادن موجودیت جاری بعنوان رفرنس، خاصیت State را به Modified تغییر می‌دهیم، که این کار موجودیت را به Context جاری می‌چسباند. حال فراخوانی متد SaveChanges یک اسکریپت بروز رسانی تولید خواهد کرد. در مثال جاری تمام فیلدهای آبجکت Order را بروز رسانی می‌کنیم. در شماره‌های بعدی این سری از مقالات، خواهیم دید چگونه می‌توان تنها فیلدهایی را بروز رسانی کرد که تغییر کرده اند. در آخر عملیات را با بازگرداندن کد وضعیت 200 (OK) به اتمام می‌رسانیم.

در مرحله بعد، عملیات نهایی را اجرا می‌کنیم که موجودیت Order را از منبع داده حذف می‌کند. برای اینکار شناسه (Id) رکورد مورد نظر را به آدرس سرویس اضافه می‌کنیم و متد DeleteAsync را فراخوانی می‌کنیم. در سرویس Web API رکورد مورد نظر را از دیتابیس دریافت کرده و متد Remove را روی Context جاری فراخوانی می‌کنیم. این کار موجودیت مورد نظر را بعنوان Deleted علامت گذاری می‌کند. فراخوانی متد SaveChanges یک اسکریپت Delete تولید خواهد کرد که نهایتا منجر به حذف شدن رکورد می‌شود.

در یک اپلیکیشن واقعی بهتر است کد دسترسی داده‌ها از سرویس Web API تفکیک شود و در لایه مجزایی قرار گیرد.

مطالب
روش تولید خودکار URLها در برنامه‌های ASP.NET Core
پیشتر مطلب «نحوه صحیح تولید Url در ASP.NET MVC» را در این سایت مطالعه کرده‌اید و خلاصه‌ی آن به این صورت است که اگر در جائی از برنامه‌ی خود، مسیر Home/Details/1 را به صورت دستی وارد کرده‌اید، با تغییر الگوی مسیریابی برنامه برای مثال به صورت "uni/{controller=Home}/{action=Index}/{id?}" در آینده، مسیر یاد شده دیگر معتبر و قابل دسترسی نبوده و نیاز خواهید داشت تمام مسیرهای دستی وارد شده‌ی اینگونه را در سراسر برنامه اصلاح کنید. به همین جهت در این مطلب روش جدید تولید خودکار URL‌ها را در برنامه‌های ASP.NET Core بررسی می‌کنیم.


تولید URL‌های منتهی به اکشن متدها در کنترلرها

هنوز هم در اکشن متدهای ASP.NET Core می‌توان از متد Url.Action برای تولید لینکی به سایر اکشن متدهای کنترلرهای دیگر استفاده کرد. البته اینبار مقادیر مسیریابی آن به عنوان پارامتر سوم باید وارد شوند و همچنین می‌توان بر اساس Scheme جاری، به صورت خودکار http و یا https را در ابتدای URL درج کرد (البته ذکر Scheme سبب تولید URLهای مطلق می‌شود؛ اگر نیاز به مسیرهای نسبی است، آن‌را ذکر نکنید):
var url = this.Url.Action("About", "Home", new { id = 1 }, this.Request.Scheme);

اما اگر در اکشن متدهای کنترلرها قرار نداشتیم چطور؟
در هر قسمتی از برنامه که دسترسی به httpContext وجود دارد، می‌توان به سرویس IUrlHelper آن نیز دسترسی یافت (this.Url در یک اکشن متد، وهله‌ای از IUrlHelper است):
var urlHelper = httpContext.RequestServices.GetRequiredService<IUrlHelper>()
و پس از آن برای نمونه متد urlHelper.Action یاد شده (معادل this.Url.Action) در دسترس می‌باشد.


تولید URL‌های منتهی به اکشن متدها در خارج از کنترلرها

فرض کنید می‌خواهید در متد Configure فایل آغازین برنامه، آدرس منتهی به یک اکشن متد خاصی را تولید کنید و یا در یک میان‌افزار که عملکرد آن باتوجه به محل قرارگیری آن، پیش از رخ‌دادن و اجرای میان‌افزار MVC است. در این حالت دیگر روش IUrlHelper یاد شده کار نمی‌کند؛ چون در این مکان‌ها دسترسی به Action Context میان‌افزار MVC وجود ندارد و هنوز این میان‌افزار اجرا نشده‌است.
برای رفع این مشکل، از زمان ASP.NET Core 2.2 به بعد، سرویس توکار جدیدی به نام LinkGenerator اضافه شده‌است که الزاما برای کار کردن، نیازی به Http Context و همچنین Action Context را ندارد. برای مثال اگر در متد void Configure(IApplicationBuilder app, IWebHostEnvironment env)، دسترسی به app وجود دارد، توسط آن می‌توان سرویس LinkGenerator را دریافت کرد و سپس با کمک متد GetPathByAction آن، مسیر منتهی به یک اکشن متد خاص را به صورت خودکار تولید کرد:
var generator = app.ApplicationServices.GetRequiredService<LinkGenerator>();
var controllerName = nameof(HomeController).Replace("Controller", "");
var url = generator.GetPathByAction(nameof(HomeController.Index), controllerName)
بدیهی است اگر در قسمتی از برنامه امکان تزریق وابستگی‌ها در سازنده‌ی کلاس مدنظر وجود داشته باشد، می‌توان LinkGenerator را به آن تزریق کرد (بدون نیاز به تنظیم خاصی) و از امکانات آن استفاده کرد. طول عمر LinkGenerator به صورت پیش‌فرض به Singleton تنظیم شده‌است. بنابراین می‌توان آن‌را به سازنده‌ی یک میان‌افزار نیز تزریق کرد (چون طول عمر میان‌افزاها نیز Singleton است):
public class MyMiddleware
{
    private readonly LinkGenerator _linkGenerator;

    public MyMiddleware(RequestDelegate next, LinkGenerator linkGenerator) 
   {
       _linkGenerator = linkGenerator;
   }   

    public async Task Invoke(HttpContext httpContext)
    {
        var url = _linkGenerator.GenerateLink(new { controller = "Store", action = "ListProducts" });
    
        httpContext.Response.ContentType = "text/plain";
        return httpContext.Response.WriteAsync($"Go to {url} to see the list of products.");
    }
}
و یا حتی روش ()<var linkGenerator = httpContext.RequestServices.GetService<LinkGenerator نیز در اینجا برای دسترسی به سرویس LinkGenerator کار می‌کند. به علاوه امکان تزریق مستقیم آن به Viewها و صفحات Razor نیز وجود دارد

یک نکته: متد GetUriByAction امکان دریافت HttpContext را نیز دارد:
public static string GetPathByAction(this LinkGenerator generator,
 HttpContext httpContext, string action = null, string controller = null,
 object values = null, PathString? pathBase = null,
 FragmentString fragment = default, LinkOptions options = null);
مانند:
var url = _linkGenerator.GetUriByAction(_accessor.HttpContext,
action: "GetContentByFileId",
values: new { FileId = 1 }
);
در این مثال accessor همان IHttpContextAccessor تزریق شده‌ی به یک سرویس خاص است. مزیت این روش، عدم نیاز به تکمیل سایر پارامترهای متد GetUriByAction است. اگر متد GetUriByAction را بدون HttpContext استفاده کنید، نیاز خواهید داشت تعداد پارامترهای بیشتری از آن‌را برای راهنمایی به آن تکمیل کنید:
public static string GetPathByAction(this LinkGenerator generator, string action, string controller,
 object values = null, PathString pathBase = default,
FragmentString fragment = default, LinkOptions options = null);
مطالب
چه زمانی بهتر است از بانک‌های اطلاعاتی NoSQL استفاده کرد و چه زمانی خیر؟
در سناریوهای خاصی، بانک‌های اطلاعاتی NoSQL خوش می‌درخشند و در بسیاری از موارد دیگر، بانک‌های اطلاعاتی رابطه‌ای بهترین گزینه انتخابی می‌باشند و نه بانک‌های اطلاعاتی NoSQL. در ادامه به بررسی این موارد خواهیم پرداخت.


در چه برنامه‌هایی استفاده از بانک‌های اطلاعاتی NoSQL مناسب‌تر است؟
1) برنامه‌های مدیریت محتوا
2) کاتالوگ‌های محصولات (هر برنامه‌ای با تعدادی شیء و خصوصا متادیتای متغیر)
3) شبکه‌های اجتماعی
4) Big Data
5) سایر


1) برنامه‌های مدیریت محتوا
بانک‌های اطلاعاتی NoSQL سندگرا، جهت تهیه برنامه‌های مدیریت محتوا، بسیار مناسب هستند. در این نوع برنامه‌ها، یک سری محتوا که دارای متادیتایی هستند، ذخیره خواهند شد. این متادیتاها مانند نوع، گروه و هر نوع خاصیت دیگری، می‌تواند باشند. برای ذخیره سازی این نوع اطلاعات، جفت‌های key-value بسیار خوب عمل می‌کنند. همچنین در بانک‌های اطلاعاتی سندگرای NoSQL، با استفاده از مفهوم برچسب‌ها، امکان الصاق فایل‌های متناظری به اسناد پیش بینی شده‌است. همانطور که در قسمت قبل نیز ذکر شد، در Document stores، نگارش‌های قدیمی اسناد نیز حفظ می‌شوند. به این ترتیب، این خاصیت و توانمندی توکار، امکان دسترسی به نگارش‌های مختلف یک محتوای خاص را به سادگی میسر می‌سازد. به علاوه اکثر Document stores امکان دسترسی به این مستندات را به کمک URLها و REST API، به صورت خودکار فراهم می‌سازند.
برای نمونه به CouchDB، عنوان Web database نیز داده شده است؛ از این جهت که یک برنامه وب را می‌توان داخل بانک اطلاعاتی آن قرار داد. در اینجا منظور از برنامه وب، یک وب سایت قابل دسترسی از طریق URLها است و نه برنامه‌های سازمانی وب. برای نمونه ساختاری شبیه به برنامه معروف EverNote را می‌توان داخل این نوع بانک‌های اطلاعاتی به سادگی ایجاد کرد (خود بانک اطلاعاتی تشکیل شده است از یک وب سرور که REST API را پشتیبانی کرده و امکان دسترسی به اسناد را بدون نیاز به کدنویسی اضافه‌تری، از طریق URLها و HTTP Verbs استاندارد مهیا می‌کند).


2) کاتالوگ‌های محصولات
محصولات در یک کاتالوگ، ویژگی‌های مشابه یکسان فراوانی دارند؛ اما تعدادی از این محصولات، دارای ویژگی‌هایی خاص و منحصربفردی نیز می‌باشند.
مثلا یک شیء محصول را درنظر بگیرید که دارای خواص مشترک و یکسان شماره، نام، توضیحات و قیمت است. اما بعضی از محصولات، بسته به رده‌ی خاصی که دارند، دارای ویژگی‌های خاصی مانند قدرت تفکیک، رنگ، سرعت و غیره نیز هستند که از هر گروه، به گروه دیگری متغیر است.
برای مدیریت یک چنین نیازی، هر دو گروه key-value stores و wide column stores بانک‌های اطلاعاتی NoSQL مناسب هستند؛ از این جهت که در یک key-value store نیازی به تعریف هیچ نوع ساختار خاصی، در ابتدای کار نیست و این ساختار می‌تواند از هر رکورد، به رکورد دیگری متفاوت باشد.
یا برای نمونه، یک برنامه فرم ساز را درنظر بگیرید که هر فرم آن، هر چند دارای یک سری خواص ثابت مانند نام، گروه و امثال آن است، اما هر کدام دارای فیلدهای تشکیل دهنده متفاوتی نیز می‌باشد. به این ترتیب با استفاده از key-value stores، دیگری نیازی به نگران بودن در مورد نحوه مدیریت اسکیمای متغیر مورد نیاز، نخواهد بود.


3) شبکه‌های اجتماعی
همانطور که در قسمت قبل نیز بحث شد، نوع خاص Graph databases برای کاربردهای برنامه‌های شبکه‌های اجتماعی و ردیابی تغییرات آن‌ها بسیار مفید و کارآ هستند. برای مثال در یک شبکه افراد دارای تعدادی دنبال کننده هستند؛ عضو گروه‌های مختلف می‌باشند، در قسمت‌های مختلفی نظر و مطلب ارسال می‌کنند. در اینجا، اشیاء نسبت به یکدیگر روابط مختلفی دارند. با استفاده از Graph databases، تشکیل روابط self-joins و تو در تو و بسیاری از روش‌های خاص، مانند روابط many-to-many که در بانک‌های اطلاعاتی رابطه‌ای با تمهیدات ویژه‌ای قابل تشکیل هستند، با سهولت بهتری مدیریت خواهند شد.


4) Big Data
الگوریتم MapReduce، برای کار با حجم داده‌های عظیم، طراحی شده است و در این بین، بانک‌های اطلاعاتی Wide column store (که در قسمت قبل بررسی شدند) و یا حتی Key-value store (مانند Amazon DynamoDB) بیشتر کاربرد دارند. در سناریوهای داده‌های عظیم، واژه‌های Hadoop و Hbase دنیای NoSQL را زیاد خواهید شنید. Hadoop نسخه سورس باز MapReduce گوگل است و Hbase نیز نسخه سورس باز BigTable گوگل می‌باشد. مفاهیم پایه‌ای Sharding و فایل سیستم‌های Append-only (با سرعت بالای نوشتن) نیز به مدیریت BigData کمک می‌کنند.
در اینجا بحث مهم، خواندن اطلاعات و آنالیز آن‌ها است و نه تهیه برنامه‌های معروف CRUD. بسیاری از اعمال آماری و ریاضی مورد نیاز بر روی داده‌های عظیم، نیازی به اسکیمای از پیش مشخص شده بانک‌های اطلاعاتی رابطه‌ای را ندارند و یا در اینجا قابلیت‌های نوشتن کوئری‌های پیچیده نیز آنچنان مهم نیستند.


5) سایر کاربردها
- هر سیستمی که اطلاعات Log مانند را تولید می‌کند. منظور از Log، اطلاعاتی است که در حین رخداد خاصی تولید می‌شوند. عموما مرسوم است که این نوع اطلاعات را در فایل‌ها، بجای بانک اطلاعاتی ذخیره کرد. بنابراین مدیریت این نوع فایل‌ها توسط بانک‌های اطلاعاتی NoSQL، قابلیت انجام امور آماری را بر روی آن‌ها ساده‌تر خواهد ساخت.
- مدیریت اطلاعات برنامه‌هایی مانند سیستم‌های EMail.



و در چه برنامه‌هایی استفاده از بانک‌های اطلاعاتی رابطه‌ای مناسب‌تر است؟

اگر تا اینجا به مزایای استفاده از بانک‌های اطلاعاتی NoSQL اشاره شد، بدین معنا نیست که بانک‌های اطلاعاتی رابطه‌ای، منسوخ شده‌اند یا دیگر قدر و قیمتی ندارند. واقعیت این است که هنوز بازه وسیعی از کاربردها را می‌توان به کمک بانک‌های اطلاعاتی رابطه‌ای بهتر از بانک‌های اطلاعاتی NoSQL مدیریت کرد. این کاربردها و مزیت‌ها در 5 گروه عمده خلاصه می‌شوند:
1) نیاز به تراکنش‌ها
2) اسکیمای پیش فرض
3) برنامه‌های LOB یا Line of business applications
4) زبان‌های کوئری نویسی پیشرفته
5) نیاز به امکانات گزارشگیری پیشرفته


1) نیاز به تراکنش‌ها
در سیستم‌های تجاری عمومی، نیاز به پیاده سازی مفهوم ACID که در قسمت‌های قبل به آن پرداخته شد، مانند Atomic transactions وجود دارد. Atomic transaction به زبان ساده به این معنا است که سیستم قادر است چندین دستور را در قالب یک گروه و در طی یک مرحله، به بانک اطلاعاتی اعمال کند و اگر یکی از این دستورات گروه در حال اعمال، با شکست مواجه شد، باید کل تراکنش برگشت خورده و امنیت کار تضمین گردد. در غیراینصورت با یک سیستم غیر هماهنگ مواجه خواهیم شد.
و همانطور که پیشتر نیز عنوان شد، سیستم‌های NoSQL، مبنای کار را بر اساس «عاقبت یک دست شدن» اطلاعات قرار داده‌اند؛ تا دسترسی پذیری به آن‌ها افزایش یافته و سرعت عملیات به این نحو بهبود یابد. در این نوع سیستم‌ها تضمینی در مورد ACID وجود ندارد.


2) اسکیمای پیش فرض
پروسه‌های متداول، دارای ساختاری مشخص و معمولی هستند. زیرا طراحی اولیه یک پروسه، بر مبنای مجموعه‌ای از اطلاعات است که همیشه باید وجود داشته باشند و اگر همانند بحث کاتالوگ‌های محصولات، نیاز به متادیتای متغیر نباشد، ساختار و اسکیمای یک پروسه، از ابتدای طراحی آن مشخص می‌باشد.
و ... تمام این‌ها را به خوبی می‌توان توسط بانک‌های اطلاعاتی رابطه‌ای، با تعریف یک اسکیمای مشخص، مدیریت کرد.


3) برنامه‌های LOB یا Line of business applications
در برنامه‌های تجاری متداول، طراحی طرحبندی فرم‌های برنامه یا انقیاد داده‌ها، بر اساس یک اسکیما و ساختار مشخص صورت می‌گیرد. بدون داشتن یک اسکیمای مشخص، امکان تعاریف انقیاد داده‌ها به صورت strongly typed وجود نخواهد داشت. همچنین کل مفهوم Object relational mapping و ORMهای مختلف نیز بر اساس وجود یک اسکیمای مشخص و از پیش تعیین شده کار می‌کند. بنابراین بانک‌های اطلاعاتی رابطه‌ای، انتخاب بسیار مناسبی برای تهیه برنامه‌های تجاری روزمره هستند.


4) زبان‌های کوئری نویسی پیشرفته
همانطور که عنوان شد برای تهیه کوئری بر روی اغلب بانک‌های اطلاعاتی NoSQL، باید توسط یک برنامه ثانویه، کار پیاده سازی الگوریتم Map Reduce را انجام داد. هر چند تعدادی از این نوع بانک‌های اطلاعاتی به صورت توکار دارای موتور MapReduce هستند، اما بسیاری از آن‌ها خیر. به همین جهت برای تهیه کوئری‌های متداول، کار پیاده سازی این برنامه‌های ثانویه مشکل خواهد بود. به این ترتیب نوشتن Ad Hoc queries و گزارشگیری بسیار مشکل می‌شوند.
علاوه بر امکانات خوب کوئری گرفتن در بانک‌های اطلاعاتی رابطه‌ای، این کوئری‌ها در زمان اجرا نیز بر اساس اسکیمای موجود، بسیار بهینه و با سرعت بالا اجرا می‌شوند. قابلیتی که رسیدن به آن در بانک‌های اطلاعاتی با اسکیمای متغیر، کار ساده‌ای نیست و باید آن‌را با کدنویسی شخصی بهینه کرد. البته اگر تعداد این نوع برنامه‌های ثانویه که به آن‌ها imperative query در مقابل declarative query بانک‌های رابطه‌ای می‌گویند، کم باشد، شاید یکبار نوشتن و بارها استفاده کردن از آن‌ها اهمیتی نداشته باشد؛ در غیراینصورت تبدیل به یک عذاب خواهد شد.


5) نیاز به امکانات گزارشگیری پیشرفته
گزارشگیرهای برنامه‌های تجاری نیز بر اساس یک ساختار و اسکیمای مشخص به کمک قابلیت‌های پیشرفته کوئری نویسی بانک‌های اطلاعاتی رابطه‌ای به سادگی قابل تهیه هستند. برای تهیه گزارشاتی که قابلیت چاپ مناسبی را داشته باشند، محل قرارگیری فیلدهای مختلف در صفحه مهم هستند و با متغیر بودن آن‌ها، قابلیت طراحی از پیش آن‌ها را از دست خواهیم داد. در این حالت با اسکیمای متغیر، حداکثر بتوان یک dump از اطلاعات را به صورت ستونی نمایش داد.

بنابراین به صورت خلاصه، بانک‌های اطلاعاتی رابطه‌ای، جهت مدیریت کارهای روزمره تجاری اغلب شرکت‌ها، بسیار ضروری و جزو مسایل پایه‌ای به‌شمار می‌روند و به این زودی‌ها هم قرار نیست با نمونه‌ی دیگری جایگزین شوند.
 
نظرات مطالب
قابلیت Attribute Routing در ASP.NET MVC 5

ضمن تشکر از مطلب خوبتون از این قابلیت چگونه برای آدرس دهی اتوماتیک استفاده کرد؟

برای مثال در بالا اکشن Index یک پارامتر Id دارد . چطوری می‌توان با ذکر products و Id مستقیما به اکشن Index فوروارد بشه یعنی : http://localhost/products/10 

این سوال و بدون قابلیت مذکور و در Mvc4 چطوری صحیح‌تر است انجام شود؟

مطالب
تازه‌های سرویس پک یک VS 2010 - پشتیبانی از HTML5 و CSS3

یکی دیگر از قابلیت‌های جدیدی که پس از نصب سرویس پک یک VS 2010 در اختیار علاقمندان خواهد بود، پشتیبانی از HTML5 و CSS3 است.
ابتدا باید آن‌را فعال کرد. برای این منظور به مسیر ذیل مراجعه کنید:
Tools -> Option -> Text Editor -> HTML -> Validation


و یا اینکار را از طریق نوار ابزار HTML Source Editing نیز می‌توان انجام داد:


به این صورت Intellisense ویرایشگر VS.NET امکان شناسایی و کار ساده‌تر با عناصر HTML 5 را نیز فراهم کرده؛ همچنین استفاده از مواردی مانند موارد ذیل هم مجاز و بدون مشکل خواهد بود:
<input type="email" runat="server" />
<asp:TextBox type="datetime" runat="server" ID="txtDateTime" />

در مورد CSS3 ...
اگر به منوها مراجعه کنید حتی پس از نصب SP1 نیز به ظاهر خبری از آن نیست! به نظر مدخل رجیستری آن فراموش شده و باید به صورت دستی اینکار صورت گیرد (+):
HKEY_LOCAL_MACHINE\SOFTWARE\Microsoft\VisualStudio\9.0\Packages\{A764E895-518D-11d2-9A89-00C04F79EFC3}\Schemas
From there add a Key: Schema 5
Add two string values:
Keyname: File
Value: css30.xml

Keyname: Friendly Name

Value: CSS 3.0

و یا افزونه‌ی CSS 3 Intellisense Schema نیز چنین امکانی را فراهم می‌سازد (+).
علاوه بر این، سرویس پک یک برنامه Expression Web نیز قابلیت‌های ذکر شده را به همراه دارد (+).

مطالب دوره‌ها
کوئری نویسی مقدماتی در RavenDB
با شروع کوئری نویسی مقدماتی در RavenDB، در قسمت اول این مباحث، توسط فراخوانی متد Load یک سشن، آشنا شدید. در ادامه مباحث تکمیلی آن‌را مرور خواهیم کرد.

امکان استفاده از LINQ در RavenDB

RavenDB از LINQ جهت کوئری نویسی پشتیبانی می‌کند. برای استفاده از آن، در ادامه مطلب اول، ابتدا سرور RavenDB را اجرا نموده و سپس برنامه کنسول را به نحو ذیل تغییر دهید:
using System;
using System.Linq;
using Raven.Client.Document;
using RavenDBSample01.Models;

namespace RavenDBSample01
{
    class Program
    {
        static void Main(string[] args)
        {
            using (var store = new DocumentStore
            {
                Url = "http://localhost:8080"
            }.Initialize())
            {
                using (var session = store.OpenSession())
                {
                    var questions = session.Query<Question>().Where(x => x.Title.StartsWith("Raven"));
                    foreach (var question in questions)
                    {
                        Console.WriteLine(question.Title);
                    }
                }
            }
        }
    }
}
در RavenDB برای دسترسی به امکانات LINQ، کار با متد Query یک سشن آغاز می‌شود و پس از آن، امکان استفاده از متدهای متداول LINQ مانند مثال فوق وجود خواهد داشت. البته بدیهی است مباحثی مانند JOIN و امثال آن در یک بانک اطلاعاتی NoSQL پشتیبانی نمی‌شود. ضمنا باید درنظر داشت که مبحث safe by default در اینجا نیز اعمال می‌شود. برای مثال اگر به کنسول سرور RavenDB که در حال اجرا است مراجعه کنید، یک چنین خروجی را حین اجرای مثال فوق می‌توان مشاهده کرد که در آن pageSize پیش فرضی اعمال شده است:
Available commands: cls, reset, gc, q
Request #   1: GET     -   179 ms - <system>   - 404 - /docs/Raven/Replication/Destinations
Request #   2: GET     - 3,818 ms - <system>   - 200 - /indexes/dynamic/Questions?&query=Title%3ARaven*&pageSize=128
        Query: Title:Raven*
        Time: 3,494 ms
        Index: Auto/Questions/ByTitle
        Results: 2 returned out of 2 total.
یعنی در عمل کوئری‌را که اجرا کرده است، شبیه به کوئری ذیل می‌باشد و یک Take پیش فرض بر روی آن اعمال شده است:
var questions = session.Query<Question>().Where(x => x.Title.StartsWith("Raven")).Take(128);
علت این مساله نیز به تصمیم نویسنده اصلی آن بر می‌گردد؛ ایشان پیش از شروع به تهیه RavenDB، کار تهیه انواع و اقسام پروفایلرهای مهم ORMهای معروف مانند NHibernate و Entity framework را انجام داده است و در این حین، یکی از مهم‌ترین مشکلاتی را که با آن‌ها در کدهای متداول برنامه نویس‌ها یافته است، unbounded queries است. کوئری‌هایی که حد و مرزی برای بازگشت اطلاعات قائل نمی‌شوند. داشتن این نوع کوئری‌ها با تعداد بالای کاربر، یعنی مصرف بیش از حد RAM بر روی سرور، به همراه بار پردازشی بیش از حد و غیر ضروری. چون عملا حتی اگر 10 هزار رکورد بازگشت داده شوند، عموم برنامه نویس‌ها حداکثر 100 رکورد آن‌را در یک صفحه نمایش می‌دهند و نه تمام رکوردها را.


ارتباط Lucene.NET و RavenDB

کل LINQ API تهیه شده در RavenDB یک محصور کننده امکانات Lucene.NET است. اگر پیشتر با Lucene.NET کار کرده باشید، در خروجی حالت دیباگ کنسول سرور فوق، سطر «Query: Title:Raven*» آشنا به نظر خواهد رسید. دقیقا کوئری LINQ نوشته شده به یک کوئری با Syntax مخصوص Lucene.NET ترجمه شده‌است. برای نمونه اگر علاقمند باشید که مستقیما کوئری‌های خاص لوسین را در RavenDB اجرا کنید، از Syntax ذیل می‌توان استفاده کرد:
var questions = session.Advanced.LuceneQuery<Question>().Where("Title:Raven*").ToList();
و یا اگر علاقمند به حفظ کردن Syntax خاص لوسین نیستید، یک سری متد الحاقی خاص نیز در اینجا برای LuceneQuery تدارک دیده شده است. برای مثال کوئری رشته‌ای فوق، معادل کوئری strongly typed ذیل است:
var questions = session.Advanced.LuceneQuery<Question>().WhereStartsWith(x => x.Title, "Raven").ToList();

استفاده مجدد از کوئری‌ها در RavenDB

در RavenDB، متد Query به صورت immutable تعریف شده است و متد LuceneQuery حالت mutable دارد (ترکیبات آن نیز یک وهله است).
یک مثال:
var query = session.Query<User>().Where(x => x.Name.StartsWith("A"));
var ageQuery = query.Where(x => x.Age > 21);
var eyeQuery = query.Where(x => x.EyeColor == "blue");
در اینجا از کوئری ابتدایی، در دو کوئری مجزا استفاده مجدد شده است. ترجمه خروجی سه کوئری فوق به نحو زیر است:
query - Name:A*
ageQuery - (Name:A*) AND (Age_Range:{Ix21 TO NULL})
eyeQuery - (Name:A*) AND (EyeColor:blue)
به این معنا که زمانیکه به eyeQuery رسیدیم، نتیجه ageQuery با آن ترکیب نمی‌شود؛ چون متد Query از نوع immutable است.
در ادامه اگر همین سه کوئری فوق را با فرمت LuceneQuery تهیه کنیم، به عبارات ذیل خواهیم رسید:
var luceneQuery = session.Advanced.LuceneQuery<User>().WhereStartsWith(x => x.Name, "A");
var ageLuceneQuery = luceneQuery.WhereGreaterThan(x => x.Age, 21);
var eyeLuceneQuery = luceneQuery.WhereEquals(x => x.EyeColor, "blue");
در خروجی‌های این سه کوئری، مورد سوم مهم است:
luceneQuery - Name:A* 
ageLuceneQuery - Name:A* Age_Range:{Ix21 TO NULL}
eyeLuceneQuery - Name:A* Age_Range:{Ix21 TO NULL} EyeColor:blue
همانطور که مشاهده می‌کنید، کوئری سوم، عبارت کوئری دوم را نیز به همراه دارد؛ این مورد دقیقا مفهوم اشیاء mutable یا تک وهله‌ای است مانند LuceneQuery در اینجا.


And و Or شدن کوئری‌های ترکیبی در RavenDB
در مثال استفاده مجدد از کوئری‌ها، زمانیکه از Where استفاده شد، بین عبارات حاصل AND قرار گرفته است. این مورد را به نحو ذیل می‌توان تنظیم کرد و مثلا به OR تغییر داد:
session.Advanced.LuceneQuery<User>().UsingDefaultOperator(QueryOperator.And);

صفحه بندی اطلاعات در RavenDB

در ابتدای بحث عنوان شد که کوئری LINQ اجرا شده در RavenDB، یک Take مخفی و پیش فرض تنظیم شده به 128 آیتم را دارد. اکنون سؤال این خواهد بود که چگونه می‌توان اطلاعات را به صورت صفحه بندی شده، بر اساس شماره صفحه خاصی نمایش داد.
using System;
using System.Linq;
using Raven.Client.Document;
using RavenDBSample01.Models;

namespace RavenDBSample01
{
    class Program
    {
        static void Main(string[] args)
        {
            using (var store = new DocumentStore
            {
                Url = "http://localhost:8080"
            }.Initialize())
            {
                using (var session = store.OpenSession())
                {
                    int pageNumber = 0;
                    int resultsPerPage = 2;

                    var questions = session.Query<Question>()
                                           .Where(x => x.Title.StartsWith("Raven"))
                                           .Skip(pageNumber * resultsPerPage)
                                           .Take(resultsPerPage);
                    foreach (var question in questions)
                    {
                        Console.WriteLine(question.Title);
                    }
                }
            }
        }
    }
}
برای انجام صفحه بندی در RavenDB، کافی است از متدهای Skip و Take بر اساس محاسباتی که مشاهده می‌کنید، استفاده گردد.


دریافت اطلاعات آماری کوئری اجرا شده

در RavenDB امکان دریافت یک سری اطلاعات آماری از کوئری اجرا شده نیز وجود دارد؛ برای مثال یک کوئری چند ثانیه طول کشیده است، چه تعدادی رکورد را بازگشت داده است و امثال آن. برای پیاده سازی آن، نیاز است از متد الحاقی Statistics به نحو ذیل استفاده کرد:
using System;
using System.Linq;
using Raven.Client.Document;
using RavenDBSample01.Models;
using Raven.Client;

namespace RavenDBSample01
{
    class Program
    {
        static void Main(string[] args)
        {
            using (var store = new DocumentStore
            {
                Url = "http://localhost:8080"
            }.Initialize())
            {
                using (var session = store.OpenSession())
                {
                    int pageNumber = 0;
                    int resultsPerPage = 2;
                    RavenQueryStatistics stats;
                    var questions = session.Query<Question>()
                                           .Statistics(out stats)
                                           .Where(x => x.Title.StartsWith("Raven"))
                                           .Skip(pageNumber * resultsPerPage)
                                           .Take(resultsPerPage);
                    foreach (var question in questions)
                    {
                        Console.WriteLine(question.Title);
                    }

                    Console.WriteLine("TotalResults: {0}", stats.TotalResults);
                }
            }
        }
    }
}
متد الحاقی Statistics پس از متد Query که نقطه آغازین نوشتن کوئری‌های LINQ است، فراخوانی شده و یک پارامتر out از نوع RavenQueryStatistics تعریف شده در فضای نام Raven.Client را دریافت می‌کند. پس از پایان کوئری می‌توان از این خروجی جهت نمایش اطلاعات آماری کوئری استفاده کرد.


امکانات ویژه فضای نام Raven.Client.Linq

یک سری متد الحاقی خاص جهت تهیه ساده‌تر کوئری‌های LINQ در فضای نام Raven.Client.Linq قرار دارند که پس از تعریف آن قابل دسترسی خواهند بود:
var list = session.Query<Question>().Where(q => q.By.In<string>(arrayOfUsers))).ToArray()
برای مثال در اینجا متد الحاقی جدید In را مشاهده می‌کنید که شبیه به کوئری SQL ذیل در دنیای بانک‌های اطلاعاتی رابطه‌ای عمل می‌کند:
 SELECT * FROM tbl WHERE data IN (1, 2, 3)

اتصال به RavenDB با استفاده از برنامه معروف LINQPad

اگر علاقمند باشید که کوئری‌های خود را در محیط برنامه معروف LINQPad نیز آزمایش کنید، درایور مخصوص RavenDB آن‌را از آدرس ذیل می‌توانید دریافت نمائید:
مطالب
استفاده از الگوی Adapter در تزریق وابستگی‌ها

در بعضی از مواقع ممکن است که در هنگام استفاده از اصل تزریق وابستگی‌ها، با یک مشکل روبرو شویم و آن این است که اگر از کلاسی استفاده می‌کنیم که به سورس آن دسترسی نداریم، نمی‌توانیم برای آن یک Interface تهیه کنیم و اصل (Depend on abstractions, not on concretions) از بین می‌رود، حال چه باید کرد.
برای اینکه موضوع تزریق وابستگی‌ها (DI) به صورت کامل در قسمتهای دیگر سایت توضیح داده شده است، دوباره آن را برای شما بازگو نمی‌کنیم .
لطفا به کد‌های ذیل توجه کنید:

کد بدون تزریق وابستگیها

به سازنده کلاس ProductService و تهیه یک نمونه جدید از وابستگی مورد نیاز آن دقت نمائید:
using System;
using System.Collections.Generic;
using System.Linq;
using System.Text;
using System.Web;

namespace ASPPatterns.Chap2.Service
{
    public class Product
    {
    }

    public class ProductRepository
    {
        public IList<Product> GetAllProductsIn(int categoryId)
        {
            IList<Product> products = new List<Product>();
            // Database operation to populate products …
            return products;
        }
    }

    public class ProductService
    {
        private ProductRepository _productRepository;
        public ProductService()
        {
            _productRepository = new ProductRepository();
        }

        public IList<Product> GetAllProductsIn(int categoryId)
        {
            IList<Product> products;
            string storageKey = string.Format("products_in_category_id_{0}", categoryId);
            products = (List<Product>)HttpContext.Current.Cache.Get(storageKey);
            if (products == null)
            {
                products = _productRepository.GetAllProductsIn(categoryId);
                HttpContext.Current.Cache.Insert(storageKey, products);
            }
            return products;
        }
    }
}

همان کد با تزریق وابستگی

using System;
using System.Collections.Generic;

namespace ASPPatterns.Chap2.Service
{
    public interface IProductRepository
    {
        IList<Product> GetAllProductsIn(int categoryId);
    }

    public class ProductRepository : IProductRepository
    {
        public IList<Product> GetAllProductsIn(int categoryId)
        {
            IList<Product> products = new List<Product>();
            // Database operation to populate products …
            return products;
        }
    }

    public class ProductService
    {
        private IProductRepository _productRepository;
        public ProductService(IProductRepository  productRepository)
        {
            _productRepository = productRepository;
        }

        public IList<Product> GetAllProductsIn(int categoryId)
        {
            //…
        }
    }
}
همانطور که ملاحظه می‌کنید به علت دسترسی به سورس، به راحتی برای استفاده از کلاس ProductRepository در کلاس ProductService، از تزریق وابستگی‌ها استفاده کرده‌ایم.
اما از این جهت که شما دسترسی به سورس Http context class را ندارید، نمی‌توانید به سادگی یک Interface را برای آن ایجاد کنید و سپس یک تزریق وابستگی را مانند کلاس ProductRepository برای آن تهیه نمائید.
خوشبختانه این مشکل قبلا حل شده است و الگویی که به ما جهت پیاده سازی آن کمک کند، وجود دارد و آن الگوی آداپتر (Adapter Pattern)  می‌باشد.
این الگو عمدتا برای  ایجاد یک Interface از یک کلاس به صورت یک Interface سازگار و قابل استفاده می‌باشد. بنابراین می‌توانیم این الگو را برای تبدیل HTTP Context caching API به یک API سازگار و قابل استفاده به کار ببریم.
در ادامه می‌توان Interface سازگار جدید را در داخل productservice که از اصل تزریق وابستگی‌ها (DI ) استفاده می‌کند تزریق کنیم.

یک اینترفیس جدید را با نام ICacheStorage به صورت ذیل ایجاد می‌کنیم:

public interface ICacheStorage
{
    void Remove(string key);
    void Store(string key, object data);
    T Retrieve<T>(string key);
}
حالا که شما یک اینترفیس جدید دارید، می‌توانید کلاس produceservic را به شکل ذیل به روز رسانی کنید تا از این اینترفیس، به جای HTTP Context استفاده کند.
public class ProductService
{
    private IProductRepository _productRepository;
    private ICacheStorage _cacheStorage;
    public ProductService(IProductRepository  productRepository,
    ICacheStorage cacheStorage)
    {
        _productRepository = productRepository;
        _cacheStorage = cacheStorage;
    }

    public IList<Product> GetAllProductsIn(int categoryId)
    {
        IList<Product> products;
        string storageKey = string.Format("products_in_category_id_{0}", categoryId);
        products = _cacheStorage.Retrieve<List<Product>>(storageKey);
        if (products == null)
        {
            products = _productRepository.GetAllProductsIn(categoryId);
            _cacheStorage.Store(storageKey, products);
        }
        return products;
    }
}
مسئله ای که در اینجا وجود دارد این است که HTTP Context Cache API صریحا نمی‌تواند Interface ایی که ما ایجاد کرده‌ایم را اجرا کند.
پس چگونه الگوی Adapter می‌تواند به ما کمک کند تا از این مشکل خارج شویم؟
هدف این الگو به صورت ذیل در GOF مشخص شده است .«تبدیل  Interface از یک کلاس به یک Interface مورد انتظار Client»
تصویر ذیل، مدل این الگو را به کمک UML نشان می‌دهد:
 

همانطور که در این تصویر ملاحظه می‌کنید، یک Client ارجاعی به یک Abstraction در تصویر (Target) دارد (ICacheStorage در کد نوشته شده). کلاس Adapter اجرای Target را بر عهده دارد و به سادگی متدهای Interface را نمایندگی می‌کند. در اینجا کلاس Adapter، یک نمونه از کلاس Adaptee را استفاده می‌کند و در هنگام اجرای قراردادهای Target، از این نمونه استفاده خواهد کرد.

اکنون کلاس‌های خود را در نمودار UML قرار می‌دهیم که به شکل ذیل آنها را ملاحظه می‌کنید.
 


در شکل ملاحظه می‌نمایید که یک کلاس جدید با نام HttpContextCacheAdapter مورد نیاز است. این کلاس یک کلاس روکش (محصور کننده یا Wrapper) برای متدهای HTTP Context cache است. برای اجرای الگوی Adapter کلاس HttpContextCacheAdapter را به شکل ذیل ایجاد می‌کنیم:

using System;
using System.Collections.Generic;
using System.Linq;
using System.Text;
using System.Web;
namespace ASPPatterns.Chap2.Service
{
    public class HttpContextCacheAdapter : ICacheStorage
    {
        public void Remove(string key)
        {
            HttpContext.Current.Cache.Remove(key);
        }

        public void Store(string key, object data)
        {
            HttpContext.Current.Cache.Insert(key, data);
        }

        public T Retrieve<T>(string key)
        {
            T itemStored = (T)HttpContext.Current.Cache.Get(key);
            if (itemStored == null)
                itemStored = default(T);
            return itemStored;
        }
    }
}
حال به سادگی می‌توان یک caching solution دیگر را پیاده سازی کرد بدون اینکه در کلاس ProductService  اثر یا تغییری ایجاد کند .

منبع : Professional Asp.Net Design Pattern
 
مطالب
مسیریابی در Angular - قسمت دوم - مسیریابی ماژول‌ها
اغلب برنامه‌های بزرگ Angular، ویژگی‌های مختلف خود را به ماژول‌های مجزایی تبدیل می‌کنند. این ماژول‌ها شبیه به مفهوم Area در ASP.NET MVC هستند و هدف آن‌ها نظم بخشیدن به کامپوننت‌های ویژه‌ی یک قسمت خاص از برنامه، در ناحیه‌‌ای مختص به آن می‌باشد. به علاوه ایجاد ماژول‌ها، قابلیت lazy loading مسیریابی‌ها را نیز مسیر می‌کند. هر برنامه‌ی Angular حداقل به همراه یک ماژول است که بر اساس قراردادی، AppModule نام گرفته‌است و در فایل src\app\app.module.ts قرار دارد. با توسعه‌ی برنامه و بیشتر شدن قابلیت‌های آن، استفاده‌ی از این تک ماژول پیش فرض، مشکل تداخل مسئولیت‌ها را به همراه خواهد داشت. برای رفع این مشکل توصیه شده‌است که کامپوننت‌های مرتبط به یک ویژگی خاص را درون ماژولی مختص به خود قرار دهید؛ برای مثال مانند ماژول محصولات، برای نظم دهی به کامپوننت‌های لیست محصولات، جزئیات محصولات، ویرایش محصولات و غیره، ماژول کاربران برای تعریف کامپوننت‌های لاگین، تغییر کلمه‌ی عبور و امثال آن. در این قسمت قصد داریم نحوه‌ی تنظیمات مسیریابی و هدایت کاربران را به ماژول‌های مختلف برنامه، بررسی کنیم.


تنظیم مسیریابی ماژول‌ها

در اینجا نیازی به تنظیم base path نیست و این تنظیم تنها یکبار به ازای کل برنامه انجام می‌شود. همانطور که در قسمت قبل نیز عنوان شد، ماژول مسیریابی Angular و یا همان RouterModule، به همراه سرویسی برای دسترسی به امکانات آن، تنظیمات مسیریابی و یک سری دایرکتیو مانند routerLink، جهت تعامل با آن است. از آنجائیکه سرویس ماژول مسیریابی در فایل src\app\app-routing.module.ts تعریف و تنظیم شده‌است، باید اطمینان حاصل کرد که این سرویس تنها یکبار در طول عمر برنامه وهله سازی می‌شود و از آنجائیکه هر ماژول تنظیمات مجزای مسیریابی خود را خواهد داشت، دیگر نمی‌توان از متد RouterModule.forRoot سراسری استفاده کرد و در اینجا باید از متد forChild این ماژول، جهت تعریف تنظیمات مسیریابی‌های ماژول‌های مختلف کمک گرفت. متد forChild نیز شبیه به همان آرایه‌ی تنظیمات مسیریابی متد forRoot را دریافت می‌کند.

یک مثال: در ادامه‌ی مثالی که در قسمت قبل به کمک Angular CLI ایجاد کردیم، ماژول جدید محصولات را به همراه تنظیمات ابتدایی مسیریابی آن ایجاد می‌کنیم:
 >ng g m product --routing
پس از اجرای این دستور، ماژول جدید محصولات در فایل src\app\product\product.module.ts و تنظیمات ابتدایی آن در فایل src\app\product\product-routing.module.ts تشکیل می‌شوند:
import { NgModule } from '@angular/core';
import { Routes, RouterModule } from '@angular/router';

const routes: Routes = [];

@NgModule({
  imports: [RouterModule.forChild(routes)],
  exports: [RouterModule]
})
export class ProductRoutingModule { }
همانطور که مشاهده می‌کنید، در حین تشکیل تنظیمات ابتدایی مسیریابی این ماژول جدید، اینبار از متد forChild استفاده شده‌است و نه متد forRoot که مختص به ماژول اصلی و سراسری برنامه‌است.
سپس ProductRoutingModule به قسمت imports ماژول محصولات به صورت خودکار اضافه شده‌است:
import { NgModule } from '@angular/core';
import { CommonModule } from '@angular/common';

import { ProductRoutingModule } from './product-routing.module';

@NgModule({
  imports: [
    CommonModule,
    ProductRoutingModule
  ],
  declarations: []
})
export class ProductModule { }

در ادامه کامپوننت جدید لیست محصولات را به این ماژول اضافه می‌کنیم:
 >ng g c product/ProductList
به این ترتیب داخل پوشه‌ای به نام produc-list، کامپوننت product-list.component.ts تشکیل خواهد شد. در حقیقت این دستور اعمال ذیل را انجام می‌دهد:
 installing component
  create src\app\product\product-list\product-list.component.css
  create src\app\product\product-list\product-list.component.html
  create src\app\product\product-list\product-list.component.spec.ts
  create src\app\product\product-list\product-list.component.ts
  update src\app\product\product.module.ts
اگر به سطر آخر آن دقت کنید، کار به روز رسانی فایل ماژول محصولات، جهت درج این کامپوننت جدید، در قسمت declarations فایل product.module.ts نیز به صورت خودکار انجام شده‌است:
import { ProductListComponent } from './product-list/product-list.component';

@NgModule({
  imports: [
  ],
  declarations: [ProductListComponent]
})
export class ProductModule { }

اکنون که این ماژول جدید را به همراه یک کامپوننت نمونه در آن تعریف کردیم، برای افزودن مسیریابی به آن، به فایل src\app\product\product-routing.module.ts مراجعه کرده و آرایه‌ی  Routes آن‌را تکمیل می‌کنیم:
import { ProductListComponent } from './product-list/product-list.component';

const routes: Routes = [
  { path: 'products', component: ProductListComponent }
];
ابتدا کامپوننت لیست محصولات import شده و سپس آرایه‌ی Routes مسیری را به این کامپوننت تعریف کرده‌ایم.

در ادامه می‌خواهیم لینکی را به این مسیریابی جدید اضافه کنیم. در قسمت قبل منویی را به برنامه اضافه کردیم. به همین جهت به فایل src\app\app.component.html مراجعه کرده و routerLink جدیدی را به آن اضافه می‌کنیم:
<nav class="navbar navbar-default">
  <div class="container-fluid">
    <a class="navbar-brand">{{title}}</a>
    <ul class="nav navbar-nav">
      <li>
        <a [routerLink]="['/home']">Home</a>
      </li>
      <li>
        <a [routerLink]="['/products']">Product List</a>
      </li>
    </ul>
  </div>
</nav>
<div class="container">
  <router-outlet></router-outlet>
</div>
پیشتر لینکی را به کامپوننت welcome در قسمت قبل اضافه کرده بودیم. در اینجا لینک جدیدی را به کامپوننت لیست محصولات، در ذیل آن تعریف کرده‌ایم.
در اینجا نیز نحوه‌ی تعریف لینک‌ها مانند قبل است و آرایه‌ی تنظیمات پارامترهای لینک باید به مقدار خاصیت path تعریف شده اشاره کند.

اکنون دستور ng serve -o را صادر کنید تا برنامه در حافظه ساخته شده و در مرورگر نمایش داده شود. در ادامه اگر بر روی لینک لیست محصولات کلیک کنید، صفحه‌ی ذیل را مشاهده خواهید کرد:


به این معنا که برنامه اطلاعی از این مسیریابی جدید نداشته و صفحه‌ی یافت نشدن مسیریابی را که در قسمت قبل تنظیم کردیم، نمایش داده‌است. برای رفع این مشکل باید به فایل src\app\app.module.ts مراجعه کرده و این ماژول جدید را به آن معرفی کنیم:
import { ProductModule } from './product/product.module';

@NgModule({
  declarations: [
  ],
  imports: [
    BrowserModule,
    FormsModule,
    HttpModule,

    ProductModule,

    AppRoutingModule
  ],
در اینجا در ابتدا ماژول محصولات import شده و سپس به قسمت لیست imports ماژول App اضافه گردیده‌است. اکنون مسیریابی به این کامپوننت جدید واقع شده‌ی در قسمت ماژول محصولات، کار می‌کند:


نکته 1: علت اینکه ProductModule را پیش از AppRoutingModule تعریف کردیم این است که AppRoutingModule دارای تعریف مسیریابی ** یا catch all است که در قسمت قبل آن‌را جهت مدیریت مسیرهای یافت نشده به برنامه افزودیم. اگر ابتدا AppRoutingModule تعریف می‌شد و سپس ProductModule، هیچگاه فرصت به پردازش مسیریابی‌های ماژول محصولات نمی‌رسید؛ چون مسیر ** پیشتر برنده شده بود.
نکته 2: می‌توان در قسمت import متد RouterModule.forRoot را نیز مستقیما قرار داد (بجای AppRoutingModule). اگر این کار صورت گیرد، ابتدا مسیریابی‌های موجود در ماژول‌ها پردازش می‌شوند و در آخر مسیرهای موجود در RouterModule.forRoot صرفنظر از محل قرارگیری آن در این لیست بررسی خواهد شد (حتی اگر در ابتدای لیست قرار گیرد). هرچند جهت مدیریت بهتر برنامه، این متد به AppRoutingModule منتقل شده‌است. بنابراین اکنون «نکته‌ی 1» برقرار است.


انتخاب استراتژی مناسب نامگذاری مسیرها

هنگام کار کردن با تعدادی ویژگی مرتبط به هم قرار گرفته‌ی داخل یک ماژول، بهتر است روش نامگذاری مناسبی را برای تنظیمات مسیریابی آن درنظر گرفت تا مسیرهای تعیین شده علاوه بر زیبایی، وضوح بیشتری را نیز پیدا کنند. به علاوه این نامگذاری مناسب، گروه بندی مسیریابی‌ها و lazy loading آن‌ها را نیز ساده‌تر می‌کند.
استراتژی ابتدایی که به ذهن می‌رسد، نامگذاری هر مسیر بر اساس عملکرد آن‌ها است مانند products برای نمایش لیست محصولات، product/:id برای نمایش جزئیات محصولی خاص که در اینجا id پارامتر مسیریابی است و productEdit/:id برای ویرایش جزئیات یک محصول مشخص. همانطور که مشاهده می‌کنید، هرچند این مسیرها متعلق به یک ماژول هستند، اما مسیرهای تعیین شده‌ی برای آن‌ها اینگونه به نظر نمی‌رسد. بنابراین بهتر است تمام ویژگی‌های قرار گرفته‌ی درون یک ماژول را با مسیر ریشه‌ی یکسانی شروع کنیم. به این ترتیب نمایش لیست محصولات همان products باقی خواهد ماند اما برای نمایش جزئیات محصولی خاص از مسیر products/:id استفاده می‌کنیم (همان اسم جمع ریشه‌ی مسیر؛ بجای اسم مفرد). اینبار مسیر ویرایش جزئیات یک محصول به صورت products/:id/edit تنظیم خواهد شد:
products
products/:id
products/:id/edit
در اینجا نام ریشه‌ی یکسانی را برای عناصر مختلف قرارگرفته‌ی درون یک ماژول انتخاب کرده‌ایم؛ تا ارتباط بین آن‌ها بهتر مشخص شود و همچنین در آینده بتوان مباحث گروه بندی و lazy loading را نیز بر این اساس پیاده سازی کرد.


فعالسازی یک مسیر با کدنویسی

تا اینجا نحوه‌ی فعالسازی یک مسیر را با استفاده از دایرکتیو routerLink بررسی کردیم. اما گاهی از اوقات نیاز است تا بتوان با کدنویسی نیز کاربران را به مسیری خاص هدایت کرد. برای مثال پس از عملیات logout می‌خواهیم مجددا صفحه‌ی اول سایت نمایش داده شود. برای اینکار از سرویس Router مسیریاب Angular کمک گرفته می‌شود. ابتدا آن‌را در سازنده‌ی یک کامپوننت تزریق کرده و سپس می‌توان به قابلیت‌های آن مانند استفاده‌ی از متد navigate آن، در کدهای برنامه دسترسی یافت.
باید درنظر داشت که دایرکتیو routerLink نیز در پشت صحنه از همین متد navigate سرویس Router استفاده می‌کند. بنابراین تمام پارامترهای آن در متد navigate نیز قابل استفاده هستند. برای مثال زمانیکه تعداد پارامترهای routerLink یک مورد است، می‌توان آرایه‌ی آن‌را به یک رشته خلاصه کرد. یک چنین قابلیتی با متد navigate نیز میسر است.
متد navigate تنها قسمت‌هایی از URL جاری را تغییر می‌دهد. اگر نیاز باشد تا کل آدرس تعویض شود، می‌توان از متد دیگر سرویس Router به نام navigateByUrl استفاده کرد. این متد تمام URL segments موجود را با مسیر جدیدی جایگزین می‌کند. به علاوه برخلاف متد navigate، تنها یک رشته را به عنوان پارامتر می‌پذیرد.

در ادامه مثال جاری می‌خواهیم پیاده سازی ابتدایی login و logout را به برنامه اضافه کنیم. به همین منظور ابتدا ماژول جدید user را به همراه تنظیمات ابتدایی مسیریابی آن اضافه می‌کنیم:
 >ng g m user --routing
به این ترتیب دو فایل src\app\user\user-routing.module.ts و src\app\user\user.module.ts به برنامه اضافه می‌شوند.
همانند ماژول قبلی، نیاز است UserModule را به قسمت imports فایل src\app\app.module.ts نیز معرفی کنیم:
import { UserModule } from './user/user.module';

@NgModule({
  declarations: [
  ],
  imports: [
    BrowserModule,
    FormsModule,
    HttpModule,

    ProductModule,
    UserModule,

    AppRoutingModule
  ],

سپس کامپوننت جدید لاگین را به ماژول user برنامه اضافه می‌کنیم:
 >ng g c user/login
که اینکار سبب به روز رسانی فایل user.module.ts جهت تکمیل قسمت declarations آن با LoginComponent نیز می‌شود.

در ادامه به فایل src\app\user\user-routing.module.ts مراجعه کرده و مسیریابی جدیدی را به کامپوننت لاگین تعریف می‌کنیم:
import { LoginComponent } from './login/login.component';

const routes: Routes = [
  { path: 'login', component: LoginComponent}
];
ابتدا این کامپوننت import شده و سپس یک path جدید را به آن انتساب می‌دهیم.

مرحله‌ی بعد، فعالسازی این مسیریابی است، با تعریف لینکی به آن. به همین جهت به فایل src\app\app.component.html مراجعه کرده و منوی برنامه را تکمیل می‌کنیم:
<nav class="navbar navbar-default">
  <div class="container-fluid">
    <a class="navbar-brand">{{title}}</a>
    <ul class="nav navbar-nav">
      <li>
        <a [routerLink]="['/home']">Home</a>
      </li>
      <li>
        <a [routerLink]="['/products']">Product List</a>
      </li>
    </ul>
    <ul class="nav navbar-nav navbar-right">
      <li>
        <a [routerLink]="['/login']">Log In</a>
      </li>
    </ul>
  </div>
</nav>
<div class="container">
  <router-outlet></router-outlet>
</div>
اکنون دستور ng serve -o را صادر کنید تا برنامه در حافظه ساخته شده و در مرورگر نمایش داده شود و سپس بر روی لینک login کلیک کنید تا قالب ابتدایی آن نمایش داده شود:



تکمیل کامپوننت login و افزودن لینک logout

در ادامه می‌خواهیم یک فرم لاگین مقدماتی را پس از کلیک بر روی لینک لاگین نمایش دهیم و هدایت به صفحه‌ی لیست محصولات را پس از لاگین و مخفی کردن لینک لاگین و نمایش لینک خروج را در این حالت پیاده سازی کنیم. برای این منظور ابتدا اینترفیس خالی کاربر را ایجاد می‌کنیم:
 >ng g i user/user
که سبب ایجاد فایل src\app\user\user.ts خواهد شد. این اینترفیس را به صورت زیر تکمیل می‌کنیم:
export interface IUser {
    id: number;
    userName: string;
    isAdmin: boolean;
}

پس از آن یک سرویس ابتدایی اعتبارسنجی کاربران را نیز اضافه خواهیم کرد:
 >ng g s user/auth -m user/user.module
که سبب افزوده شدن سرویس auth.service.ts و همچنین به روز رسانی خودکار قسمت providers ماژول user.module.ts نیز می‌شود:
 installing service
  create src\app\user\auth.service.spec.ts
  create src\app\user\auth.service.ts
  update src\app\user\user.module.ts
اگر نام ماژول را ذکر نکنیم، سرویس مدنظر تولید خواهد شد، اما قسمت providers هیچ ماژولی به صورت خودکار تکمیل نمی‌شود.

پس از ایجاد قالب ابتدایی فایل auth.service.ts آن‌را به نحو ذیل تکمیل کنید:
import { IUser } from './user';
import { Injectable } from '@angular/core';

@Injectable()
export class AuthService {
  currentUser: IUser;

  constructor() { }

  isLoggedIn(): boolean {
    return !this.currentUser;
  }

  login(userName: string, password: string): boolean {
    if (!userName || !password) {
      return false;
    }

    if (userName === 'admin') {
      this.currentUser = {
        id: 1,
        userName: userName,
        isAdmin: true
      };
      return true;
    }

    this.currentUser = {
      id: 2,
      userName: userName,
      isAdmin: false
    };
    return true;
  }

  logout(): void {
    this.currentUser = null;
  }
}
در اینجا اگر کاربر هر نوع کلمه‌ی عبور و یا نام کاربری را وارد کند، به سیستم وارد خواهد شد. اگر نامش admin باشد، دسترسی admin پیدا می‌کند و همچنین متدهای logout با null کردن یوزر وارد شده‌ی به سیستم و isLoggedIn برای مشخص بودن نال نبودن شیء کاربر جاری، به این سرویس اضافه شده‌اند.

سپس کامپوننت لاگین واقع در فایل src\app\user\login\login.component.ts را به نحو ذیل تکمیل کنید:
import { Router } from '@angular/router';
import { AuthService } from './../auth.service';

import { Component, OnInit } from '@angular/core';
import { NgForm } from '@angular/forms';

@Component({
  selector: 'app-login',
  templateUrl: './login.component.html',
  styleUrls: ['./login.component.css']
})
export class LoginComponent implements OnInit {

  errorMessage: string;
  pageTitle = 'Log In';

  constructor(private authService: AuthService,
    private router: Router) { }

  ngOnInit() {
  }

  login(loginForm: NgForm) {
    if (loginForm && loginForm.valid) {
      let userName = loginForm.form.value.userName;
      let password = loginForm.form.value.password;
      if (this.authService.login(userName, password)) {
        this.router.navigate(['/products']);
      }
    } else {
      this.errorMessage = 'Please enter a user name and password.';
    };
  }
}
در این کامپوننت دو سرویس AuthService، که پیشتر ایجاد کردیم و سرویس Router، به سازنده‌ی کلاس تزریق شده‌اند.
از AuthService برای اعتبارسنجی کاربر و لاگین او به سیستم استفاده می‌کنیم و از سرویس مسیریاب Angular جهت فراخوانی متد navigate آن به صفحه‌ی مشاهده‌ی محصولات، پس از لاگین کاربر استفاده شده‌است.

اکنون می‌خواهیم قالب این کامپوننت را نیز تکمیل کنیم. پیش از آن به فایل src\app\user\user.module.ts مراجعه کرده و در قسمت imports آن FormsModule را نیز اضافه کنید:
import { FormsModule } from '@angular/forms';

@NgModule({
  imports: [
    CommonModule,
    FormsModule,
    UserRoutingModule
  ],

سپس فایل src\app\user\login\login.component.html را به نحو ذیل تغییر دهید:
<div class="panel panel-default">
  <div class="panel-heading">
    {{pageTitle}}
  </div>

  <div class="panel-body">
    <form class="form-horizontal" novalidate (ngSubmit)="login(loginForm)" #loginForm="ngForm" autocomplete="off">
      <fieldset>
        <div class="form-group" [ngClass]="{'has-error': (userNameVar.touched || 
                                               userNameVar.dirty) && 
                                               !userNameVar.valid }">
          <label class="col-md-2 control-label" for="userNameId">User Name</label>
          <div class="col-md-8">
            <input class="form-control" id="userNameId" type="text" 
                   placeholder="User Name (required)" required 
                   (ngModel)="userName" name="userName" #userNameVar="ngModel" />
            <span class="help-block" *ngIf="(userNameVar.touched ||
                                             userNameVar.dirty) &&
                                             userNameVar.errors">
                            <span *ngIf="userNameVar.errors.required">
                                User name is required.
                            </span>
            </span>
          </div>
        </div>

        <div class="form-group" [ngClass]="{'has-error': (passwordVar.touched || 
                                               passwordVar.dirty) && 
                                               !passwordVar.valid }">
          <label class="col-md-2 control-label" for="passwordId">Password</label>

          <div class="col-md-8">
            <input class="form-control" id="passwordId" type="password" 
                   placeholder="Password (required)" required 
                  (ngModel)="password" name="password" #passwordVar="ngModel" />
            <span class="help-block" *ngIf="(passwordVar.touched ||
                                             passwordVar.dirty) &&
                                              passwordVar.errors">
                            <span *ngIf="passwordVar.errors.required">
                                Password is required.
                            </span>
            </span>
          </div>
        </div>

        <div class="form-group">
          <div class="col-md-4 col-md-offset-2">
            <span>
               <button class="btn btn-primary"
                       type="submit"
                       style="width:80px;margin-right:10px"
                       [disabled]="!loginForm.valid">
                               Log In
               </button>
            </span>
            <span>
                <a class="btn btn-default"
                   [routerLink]="['/welcome']">
                     Cancel
                </a>
            </span>
          </div>
        </div>
      </fieldset>
    </form>
    <div class="has-error" *ngIf="errorMessage">{{errorMessage}}</div>
  </div>
</div>
تا اینجا صفحه‌ی لاگین نمایش داده شده و کاربر می‌تواند به سیستم وارد شود. تا زمانیکه کلمه‌ی عبور و نام کاربری وارد نشده باشند، دکمه‌ی login این فرم غیرفعال باقی می‌ماند. پس از آن کاربر با هر نوع ترکیبی از کلمه‌ی عبور و نام کاربری می‌تواند به سیستم وارد شده و بلافاصله به صفحه‌ی لیست محصولات هدایت می‌شود.

اکنون می‌خواهیم پس از ورود او، نام او را نمایش داده و همچنین دکمه‌ی logout را بجای login در منوی بالای سایت نمایش دهیم. به همین جهت در قالب کامپوننت App که منوی برنامه در آن تنظیم شده‌است، نیاز است بتوانیم به سرویس Auth سفارشی دسترسی یافته و خروجی متد isLoggedIn آن‌را بررسی کنیم. به همین منظور به فایل src\app\app.component.ts مراجعه کرده و آن‌را به صورت ذیل تکمیل کنید:
import { Router } from '@angular/router';
import { AuthService } from './user/auth.service';
import { Component } from '@angular/core';

@Component({
  selector: 'app-root',
  templateUrl: './app.component.html',
  styleUrls: ['./app.component.css']
})
export class AppComponent {
  pageTitle: string = 'Routing Lab';

  constructor(private authService: AuthService,
    private router: Router) { }

  logOut(): void {
    this.authService.logout();
    this.router.navigateByUrl('/welcome');
  }
}
در اینجا دو سرویس Auth و Router به سازنده‌ی کامپوننت App تزریق شده‌اند. به این ترتیب می‌توان از شیء authService در قالب این کامپوننت برای دسترسی به متد isLoggedIn و سایر خواص این سرویس استفاده کرد. همچنین از سرویس مسیریاب Angular برای پیاده سازی logout و هدایت کاربر به صفحه‌ی welcome کمک گرفته‌ایم. در اینجا از متد navigateByUrl استفاده شده‌است؛ از این جهت که پس از Logout دیگر حفظ URL Segments موجود بی‌مفهوم است و تمام آن‌ها باید پاک شده و با آدرس جدید جایگزین شوند.
پس از این تغییرات، اکنون می‌توان قالب src\app\app.component.html را به نحو ذیل تکمیل کرد:
<nav class="navbar navbar-default">
  <div class="container-fluid">
    <a class="navbar-brand">{{title}}</a>
    <ul class="nav navbar-nav">
      <li>
        <a [routerLink]="['/home']">Home</a>
      </li>
      <li>
        <a [routerLink]="['/products']">Product List</a>
      </li>
    </ul>
    <ul class="nav navbar-nav navbar-right">
      <li *ngIf="authService.isLoggedIn()">
        <a>Welcome {{ authService.currentUser.userName }}</a>
      </li>
      <li *ngIf="!authService.isLoggedIn()">
        <a [routerLink]="['/login']">Log In</a>
      </li>
      <li *ngIf="authService.isLoggedIn()">
        <a (click)="logOut()">Log Out</a>
      </li>
    </ul>
  </div>
</nav>
<div class="container">
  <router-outlet></router-outlet>
</div>
همانطور که مشاهده می‌کنید، دوبار لاگین بودن کاربر جاری توسط متد authService.isLoggedIn بررسی شده‌است. اگر خروجی این متد true باشد، نام کاربری شخص به همراه لینک Logout نمایش داده می‌شود. اگر خروجی این متد false باشد، تنها لینک login نمایان شده و مابقی گزینه‌ها (لینک لاگین و نمایش نام شخص) از صفحه حذف می‌شوند.

اکنون اگر برنامه را توسط دستور ng serve -o اجرا کنید، صفحه‌ی لاگین و منوی بالای صفحه چنین شکلی را خواهد داشت:


پس از لاگین، لینک لاگین از منو حذف شده و سپس نام کاربری و لینک به logout نمایان می‌شوند.


اینبار اگر بر روی logout کلیک کنید، نام کاربری و لینک logout از صفحه حذف و مجددا لینک لاگین نمایش داده می‌شود.


کدهای کامل این قسمت را از اینجا می‌توانید دریافت کنید: angular-routing-lab-01.zip
برای اجرای آن فرض بر این است که پیشتر Angular CLI را نصب کرده‌اید. سپس از طریق خط فرمان به ریشه‌ی پروژه وارد شده و دستور npm install را صادر کنید تا وابستگی‌های آن دریافت و نصب شوند. در آخر با اجرای دستور ng serve -o برنامه ساخته شده و در مرورگر پیش فرض سیستم نمایش داده خواهد شد.
اشتراک‌ها
OData برای SQL Server 2012
provides the capability of consuming OData services to SQL Server 2012 Integration Services 
OData برای SQL Server 2012