<add key="VisualStudioDesignTime:Enabled" value="true" />
برخلاف تصور عموم، کاربرد اصلی دات نت فریم ورک در طی این چندین و چند سالی که از ارائه آن میگذرد، در توسعهی گسترده برنامههای دسکتاپ نبوده است. عمده کاربرد آن در تهیه برنامههای وب است. برای نمونه میتوان به آمارگیری زیر سیستمهای مورد استفاده دات نت در بین برنامه نویسها در سال 2010 مراجعه کرد [^] و کاربردهای وب آن را حداقل باید در جمع استفاده از WebForms ، Ajax و MVC جستجو کرد (البته اگر WCF و ASMX را ندید بگیریم که آنها هم عمده کاربردشان در پروژههای وب است). این اعداد و ارقام سال 2010 را اگر بخواهیم از بیشترین به کمترین لیست کنیم، حاصل آن به صورت زیر درخواهد آمد:
02 - Ajax
03 - WCF
04 - Linq to SQL
05 - MVC
06 - WinForms
07 - ASMX
08 - Silverlight
09 - WPF
10 - ADO DataSets
11 - Entity-Framework (EF)
12 - Workflow
13 - ADO.NET Data Services
14 - DynamicData
15 - CardSpace
مورد دیگری که شاید برای خیلیها جالب توجه باشد، آمار تعداد سایتهایی است که از ASP.NET استفاده میکنند، در مقابل تعداد سایتهایی که بر پایه PHP تهیه شدهاند. مطابق آمار این سایت [^] و [^] در حال حاضر در بین یک میلیون سایت برتر دنیا (سایتهایی که بیشترین ترافیک وب را به خود اختصاص دادهاند) حدود 216 هزار سایت از ASP.NET و 394 هزار سایت از PHP استفاده میکنند. از مابقی وب سایتهای موجود در وب، حدود 27 میلیون سایت از ASP.NET و 26 میلیون سایت از PHP استفاده میکنند. این اعداد و ارقام از این جهت حائز اهمیت هستند که مدت زمان ارائه ASP.NET کمتر از PHP است و همچنین بیشترین کاربرد ASP.NET در سرورهای ویندوزی است، برخلاف PHP که علاوه بر ویندوز، در بین سرورهای لینوکسی نیز گزینهی بسیار محبوبی محسوب میشود.
Class Coupling and Cohesion
تعدادی از قواعد شهودی هم، با Coupling و Cohesion به ترتیب مابین و درون کلاسها، سروکار دارند. تلاش ما در راستای افزایش Cohesion درون کلاسها و سست کردن و کاهش Coupling مابین کلاسها میباشد. این قواعد شهودی همین اهداف را در پارادایم action-oriented، در ارتباط با توابع دارند. هدف از Tight Cohesion (انسجام و چسبندگی قوی) در توابع، انسجام بالا و ارتباط نزدیک مابین کدهای موجود در تابع، میباشد. هدفی که Loose Coupling (اتصال سست و ضعیف، وابستگی ضعیف) در بین توابع دنبال میکند، اشاره دارد به اینکه اگر تابعی قصد استفاده از تابع دیگری را داشته باشد، باید وارد شدن و خروج از آن، از یک نقطه صورت گیرد. این مباحث منجربه مطرح شدن قواعد شهودی از جمله: «یک تابع باید طوری سازماندهی شود که تنها یک دستور return داشته باشد»، در پارادایم action-oriented میشود.
ما در پارادایم شیء گرا، اهداف خود از Loose Coupling و Tight Cohesion را در سطح کلاس مطرح میکنیم. 5 شکل اصلی Coupling مابین کلاسها به شرح زیر میباشد:
- Ni Coupling
- Export Coupling
- Overt Coupling
- Covert Coupling
- Surreptitious Coupling
بهترین حالتی که دو کلاس به طور مطلق هیچ وابستگی به یکدیگر ندارند. در این صورت میتوان یکی کلاسها را حذف کرد، بدون اینکه تأثیری بر روی سایر آنها داشته باشد. البته وجود برنامهای کاربردی با این نوع اتصال ممکن نخواهد بود. بهترین چیزی که میشود با این نوع اتصال ایجاد کرد، Class Libraryای میباشد که شامل مجموعه ای از کلاسهای مستقل بوده، به طوری که هیچ تأثیری بر روی یکدیگر ندارند.
در این شکل از اتصال، یک کلاس به واسط عمومی کلاس دیگر وابسته میباشد؛ به این معنی که از عملیاتی که کلاس مورد نظر در واسط عمومی خود قرار داده است، استفاده میکند.
این نوع اتصال زمانی رخ میدهد که یک کلاس از جزئیات پیاده سازی کلاس دیگر با داشتن اجازه دسترسی از جانب آن، استفاده کند. به عنوان مثال، مکانیزم کلاسهای friend در زبان سی پلاس پلاس، که امکان این را میدهد کلاس X اجازه دوستی به کلاس Y را اعطا کند و در این صورت کلاس Y میتواند به جزئیات پیاده سازی خصوصی کلاس X دسترسی داشته باشد.
این نوع اتصال هم به مانند Overt میباشد؛ با این تفاوت که هیچ اجازه دسترسی به کلاس Y داده نشده است. اگر زبانی داشته باشیم که به کلاس Y اجازه دهد خود را به عنوان دوست کلاس X معرفی کند، در این صورت نوع اتصال بین دو کلاس X و Y از نوع Covert میباشد. به عنوان مثال واقعی، میتوان به استفاده از Reflection در دات نت اشاره کرد.
آخرین نوع اتصال که بدترین حالت هم محسوب میشود، مربوط است به زمانیکه کلاس X به هر طریقی که شده از جزئیات داخلی کلاس Y آگاه باشد و از اعضای عمومی دادهای (public data member) آن کلاس استفاده کند. منظور این است که با تغییر این دادههای کلاس متوجه میشود که بر روی عملیات b از کلاس چه تأثیری میگذارد و با اتکاء به این دستاورد، جزئیات داخلی خود را پیاده سازی میکند و یک اتصال پنهان را با کلاس Y ایجاد کرده است. در این حالت یک وابستگی قوی به صورت پنهان مابین رفتاری از کلاس Y و پیاده سازی کلاس X ایجاد شده است.
اتصال و پیوستگی مابین کلاسها باید از نوع Nil یا Export باشد؛ به این معنی که یک کلاس فقط از واسط عمومی کلاس دیگر استفاده کند یا کاری با آن نداشته باشد. (Classes should only exhibit nil or export coupling with other classes, that is, a class should only use operations in the public interface of another class or have nothing to do with that class.)بجز این دو نوع اتصال، بقیه شکلهای اتصال به طریقی اجازه دسترسی به جزئیات پیاده سازی کلاسها را اعطا میکنند. در نتیجه باعث ایجاد وابستگی مابین پیاده سازی دو کلاس میشوند. این وابستگی ما بین پیاده سازیها به محض نیاز به تغییر پیاده سازی یکی از کلاسها ، باعث به وجود آمدن مشکلات نگهداری خواهند شد.
Cohesion درون کلاسها سعی بر این دارد که مطمئن شود تمام اجزای یک کلاس به شدت باهم مرتبط هستند. تعدادی از قواعد شهودی نیز در ادامه بر این خصوصیت دلالت دارند.
قاعده شهودی 2.8
یک کلاس باید یک و تنها یک Key Abstraction را تسخیر نماید. (A class should capture one and only one key abstraction)یک Key Abstraction به عنوان یک Entity در Domain Model تعریف میشود و اغلب در غالب اسم در اسناد و مشخصات نیازمندیها ظاهر میشوند. هر کدام از آنها باید فقط به یک کلاس نگاشت پیدا کنند. اگر این نگاشت به بیش از یک کلاس انجام گیرد، در نتیجه احتمالا طراح هر تابع را به عنوان یک کلاس تسخیر کرده است. اگر بیش از یک Key Abstraction به یک کلاس نگاشت پیدا کرده باشد، پس احتمالا طراح یک سیستم متمرکز را طراحی کرده است. این کلاسها Vague Classes نامیده میشوند و باید آنها در دو کلاس یا بیشتر، تسخیر شوند.
قاعده شهودی 2.9
داده و رفتار مرتبط را در یک جا (کلاس) نگه دارید. (Keep related data and behavior in one place)در واقع هدفی که این قاعده به دنبال آن میباشد این است که هر دو جزء تشکیل دهنده یک Key Abstraction ، یعنی همان داده و رفتار، باید توسط فقط یک کلاس تسخیر شوند. با نقض این قاعده، توسعه دهنده باید با قرار داد (Convention) خاصی برنامه نویسی کند.
طراح باید کلاسهایی را که مرتبا دادههای مورد نیاز خود را با متدهای get از سایر کلاسها دریافت میکنند، شناسایی کند. زیرا این نوع کلاسها این قاعده شهودی را نقض کردهاند.
مثال واقعی
یا برعکس آن ضد الگوی Anemic Domain Model که ناقض این قاعده میباشد.
در قسمت اول اشاره کردیم این قواعد را به راحتی میتوان در صورت نیاز نقض کرد. بعضی از مواقع نیاز به طراحی فیزیکی است که باعث تغییر در طراحی منطقی شده و چه بسا میتواند باعث نقض هر کدام از این قواعد شهودی نیز شود. اگر به بخش پروژههای سایت رجوع کنید این نقض کاملا مشهود (DomainClasses و ServiceLayer موجود در طراحی فیزیکی آنها) میباشد (بیشتر از Anemic Domain Model استفاده شده است)؛ ولی نمیتوان گفت که این کار اشتباه است.
قاعده شهودی 2.10
اطلاعات نامرتبط به هم را در کلاسهای جدا از هم قرار دهید. ((Spin off nonrelated information into another class (i.e., noncommunicating behavior)
هدف از این قاعده این است که اگر کلاسی داریم که یکسری از متدهایش با بخشی از داده و یکسری دیگر با بخش دیگر دادهها کار میکنند، در واقع شما دو Key Abstraction را به یک کلاس نگاشت کرده اید (Vague Class) و باید آنها را به کلاسهای جدا نگاشت کنید.
به کلاس Dictionary در تصویر زیر توجه کنید.
برای تعداد کمی داده، بهترین پیاده سازی با استفاده از List و در مقابل برای تعداد داده زیاد بهترین پیاده سازی، استفاده از HashTable میباشد. هر یک از این پیاده سازیها، به متدهایی برای add و find کلمات نیاز دارند. طراحی سمت چپ تصویر نشان از نقض این قاعده شهودی دارد.
در طرح سمت چپ، استفاده کننده باید بداند که چقدر داده وارد کند. از طرفی نمایش جزئیات پیاده سازی در نام کلاس هم ایده خوبی نیست (طرح سمت چپ). بهترین راه حل که در مقالات آینده به آنها خواهیم رسید، بحث استفاده از ارث بری میباشد. به این ترتیب، با استفاده از یک کلاس Dictionary که نمایش جزئیات داخلی خود را مخفی کرده و در شرایط لازم نمایش جزئیات داخلی خود را تغییر دهد. منظور این است که استفاده کننده درگیر جزئیات داخلی آن نشود و این جزئیات که کدام نوع PDict یا HDict استفاده خواهد شد، از دید او مخفی باشد.
EF Code First #15
EF Code first و بانکهای اطلاعاتی متفاوت
در آخرین قسمت از سری EF Code first بد نیست نحوه استفاده از بانکهای اطلاعاتی دیگری را بجز SQL Server نیز بررسی کنیم. در اینجا کلاسهای مدل و کدهای مورد استفاده نیز همانند قسمت 14 است و تنها به ذکر تفاوتها و نکات مرتبط اکتفاء خواهد شد.
حالت کلی پشتیبانی از بانکهای اطلاعاتی مختلف توسط EF Code first
EF Code first با کلیه پروایدرهای تهیه شده برای ADO.NET 3.5 که پشتیبانی از EF را لحاظ کرده باشند، به خوبی کار میکند. پروایدرهای مخصوص ADO.NET 4.0، تنها سه گزینه DeleteDatabase/CreateDatabase/DatabaseExists را نسبت به نگارش قبلی بیشتر دارند و EF Code first ویژگیهای بیشتری را طلب نمیکند.
بنابراین اگر حین استفاده از پروایدر ADO.NET مخصوص بانک اطلاعاتی خاصی با پیغام «CreateDatabase is not supported by the provider» مواجه شدید، به این معنا است که این پروایدر برای دات نت 4 به روز نشده است. اما به این معنا نیست که با EF Code first کار نمیکند. فقط باید یک دیتابیس خالی از پیش تهیه شده را به برنامه معرفی کنید تا مباحث Database Migrations به خوبی کار کنند؛ یا اینکه کلا میتوانید Database Migrations را خاموش کرده (متد Database.SetInitializer را با پارامتر نال فراخوانی کنید) و فیلدها و جداول را دستی ایجاد کنید.
استفاده از EF Code first با SQLite
برای استفاده از SQLite در دات نت ابتدا نیاز به پروایدر ADO.NET آن است: «مکان دریافت درایورهای جدید SQLite مخصوص دات نت»
ضمن اینکه به نکته «استفاده از اسمبلیهای دات نت 2 در یک پروژه دات نت 4» نیز باید دقت داشت.
و یکی از بهترین management studio هایی که برای آن تهیه شده: «SQLite Manager»
پس از دریافت پروایدر آن، ارجاعی را به اسمبلی System.Data.SQLite.dll به برنامه اضافه کنید.
سپس فایل کانفیگ برنامه را به نحو زیر تغییر دهید:
<?xml version="1.0" encoding="utf-8"?>
<configuration>
<configSections>
<section name="entityFramework" type="System.Data.Entity.Internal.ConfigFile.EntityFrameworkSection, EntityFramework, Version=4.3.1.0, Culture=neutral, PublicKeyToken=b77a5c561934e089" />
</configSections>
<startup useLegacyV2RuntimeActivationPolicy="true">
<supportedRuntime version="v4.0"/>
</startup>
<connectionStrings>
<clear/>
<add name="Sample09Context"
connectionString="Data Source=CodeFirst.db"
providerName="System.Data.SQLite"/>
</connectionStrings>
</configuration>
همانطور که ملاحظه میکنید، تفاوت آن با قبل، تغییر connectionString و providerName است.
اکنون اگر همان برنامه قسمت قبل را اجرا کنیم به خطای زیر برخواهیم خورد:
«The given key was not present in the dictionary»
در این مورد هم توضیح داده شد. سه گزینه DeleteDatabase/CreateDatabase/DatabaseExists در پروایدر جاری SQLite برای دات نت وجود ندارد. به همین جهت نیاز است فایل «CodeFirst.db» ذکر شده در کانکشن استرینگ را ابتدا دستی درست کرد.
برای مثال از افزونه SQLite Manager استفاده کنید. ابتدا یک بانک اطلاعاتی خالی را درست کرده و سپس دستورات زیر را بر روی بانک اطلاعاتی اجرا کنید تا دو جدول خالی را ایجاد کند (در برگه Execute sql افزونه SQLite Manager):
CREATE TABLE [Payees](
[Id] [integer] PRIMARY KEY AUTOINCREMENT NOT NULL,
[Name] [text] NULL,
[CreatedOn] [datetime] NOT NULL,
[CreatedBy] [text] NULL,
[ModifiedOn] [datetime] NOT NULL,
[ModifiedBy] [text] NULL
);
CREATE TABLE [Bills](
[Id] [integer] PRIMARY KEY AUTOINCREMENT NOT NULL,
[Amount] [float](18, 2) NOT NULL,
[Description] [text] NULL,
[CreatedOn] [datetime] NOT NULL,
[CreatedBy] [text] NULL,
[ModifiedOn] [datetime] NOT NULL,
[ModifiedBy] [text] NULL,
[Payee_Id] [integer] NULL
);
سپس سطر زیر را نیز به ابتدای برنامه اضافه کنید:
Database.SetInitializer<Sample09Context>(null);
به این ترتیب database migrations خاموش میشود و اکنون برنامه بدون مشکل کار خواهد کرد.
فقط باید به یک سری نکات مانند نوع دادهها در بانکهای اطلاعاتی مختلف دقت داشت. برای مثال integer در اینجا از نوع Int64 است؛ بنابراین در برنامه نیز باید به همین ترتیب تعریف شود تا نگاشتها به درستی انجام شوند.
در کل تنها مشکل پروایدر فعلی SQLite عدم پشتیبانی از مباحث database migrations است. این مورد را خاموش کرده و تغییرات ساختار بانک اطلاعاتی را به صورت دستی به بانک اطلاعاتی اعمال کنید. بدون مشکل کار خواهد کرد.
البته اگر به دنبال پروایدری تجاری با پشتیبانی از آخرین نگارش EF Code first هستید، گزینه زیر نیز مهیا است:
http://devart.com/dotconnect/sqlite/
برای مثال اگر علاقمند به استفاده از حالت تشکیل بانک اطلاعاتی SQLite در حافظه هستید (با رشته اتصالی ویژه Data Source=:memory:;Version=3;New=True;)، فعلا تنها گزینه مهیا استفاده از پروایدر تجاری فوق است؛ زیرا مبحث Database Migrations را به خوبی پشتیبانی میکند.
استفاده از EF Code first با SQL Server CE
قبلا در مورد «استفاده از SQL-CE به کمک NHibernate» مطلبی را در این سایت مطالعه کردهاید. سه مورد اول آن با EF Code first یکی است و تفاوتی نمیکند (یک سری بحث عمومی مشترک است). البته با یک تفاوت؛ در اینجا EF Code first قادر است یک بانک اطلاعاتی خالی SQL Server CE را به صورت خودکار ایجاد کند و نیازی نیست تا آنرا دستی ایجاد کرد. مباحث database migrations و به روز رسانی خودکار ساختار بانک اطلاعاتی نیز در اینجا پشتیبانی میشود.
برای استفاده از آن ابتدا ارجاعی را به اسمبلی System.Data.SqlServerCe.dll قرار گرفته در مسیر Program Files\Microsoft SQL Server Compact Edition\v4.0\Desktop اضافه کنید.
سپس رشته اتصالی به بانک اطلاعاتی و providerName را به نحو زیر تغییر دهید:
<connectionStrings>
<clear/>
<add name="Sample09Context"
connectionString="Data Source=mydb.sdf;Password=1234;Encrypt Database=True"
providerName="System.Data.SqlServerCE.4.0"/>
</connectionStrings>
بدون نیاز به هیچگونه تغییری در کدهای برنامه، همین مقدار تغییر در تنظیمات ابتدایی برنامه برای کار با SQL Server CE کافی است.
ضمنا مشکلی هم با فیلد Identity در آخرین نگارش EF Code first وجود ندارد؛ برخلاف حالت database first آن که پیشتر این اجازه را نمیداد و خطای «Server-generated keys and server-generated values are not supported by SQL Server Compact» را ظاهر میکرد.
استفاده از EF Code first با MySQL
برای استفاده از EF Code first با MySQL (نگارش 5 به بعد البته) ابتدا نیاز است پروایدر مخصوص ADO.NET آنرا دریافت کرد: (^)
که از EF نیز پشتیبانی میکند. پس از نصب آن، ارجاعی را به اسمبلی MySql.Data.dll قرار گرفته در مسیر Program Files\MySQL\MySQL Connector Net 6.5.4\Assemblies\v4.0 به پروژه اضافه نمائید.
سپس رشته اتصالی و providerName را به نحو زیر تغییر دهید:
<connectionStrings>
<clear/>
<add name="Sample09Context"
connectionString="Datasource=localhost; Database=testdb2; Uid=root; Pwd=123;"
providerName="MySql.Data.MySqlClient"/>
</connectionStrings>
<system.data>
<DbProviderFactories>
<remove invariant="MySql.Data.MySqlClient"/>
<add name="MySQL Data Provider"
invariant="MySql.Data.MySqlClient"
description=".Net Framework Data Provider for MySQL"
type="MySql.Data.MySqlClient.MySqlClientFactory, MySql.Data, Version=6.5.4.0, Culture=neutral, PublicKeyToken=c5687fc88969c44d" />
</DbProviderFactories>
</system.data>
همانطور که مشاهده میکنید در اینجا شماره نگارش دقیق پروایدر مورد استفاده نیز ذکر شده است. برای مثال اگر چندین پروایدر روی سیستم نصب است، با مقدار دهی DbProviderFactories میتوان از نگارش مخصوصی استفاده کرد.
با این تغییرات پس از اجرای برنامه قسمت قبل، به خطای زیر برخواهیم خورد:
The given key was not present in the dictionary
توضیحات این مورد با قسمت SQLite یکی است؛ به عبارتی نیاز است بانک اطلاعاتی testdb را دستی درست کرد. همچنین جداول و فیلدها را نیز باید دستی ایجاد کرد و database migrations را نیز باید خاموش کرد (پارامتر Database.SetInitializer را به نال مقدار دهی کنید).
برای این منظور یک دیتابیس خالی را ایجاد کرده و سپس دو جدول زیر را به آن اضافه کنید:
CREATE TABLE IF NOT EXISTS `bills` (
`Id` int(11) NOT NULL AUTO_INCREMENT,
`Amount` float DEFAULT NULL,
`Description` varchar(400) CHARACTER SET utf8 COLLATE utf8_persian_ci NOT NULL,
`CreatedOn` datetime NOT NULL,
`CreatedBy` varchar(400) CHARACTER SET utf8 COLLATE utf8_persian_ci NOT NULL,
`ModifiedOn` datetime NOT NULL,
`ModifiedBy` varchar(400) CHARACTER SET utf8 COLLATE utf8_persian_ci NOT NULL,
`Payee_Id` int(11) NOT NULL,
PRIMARY KEY (`Id`)
) ENGINE=MyISAM DEFAULT CHARSET=utf8 COLLATE=utf8_persian_ci AUTO_INCREMENT=1 ;
CREATE TABLE IF NOT EXISTS `payees` (
`Id` int(11) NOT NULL AUTO_INCREMENT,
`Name` varchar(400) CHARACTER SET utf8 COLLATE utf8_persian_ci NOT NULL,
`CreatedOn` datetime NOT NULL,
`CreatedBy` varchar(400) CHARACTER SET utf8 COLLATE utf8_persian_ci NOT NULL,
`ModifiedOn` datetime NOT NULL,
`ModifiedBy` varchar(400) CHARACTER SET utf8 COLLATE utf8_persian_ci NOT NULL,
PRIMARY KEY (`Id`)
) ENGINE=MyISAM DEFAULT CHARSET=utf8 COLLATE=utf8_persian_ci AUTO_INCREMENT=1 ;
پس از این تغییرات، برنامه بدون مشکل اجرا خواهد شد (ایجاد بانک اطلاعاتی خالی به همراه ایجاد ساختار جداول و خاموش کردن database migrations که توسط این پروایدر پشتیبانی نمیشود).
به علاوه پروایدر تجاری دیگری هم در سایت devart.com برای MySQL و EF Code first مهیا است که مباحث database migrations را به خوبی مدیریت میکند.
مشکل!
اگر به همین نحو برنامه را اجرا کنیم، فیلدهای یونیکد فارسی ثبت شده در MySQL با «??????? ?? ????» مقدار دهی خواهند شد و تنظیم CHARACTER SET utf8 COLLATE utf8_persian_ci نیز کافی نبوده است (این مورد با SQLite یا نگارشهای مختلف SQL Server بدون مشکل کار میکند و نیاز به تنظیم اضافهتری ندارد):
ALTER TABLE `bills` DEFAULT CHARACTER SET utf8 COLLATE utf8_persian_ci
برای رفع این مشکل توصیه شده است که CharSet=UTF8 را به رشته اتصالی به بانک اطلاعاتی اضافه کنیم. اما در این حالت خطای زیر ظاهر میشود:
The provider did not return a ProviderManifestToken string
این مورد فقط به اشتباه بودن تعاریف رشته اتصالی بر میگردد؛ یا عدم پشتیبانی از تنظیم اضافهای که در رشته اتصالی ذکر شده است.
مقدار صحیح آن دقیقا مساوی CHARSET=utf8 است (با همین نگارش و رعایت کوچکی و بزرگی حروف؛ مهم!):
<connectionStrings>
<clear/>
<add name="Sample09Context"
connectionString="Datasource=localhost; Database=testdb; Uid=root; Pwd=123;CHARSET=utf8"
providerName="MySql.Data.MySqlClient"/>
</connectionStrings>
به این ترتیب، مشکل ثبت عبارات یونیکد فارسی برطرف میشود (البته جدول هم بهتر است به DEFAULT CHARACTER SET utf8 COLLATE utf8_persian_ci تغییر پیدا کند؛ مطابق دستور Alter ایی که در بالا ذکر شد).
سایت Learn Entity Framework Core
عموما در ORMها دو سطح کش میتواند وجود داشته باشد:
الف) سطح اول کش
که نمونه بارز آن در EF Code first استفاده از متد context.Entity.Find است. در بار اول فراخوانی این متد، مراجعهای به بانک اطلاعاتی صورت گرفته تا بر اساس primary key ذکر شده در آرگومان آن، رکورد متناظری بازگشت داده شود. در بار دوم فراخوانی متد Find، دیگر مراجعهای به بانک اطلاعاتی صورت نخواهد گرفت و اطلاعات از سطح اول کش (یا همان Context جاری) خوانده میشود.
بنابراین سطح اول کش در طول عمر یک تراکنش معنا پیدا میکند و به صورت خودکار توسط EF مدیریت میشود.
ب) سطح دوم کش
سطح دوم کش در ORMها طول عمر بیشتری داشته و سراسری است. هدف از آن کش کردن اطلاعات عمومی و پر مصرفی است که در دید تمام کاربران قرار دارد و همچنین تمام کاربران میتوانند به آن دسترسی داشته باشند. بنابراین محدود به یک Context نیست.
عموما پیاده سازی سطح دوم کش خارج از ORM مورد استفاده قرار میگیرد و توسط اشخاص و شرکتهای ثالث تهیه میشود.
در حال حاضر پیاده سازی توکاری از سطح دوم کش در EF Code first وجود ندارد و قصد داریم در مطلب جاری به یک پیاده سازی نسبتا خوب از آن برسیم.
تلاشهای صورت گرفته
تا کنون دو پیاده سازی نسبتا خوب از سطح دوم کش در EF صورت گرفته:
Entity Framework Code First Caching
Caching the results of LINQ queries
مورد اول برای ایده گرفتن خوب است. بحث اصلی پیاده سازی سطح دوم کش، یافتن کلیدی است که معادل کوئری LINQ در حال فراخوانی است. سطح دوم کش را به صورت یک Dictionary تصور کنید. هر آیتم آن تشکیل شده است از یک کلید و یک مقدار. از کلید برای یافتن مقدار متناظر استفاده میشود.
اکنون مشکل چیست؟ در یک برنامه ممکن است صدها کوئری لینک وجود داشته باشد. چطور باید به ازای هر کوئری LINQ یک کلید منحصربفرد تولید کرد؟
در مطلب «Entity Framework Code First Caching» از متد ToString استفاده شده است. اگر این متد، بر روی یک عبارت LINQ در EF Code first فراخوانی شود، معادل SQL آن نمایش داده میشود. بنابراین یک قدم به تولید کلید منحصربفرد متناظر با یک کوئری نزدیک شدهایم. اما ... مشکل اینجا است که متد ToString پارامترها را لحاظ نمیکند. بنابراین این روش اصلا قابل استفاده نیست. چون کاربر به ازای تمام پارامترهای ارسالی، همواره یک نتیجه را دریافت خواهد کرد.
در مقاله «Caching the results of LINQ queries» این مشکل برطرف شده است. با parse کامل expression tree یک عبارت LINQ کلید منحصربفرد معادل آن یافت میشود. سپس بر این اساس میتوان نتیجه کوئری را به نحو صحیحی کش کرد. در این روش پارامترها هم لحاظ میشوند و مشکل مقاله قبلی را ندارد.
اما این مقاله دوم یک مشکل مهم را به همراه دارد: روشی را برای حذف آیتمها از کش ارائه نمیدهد. فرض کنید مقالات سایت را در سطح دوم کش قرار دادهاید. اکنون یک مقاله جدید در سایت ثبت شده است. اصطلاحا برای invalidating کش در این روش، راهکاری پیشنهاد نشده است.
پیاده سازی بهتری از سطح دوم کش در EF Code fist
میتوان از همان روش یافتن کلید منحصربفرد معادل با یک کوئری LINQ، که در مقاله دوم فوق، یاد شد، کار را شروع کرد و سپس آنرا به مرحلهای رساند که مباحث حذف کش نیز به صورت خودکار مدیریت شود. پیاده سازی آن را برای برنامههای وب در ذیل ملاحظه میکنید:
using System; using System.Collections.Generic; using System.Data; using System.Data.Entity; using System.Data.Objects; using System.Diagnostics; using System.Linq; using System.Web; using System.Web.Caching; namespace EfSecondLevelCaching.Core { public static class EfHttpRuntimeCacheProvider { #region Methods (6) // Public Methods (2) public static IList<TEntity> ToCacheableList<TEntity>( this IQueryable<TEntity> query, int durationMinutes = 15, CacheItemPriority priority = CacheItemPriority.Normal) { return query.Cacheable(x => x.ToList(), durationMinutes, priority); } /// <summary> /// Returns the result of the query; if possible from the cache, otherwise /// the query is materialized and the result cached before being returned. /// The cache entry has a one minute sliding expiration with normal priority. /// </summary> public static TResult Cacheable<TEntity, TResult>( this IQueryable<TEntity> query, Func<IQueryable<TEntity>, TResult> materializer, int durationMinutes = 15, CacheItemPriority priority = CacheItemPriority.Normal) { // Gets a cache key for a query. var queryCacheKey = query.GetCacheKey(); // The name of the cache key used to clear the cache. All cached items depend on this key. var rootCacheKey = typeof(TEntity).FullName; // Try to get the query result from the cache. printAllCachedKeys(); var result = HttpRuntime.Cache.Get(queryCacheKey); if (result != null) { debugWriteLine("Fetching object '{0}__{1}' from the cache.", rootCacheKey, queryCacheKey); return (TResult)result; } // Materialize the query. result = materializer(query); // Adding new data. debugWriteLine("Adding new data: queryKey={0}, dependencyKey={1}", queryCacheKey, rootCacheKey); storeRootCacheKey(rootCacheKey); HttpRuntime.Cache.Insert( key: queryCacheKey, value: result, dependencies: new CacheDependency(null, new[] { rootCacheKey }), absoluteExpiration: DateTime.Now.AddMinutes(durationMinutes), slidingExpiration: Cache.NoSlidingExpiration, priority: priority, onRemoveCallback: null); return (TResult)result; } /// <summary> /// Call this method in `public override int SaveChanges()` of your DbContext class /// to Invalidate Second Level Cache automatically. /// </summary> public static void InvalidateSecondLevelCache(this DbContext ctx) { var changedEntityNames = ctx.ChangeTracker .Entries() .Where(x => x.State == EntityState.Added || x.State == EntityState.Modified || x.State == EntityState.Deleted) .Select(x => ObjectContext.GetObjectType(x.Entity.GetType()).FullName) .Distinct() .ToList(); if (!changedEntityNames.Any()) return; printAllCachedKeys(); foreach (var item in changedEntityNames) { item.removeEntityCache(); } printAllCachedKeys(); } // Private Methods (4) private static void debugWriteLine(string format, params object[] args) { if (!Debugger.IsAttached) return; Debug.WriteLine(format, args); } private static void printAllCachedKeys() { if (!Debugger.IsAttached) return; debugWriteLine("Available cached keys list:"); int count = 0; var enumerator = HttpRuntime.Cache.GetEnumerator(); while (enumerator.MoveNext()) { if (enumerator.Key.ToString().StartsWith("__")) continue; // such as __System.Web.WebPages.Deployment debugWriteLine("queryKey: {0}", enumerator.Key.ToString()); count++; } debugWriteLine("count: {0}", count); } private static void removeEntityCache(this string rootCacheKey) { if (string.IsNullOrWhiteSpace(rootCacheKey)) return; debugWriteLine("Removing items with dependencyKey={0}", rootCacheKey); // Removes all cached items depend on this key. HttpRuntime.Cache.Remove(rootCacheKey); } private static void storeRootCacheKey(string rootCacheKey) { // The cacheKeys of a cacheDependency that are not already in cache ARE NOT inserted into the cache // on the Insert of the item in which the dependency is used. if (HttpRuntime.Cache.Get(rootCacheKey) != null) return; HttpRuntime.Cache.Add( rootCacheKey, rootCacheKey, null, Cache.NoAbsoluteExpiration, Cache.NoSlidingExpiration, CacheItemPriority.Default, null); } #endregion Methods } }
توضیحات کدهای فوق
در اینجا یک متدالحاقی به نام Cacheable توسعه داده شده است که میتواند در انتهای کوئریهای LINQ شما قرار گیرد. مثلا:
var data = context.Products.AsQueryable().Cacheable(x => x.FirstOrDefault());
کاری که در این متد انجام میشود به این شرح است:
الف) ابتدا کلید منحصربفرد معادل کوئری LINQ فراخوانی شده محاسبه میشود.
ب) بر اساس نام کامل نوع Entity در حال استفاده، کلید دیگری به نام rootCacheKey تولید میگردد.
شاید بپرسید اهمیت این کلید چیست؟
فرض کنید در حال حاضر 1000 آیتم در کش وجود دارند. چه روشی را برای حذف آیتمهای مرتبط با کش Entity1 پیشنهاد میدهید؟ احتمالا خواهید گفت تمام کش را بررسی کرده و آیتمها را یکی یکی حذف میکنیم.
این روش بسیار کند است (و جواب هم نمیدهد؛ چون کلیدی که در اینجا تولید شده، هش MD5 معادل کوئری است و نمیتوان آنرا به موجودیتی خاص ربط داد) و ... نکته جالبی در متد HttpRuntime.Cache.Insert برای مدیریت آن پیش بینی شده است: استفاده از CacheDependency.
توسط CacheDependency میتوان گروهی از آیتمهای همخانواده را تشکیل داد. سپس برای حذف کل این گروه کافی است کلید اصلی CacheDependency را حذف کرد. به این ترتیب به صورت خودکار کل کش مرتبط خالی میشود.
ج) مراحل بعدی آن هم یک سری اعمال متداول هستند. ابتدا توسط HttpRuntime.Cache.Get بررسی میشود که آیا بر اساس کلید متناظر با کوئری جاری، اطلاعاتی در کش وجود دارد یا خیر. اگر بله، نتیجه از کش خوانده میشود. اگر خیر، کوئری اصطلاحا materialized میشود تا بر روی بانک اطلاعاتی اجرا شده و نتیجه بازگشت داده شود. سپس این نتیجه را در کش قرار میدهیم.
مورد بعدی که باید به آن دقت داشت، خالی کردن کش، پس از به روز رسانی اطلاعات توسط کاربران است. این کار در متد InvalidateSecondLevelCache صورت میگیرد. به کمک ChangeTracker میتوان نام نوعهای موجودیتهای تغییر کرده را یافت. چون کلید اصلی CacheDependency را بر مبنای همین نام نوعهای موجودیتها تعیین کردهایم، به سادگی میتوان کش مرتبط با موجودیت یافت شده را خالی کرد.
استفاده از متد InvalidateSecondLevelCache یاد شده به نحو زیر است:
using System.Data.Entity; using EfSecondLevelCaching.Core; using EfSecondLevelCaching.Test.Models; namespace EfSecondLevelCaching.Test.DataLayer { public class ProductContext : DbContext { public DbSet<Product> Products { get; set; } public override int SaveChanges() { this.InvalidateSecondLevelCache(); return base.SaveChanges(); } } }
در اینجا با تحریف متد SaveChanges، میتوان درست در زمان اعمال تغییرات به بانک اطلاعاتی، قسمتی از کش را غیرمعتبر کرد.
نحوه استفاده از سطح دوم کش توسعه داده شده
مثالی از کاربرد متدهای الحاقی توسعه داده شده را در ذیل مشاهده میکنید:
using System.Data.Entity; using System.Linq; using EfSecondLevelCaching.Core; using EfSecondLevelCaching.Test.DataLayer; using EfSecondLevelCaching.Test.Models; using System; namespace EfSecondLevelCaching { public static class TestUsages { public static void RunQueries() { using (ProductContext context = new ProductContext()) { var isActive = true; var name = "Product1"; // reading from db var list1 = context.Products .OrderBy(one => one.ProductNumber) .Where(x => x.IsActive == isActive && x.ProductName == name) .ToCacheableList(); // reading from cache var list2 = context.Products .OrderBy(one => one.ProductNumber) .Where(x => x.IsActive == isActive && x.ProductName == name) .ToCacheableList(); // reading from cache var list3 = context.Products .OrderBy(one => one.ProductNumber) .Where(x => x.IsActive == isActive && x.ProductName == name) .ToCacheableList(); // reading from db var list4 = context.Products .OrderBy(one => one.ProductNumber) .Where(x => x.IsActive == isActive && x.ProductName == "Product2") .ToCacheableList(); } // removes products cache using (ProductContext context = new ProductContext()) { var p = new Product() { IsActive = false, ProductName = "P4", ProductNumber = "004" }; context.Products.Add(p); context.SaveChanges(); } using (ProductContext context = new ProductContext()) { var data = context.Products.AsQueryable().Cacheable(x => x.FirstOrDefault()); var data2 = context.Products.AsQueryable().Cacheable(x => x.FirstOrDefault()); context.SaveChanges(); } } } }
در این حالت اگر برنامه را اجرا کنیم به یک چنین خروجی در پنجره Debug ویژوال استودیو خواهیم رسید:
Adding new data: queryKey=72AF5DA1BA9B91E24DCCF83E88AD1C5F, dependencyKey=EfSecondLevelCaching.Test.Models.Product Available cached keys list: queryKey: EfSecondLevelCaching.Test.Models.Product queryKey: 72AF5DA1BA9B91E24DCCF83E88AD1C5F count: 2 Fetching object 'EfSecondLevelCaching.Test.Models.Product__72AF5DA1BA9B91E24DCCF83E88AD1C5F' from the cache. Available cached keys list: queryKey: EfSecondLevelCaching.Test.Models.Product queryKey: 72AF5DA1BA9B91E24DCCF83E88AD1C5F count: 2 Fetching object 'EfSecondLevelCaching.Test.Models.Product__72AF5DA1BA9B91E24DCCF83E88AD1C5F' from the cache. Available cached keys list: queryKey: EfSecondLevelCaching.Test.Models.Product queryKey: 72AF5DA1BA9B91E24DCCF83E88AD1C5F count: 2 Adding new data: queryKey=11A2C33F9AD7821A0A31003BFF1DF886, dependencyKey=EfSecondLevelCaching.Test.Models.Product Available cached keys list: queryKey: 72AF5DA1BA9B91E24DCCF83E88AD1C5F queryKey: 11A2C33F9AD7821A0A31003BFF1DF886 queryKey: EfSecondLevelCaching.Test.Models.Product count: 3 Removing items with dependencyKey=EfSecondLevelCaching.Test.Models.Product Available cached keys list: count: 0 Available cached keys list: count: 0 Adding new data: queryKey=02E6FE403B461E45C5508684156C1D10, dependencyKey=EfSecondLevelCaching.Test.Models.Product Available cached keys list: queryKey: 02E6FE403B461E45C5508684156C1D10 queryKey: EfSecondLevelCaching.Test.Models.Product count: 2 Fetching object 'EfSecondLevelCaching.Test.Models.Product__02E6FE403B461E45C5508684156C1D10' from the cache.
توضیحات:
در زمان تولید list1 چون اطلاعاتی در کش سطح دوم وجود ندارد، پیغام Adding new data قابل مشاهده است. اطلاعات از بانک اطلاعاتی دریافت شده و سپس در کش قرار داده میشود.
حین فراخوانی list2 که دقیقا همان کوئری list1 را یکبار دیگر فراخوانی میکند، به عبارت Fetching object خواهیم رسید که بر دریافت اطلاعات از کش سطح دوم بجای مراجعه به بانک اطلاعاتی دلالت دارد.
در list4 چون پارامترهای کوئری تغییر کردهاند، بنابراین دیگر کلید منحصربفرد معادل آن با list1 و lis2 یکی نیست و اینبار پیغام Adding new data مشاهده میشود؛ چون برای دریافت اطلاعات آن نیاز است که به بانک اطلاعاتی مراجعه شود.
در ادامه یک context دیگر باز شده و در آن رکوردی به بانک اطلاعاتی اضافه میشود. به همین دلیل اینبار پیام Removing items with dependencyKey قابل مشاهده است. به عبارتی متد InvalidateSecondLevelCache وارد عمل شده است و بر اساس تغییری که صورت گرفته، کش را غیرمعتبر کرده است.
سپس در context بعدی تعریف شده، دوبار متد FirstOrDefault فراخوانی شده است. اولین مورد Adding new data است و دومین فراخوانی به Fetching object ختم شده است (دریافت اطلاعات از کش).
کدهای کامل این پروژه را از اینجا میتوانید دریافت کنید:
EfSecondLevelCaching.zip