رجیستری یک پایگاه دادهی سیستمی است که برنامهها، اجزای سیستم و اطلاعات پیکربندی در آن ذخیره و بازیابی میشود. دادههای ذخیره شده در رجیستری مطابق با نسخه ویندوز فرق میکنند. نرمافزارها برای بازیابی، تغییر و پاک کردن رجیستری از API های مختلفی استفاده میکنند. خوشبختانه .NET نیز امکانات لازم برای مدیریت رجیستری را فراهم کرده است.
در صورت رخداد خطا در رجیستری، امکان خراب شدن ویندوز وجود دارد در نتیجه با احتیاط عمل کنید و قبل از هر کاری از رجیستری پشتیبان تهیه نمایید. قبل از شروع به کدنویسی قدری با ساختار رجیستری آشنا شویم تا در ادامه قادر به درک مفاهیم باشیم.
ساختار رجیستری
رجیستری اطلاعات را در ساختار درختی نگاه میدارد. هر گره در درخت، یک کلید ( key ) نامیده میشود. هر کلید میتواند شامل چندین زیرکلید ( subkey ) و چندین مقدار ( value ) باشد. در برخی موارد، وجود یک کلید تمام اطلاعاتی است که نرم افزار بدان نیاز دارد و در برخی موارد، برنامه کلید را باز کرده و مقادیر مربوط به آن کلید را میخواند. یک کلید میتواند هر تعداد مقدار داشته باشد و مقادیر به هر شکلی میتوانند باشند. هر کلید شامل یک یا چند کاراکتر است. نام کلیدها نمیتوانند کاراکتر “\” را داشته باشند. نام هر زیرکلید یکتاست و وابسته به کلیدی است که در سلسله مراتب، بلافاصله بالای آن میآید. نام کلیدها باید انگلیسی باشند اما مقادیر را به هر زبانی میتوان نوشت. در زیر یک نمونه از ساختار رجیستری را مشاهده میکنید که در نرمافزار registry editor به نمایش در آمده است.
هر کدام از درختهای زیر my computer یک کلید است. HKEY_LOCAL_MACHINE دارای زیرکلیدهایی مثل HARDWARE ، SAM و SECURITY است. هر مقدار شامل یک اسم، نوع و دادههای درون آن است. برای مثال MaxObjectNumber از مقادیر زیرکلید HKEY_LOCAL_MACHINE\HARDWARE\DEVICEMAP\VIDEO است. دادههای درون هر مقدار میتواند از انواع باینری، رشتهای و عددی باشد؛ برای مثال MaxObjectNumber یک عدد ۳۲ بیتی است.
محدودیتهای فنی برای نوع و اندازهی اطلاعاتی که در رجیستری ذخیره میگردد، وجود دارد. برنامهها باید اطلاعات اولیه و پیکربندی را در رجیستری نگه دارند وسایر دادهها را در جای دیگر ذخیره کنند. معمولا دادههای بیشتر از یک یا دو کیلوبایت باید در یک فایل ذخیره شوند و با استفاده از یک کلید در رجیستری به آن فایل رجوع کرد. برای حفظ فضای ذخیره سازی باید دادههای شبیه به هم در یک ساختار جمع آوری گردند و ساختار را به عنوان یک مقدار ذخیره کرد؛ به جای آن که هر عضو ساختار را به عنوان یک کلید ذخیره کرد. ذخیره سازی اطلاعات به صورت باینری این امکان را میدهد که اطلاعات را در یک مقدار ذخیره کنید.
اطلاعات رجیستری در پیج فایل ( Page File ) ذخیره میشوند. پیج فایل ناحیهای از حافظه RAM است که میتواند در زمانی که استفاده نمیشود به Hard منتقل شود. اندازهی پیج فایل به وسیلهی مقدار PagedPoolSize در کلید HKEY_LOCAL_MACHINE\SYSTEM\CurrentControlSet\Control\Session Manager\Memory Management مطابق با جدول زیر تنظیم میگردد.
مقدار | توضیحات |
0×00000000 | سیستم یک مقدار بهینه را تعیین میکند |
0x1–0x20000000 | یک اندازه مشخص برحسب بایت که در این بازه باشد |
0xFFFFFFFF | سیستم بیشترین مقدار ممکن را تشخیص میدهد |
کلیدهای از پیش تعریف شده
یک برنامه قبل از آن که اطلاعاتی را در رجیستری درج کند باید یک کلید را باز کند. برای باز کردن یک کلید میتوان از سایر کلیدهایی که باز هستند، استفاده کرد. سیستم کلیدهایی را از پیش تعریف کرده که همیشه باز هستند. در ادامه کلیدهای از پیش تعریف شده را قدری بررسی میکنیم.
HKEY_CLASSES_ROOT
زیرشاخههای این کلید، انواع اسناد و خصوصیات مربوط به آنها را مشخص میکنند. این شاخه نباید در یک سرویس یا برنامهای که کاربران متعدد دارد، مورد استفاده قرار گیرد.
HKEY_CURRENT_USER
زیرشاخههای این کلید، تنظیمات مربوط به کاربر جاری را مشخص میکنند. این تنظیمات شامل متغیرهای محیطی، اطلاعات دربارهی برنامهها، رنگها، پرینترها، ارتباطات شبکه و تنظیمات برنامههاست. به طور مثال مایکروسافت اطلاعات مربوط به برنامههای خود را در کلید HKEY_CURRENT_USER\Software\Microsoft ذخیره میکند. هر کدام از برنامهها یک زیرکلید در کلید مزبور را به خود اختصاص دادهاند. این شاخه نیز نباید در یک سرویس یا برنامهای که کاربران متعدد دارد، مورد استفاده قرار گیرد.
HKEY_LOCAL_MACHINE
زیرشاخههای این کلید، وضعیت فیزیکی کامپیوتر را مشخص میکنند که شامل حافظهی سیستم، سختافزار و نرمافزارهای نصب شده بر روی سیستم، اطلاعات پیکربندی، تنظیمات ورود به سیستم، اطلاعات امنیتی شبکه و اطلاعات دیگر سیستم است.
HKEY_USERS
زیرشاخههای این کلید، پیکربندی کاربران پیش فرض، جدید، جاری سیستم و به طور کلی همهی کاربران را مشخص میکند.
HKEY_CURRENT_CONFIG
زیرشاخههای این کلید، اطلاعاتی درباره وضعیت سختافزار کامپیوتر در اختیار ما میگذارند. در واقع این کلید نام مستعاری برای کلید HKEY_LOCAL_MACHINE\SYSTEM\CurrentControlSet\Hardware Profiles\Current است که در ویندوزهای قبل از ۳.۵۱ NT وجود نداشته است.
کندوهای رجیستری
یک کندو ( Hive ) یک گروه از کلیدها، زیرکلیدها و مقادیر در رجیستری است که یک مجموعه از فایلهای پشتیبان را به همراه دارد. در هنگام بوت ویندوز، اطلاعات از این فایلها استخراج میشوند. شما هم چنین میتوانید با استفاده از Import در منوی فایل registry editor به صورت دستی این کار را انجام دهید. زمانی که ویندوز را خاموش میکنید، اطلاعات کندوها در فایلهای پشتیبان نوشته میشوند. شما میتوانید این کار را به طور دستی با Export در منوی فایل registry editor نیز انجام دهید.
فایلهای پشتیبان همه کندوها به جز HKEY_CURRENT_USER در شاخهی Windows Root\System32\config قرار دارند. فایلهای پشتیبان HKEY_CURRENT_USER در شاخهی System Root\Documents and Settings\Username قرار دارند. پسوند فایلها در این شاخهها، نوع دادههایی که در بر دارند را نشان میدهند. در جدول زیر برخی کندوها و فایلهای پشتیبانشان آمده است.
کندوی رجیستری | فایلهای پشتیبان |
HKEY_CURRENT_CONFIG | System, System.alt, System.log, System.sav |
HKEY_CURRENT_USER | Ntuser.dat, Ntuser.dat.log |
HKEY_LOCAL_MACHINE\SAM | Sam, Sam.log, Sam.sav |
HKEY_LOCAL_MACHINE\Security | Security, Security.log, Security.sav |
HKEY_LOCAL_MACHINE\Software | Software, Software.log, Software.sav |
HKEY_LOCAL_MACHINE\System | System, System.alt, System.log, System.sav |
HKEY_USERS\.DEFAULT | Default, Default.log, Default.sav |
دسته بندی اطلاعات
قبل از قرار دادن اطلاعات در رجیستری باید آنها را به دو دسته اطلاعات کامپیوتر و اطلاعات کاربر تقسیم کرد. با این تقسیم بندی، چندین کاربر میتوانند از یک برنامه استفاده کنند و یا اطلاعات را بر روی شبکه قرار دهند. زمانی که یک برنامه نصب میشود، باید اطلاعات کامپیوتری خود را در شاخه فرضی HKEY_LOCAL_MACHINE\Software\MyCompany\MyProduct\1.0 به گونهای تعریف کند که نام شرکت، نام محصول و نسخه برنامه به خوبی مشخص گردند و هم چنین اطلاعات مربوط به کاربران را در شاخه فرضی HKEY_CURRENT_USER\Software\MyCompany\MyProduct\1.0 نگاه دارد.
باز کردن، ساختن و بستن کلیدها
قبل از آن که بتوانیم یک اطلاعات را در رجیستری درج کنیم، باید یک کلید بسازیم و یا یک کلید موجود را باز کنیم. یک برنامه همیشه به یک کلید به عنوان زیرکلیدی از یک کلید باز رجوع میکند. کلیدهای از پیش تعریف شده همیشه باز هستند.
کلاسهای تعریف شده برای کار با رجیستری در فضانام Microsoft.Win32 قرار دارند. کلاس Microsoft.Win32.Registry مربوط به کلاسهای از پیش تعریف شده و کلاس Microsoft.Win32.RegistryKey برای کار با رجیستری است. برای باز کردن یک کلید از متد RegistryKey.OpenSubKey استفاده میکنیم. به یاد داشته باشید که کلیدهای از پیش تعریف شده همیشه باز هستند و نیازی به باز کردن ندارند. برای ساختن یک کلید از متد RegistryKey.CreateSubKey استفاده میکنیم. دقت کنید زیرکلیدی که میخواهید بسازید، باید به یک کلید باز رجوع کند. برای خاتمه دسترسی به یک کلید، باید آن را ببندیم. برای بستن یک کلید از متد RegistryKey.Close استفاده میکنیم.
اکنون که با ساختار رجیستری و کلاسهای مربوطه در .NET برای کار با رجیستری آشنا شدیم، به کدنویسی میپردازیم.
ساختن یک زیرکلید جدید
برای ساختن یک زیرکلید جدید از متد RegistryKey.CreateSubKey به صورت زیر استفاده میکنیم.
public RegistryKey CreateSubKey( string subkey);
subkey نام و مسیر کلیدی که میخواهید بسازید را مشخص میکند که معمولا به فرم فرضی key name\Company Name\Application Name\version است. این متد یک زیرکلید را برمیگرداند و در صورت بروز خطا مقدار null را برمیگرداند و یک exception را فرا میخواند. خطا به دلایلی چون عدم داشتن مجوز، وجود نداشتن مسیر درخواستی و غیره رخ میدهد. برای بررسی exception ها میتوانید از بلوک try-catch استفاده کنید.
RegistryKey MyReg = Registry .CurrentUser.CreateSubKey( "SOFTWARE\\SomeCompany\\SomeApp\\SomeVer" );
برای دست یابی به کلیدهای از پیش تعریف شده از کلاس Registry مطابق جدول زیر استفاده میکنیم.
فیلد | کلید |
ClassesRoot | HKEY_CLASSES_ROOT |
CurrentUser | HKEY_CURRENT_USER |
LocalMachine | HKEY_LOCAL_MACHINE |
Users | HKEY_USERS |
CurrentConfig | HKEY_CURRENT_CONFIG |
باز کردن زیرکلید موجود
برای باز کردن یک زیرکلید موجود از متد RegistryKey.OpenSubKey به دو صورت استفاده میکنیم.
public RegistryKey OpenSubKey( string name); public RegistryKey OpenSubKey( string name, bool writable);
RegistryKey MyReg = Registry .CurrentUser.OpenSubKey( "SOFTWARE\\SomeCompany\\SomeApp\\SomeVer" , true );
مثال فوق کلید مشخص شده را در شاخهی HKEY_CURRENT_USER و در حالت ویرایش باز میکند.
خواندن اطلاعات از رجیستری
اگر یک شیء RegistryKey سالم داشته باشید میتوانید به مقادیر و اطلاعات درون مقادیر آن دسترسی داشته باشید. برای دست یابی به اطلاعات درون یک مقدار مشخص در کلید از متد RegistryKey.GetValue به دو صورت استفاده کنیم.
public object GetValue( string name); public object GetValue( string name, object defaultValue);
نوشتن اطلاعات در رجیستری
برای نوشتن اطلاعات در یک مقدار از متد RegistryKey.SetValue به صورت زیر استفاده میکنیم.
public void SetValue( string name, object value);
بستن یک کلید
زمانی که دیگر با کلید کاری ندارید و میخواهید تغییرات در رجیستری ثبت گردد باید فرآیندی به نام flushing را انجام دهید. برای انجام این کار به راحتی از متد RegistryKey.Close استفاده کنید.
RegistryKey MyReg = Registry .CurrentUser.CreateSubKey( "SOFTWARE\\SomeCompany\\SomeApp\\SomeVer" ); int nSomeVal = ( int )MyReg.GetValue( "SomeVal" , 0); MyReg.SetValue( "SomeValue" , nSomeVal + 1); MyReg.Close();
پاک کردن یک کلید
برای پاک کردن یک زیرکلید از متد RegistryKey.DeleteSubKey به دو صورت استفاده میکنیم.
public void DeleteSubKey( string subkey); public void DeleteSubKey( string subkey, bool throwOnMissingSubKey);
پاک کردن کل یک درخت
برای پاک کردن کل یک درخت با همهی کلیدهای فرزند و مقادیر آنها از متد RegistryKey.DeleteSubKeyTree به دو صورت استفاده میکنیم.
public void DeleteSubKeyTree( string subkey); public void DeleteSubKeyTree( string subkey, bool throwOnMissingSubKey);
پاک کردن یک مقدار
برای پاک کردن یک مقدار از متد RegistryKey.DeleteValue به دو صورت زیر استفاده میکنیم.
public void DeleteValue( string name); public void DeleteValue( string name, bool throwOnMissingValue);
لیست کردن زیرکلیدها
برای به دست آوردن یک لیست از همه زیرکلیدهای یک شیء RegistryKey از متد RegistryKey.GetSubKeyNames به صورت زیر استفاده میکنیم که یک آرایه رشتهای از نام زیرکلیدها را برمیگرداند.
public string [] GetSubKeyNames();
لیست کردن نام مقادیر
برای به دست آوردن یک لیست از همه مقادیری که در یک شیء RegistryKey وجود دارند از متد RegistryKey.GetValueNames به صورت زیر استفاده میکنیم که یک آرایه رشتهای از نام مقادیر را برمیگرداند.
public string [] GetSubKeyNames();
ثبت تغییرات به صورت دستی
برای ثبت تغییرات یا به اصطلاح فلاش کردن به صورت دستی میتوانید از متد RegistryKey.Flush به صورت زیر استفاده نمایید. زمانی که از RegistryKey.Close استفاده میکنید فرآیند فلاش کردن به طور اتوماتیک انجام میگیرد.
public void Flush();