اندازه‌ی قلم متن
تخمین مدت زمان مطالعه‌ی مطلب:
پنج دقیقه
در این مجموعه مقالات قصد دارم یک روش را برای پیاده سازی سیستم Role Based سفارشی شده، به صورت پروژه محور، در اختیار شما دوستان قرار دهم. این مجموعه مقالات در هر دو بخش سرور و کلاینت، در قالب یک پروژه‌ی واقعی ارائه خواهد شد. در سمت سرور از Web API و سیستم Identity 2.1 و در سوی کلاینت از تکنولوژی قدرتمند AngularJs کمک گرفته شده‌است. در این مجموعه قصد دارم تا مراحل کلی و اصلی این سیستم دسترسی را تشریح کنم. 
مقدمه ای بر سیستم مبتنی بر نقش کاربران
شاید برای شما هم پیش آمده باشد که برای وب سایت یا وب اپلیکیشن خود، به دنبال یک سیستم دسترسی بوده‌اید که بتوانید در آن نقش‌های گوناگونی را تعریف کنید و هر نقش شامل یک سری دسترسی خاص باشد و همچنین با اضافه شدن هر کاربر به این سیستم، بتوانید آنها را به یک نقش خاص انتساب دهید. برای اجرای این امر، روشهای گوناگونی وجود دارد. یکی از این روشها در سایت CodeProject توسط آقای Stefan Wloch تشریح شده است. در این مقاله کلیت و هدف یک سیستم Role Based، ساختار نقش‌ها و کاربران و دسترسی‌های آنها به خوبی بیان شده است.
و اما کمی درباره روشهای موجود حول توسعه یک سیستم مبتنی بر نقش (Role Based) صحبت کنیم. در ابتدا لازم است یک تعریف کلی از یک سیستم Role Based داشته باشیم:
یک سیستم مدیریت کاربر مبتنی بر نقش، سیستمی است که در آن نقش‌های گوناگونی تعریف می‌گردد. به گونه‌ای که هر نقش شامل یک سری دسترسی هایی است که به کاربر اجازه می‌دهد تا به بخشی از سیستم دسترسی داشته باشد. هر کاربر در این سیستم میتواند یک و یا چند نقش متفاوت داشته باشد و بر اساس آن نقش‌ها و دسترسی‌های تعریف شده، درون هر نقش به قسمتی از سیستم دسترسی داشته باشد.بر اساس این تعریف ما در نهایت سه موجودیت نقش (Role)، دسترسی (Permission) و کاربر (User) را خواهیم داشت. در این سیستم دسترسی را اینگونه تعریف میکنیم:
دسترسی در یک سیستم، مجموعه‌ای از حوزه‌ها و یا ناحیه‌هایی است که در سیستم تعریف میشود. این حوزه‌ها می‌توانند شامل یک متد یا مجموعه‌ای از متدهای نوشته شده و یا فراتر از آن، شامل مجموعه‌ای از کنترلرها باشد که کاربر اجازه‌ی فراخوانی آنها را دارد.
بدیهی است کاربر برای ما موجودیتی مشخص است. یک کاربر ویژگی‌هایی مانند نام، نام کاربری، سن، رمز عبور و ... خاص خود را داراست که به واسطه این ویژگی‌ها از کاربری دیگر تمییز داده میشود. کاربر در سیستم طی دو مرحله جداگانه Authentication و Authorization مجاز است تا از بخش‌هایی از سیستم استفاده کند. مرحله Authentication به طور خلاصه شامل مرحله‌ای است که هویت کاربر (به عنوان مثال نام کاربری و رمز عبور) تایید صلاحیت میشود. این مرحله در واقع تایید کننده کاربر است و اما بخش بعدی که ما قصد داریم تا در این مورد راهکاری را ارائه دهیم بخش Authorization است. در این بخش به کاربر بر اساس نقش وی دسترسی‌هایی اعطا می‌گردد و کاربر را به استفاده از بخش‌هایی از سیستم مجاز میدارد.
دیاگرام زیر نمود سه موجودیت کاربر، نقش و دسترسی میباشد.
برای شرح دیاگرام فوق این چنین میتوان گفت که هر کاربر مجاز است چندین نقش داشته باشد و هر نقش نیز میتواند به چندین کاربر انتساب شود. در مورد دسترسی‌ها نیز به همین صورت، هر دسترسی نیز میتواند به چندین نقش انتساب شود.
ارائه یک سیستم مبتنی بر نقش کاربران با استفاده از تکنولوژی Web API و AngularJs
حال که از محتوا و عملکرد یک سیستم مبتنی بر نقش (Role Based) دانش کافی را کسب کردیم، قصد داریم تا به پیاده سازی کامل این سیستم بپردازیم. شاید برای شما سوال باشد که چرا ما قصد داریم تا این معماری را در Web API و AngularJs پیاده سازی کنیم. در جواب به این سوال باید بگوییم که پیاده سازی این روشها در تکنولوژی‌هایی مانند ASP.NET MVC و تکنولوژی‌ةای مشابه آن که صفحه را در سمت سرور می‌سازند، در بسیاری از منابع و مقالات اینترنتی موجود است. ما قصد داریم تا آنچه را که در یک Single Page Application پیاده سازی کرده‌ایم، به اشتراک بگذاریم. بنابراین قصد داریم تا علاوه بر تشریح کامل این سیستم که قسمت اعظم آن در سمت سرور انجام میشود، به تشریح نحوه تبادل اطلاعات و مدیریت دسترسی‌ها در سمت کلاینت نیز بپردازیم.
همانطور که میدانید ما در یک سیستم بر پایه SPA، برای ساخت یک صفحه ممکن است چندین API را فراخوانی کنیم. بنابراین APIهای نوشته شده به تعداد زیاد ولی با عملکرد اتمیک خواهند بود. به عنوان مثال در یک سیستم فروشگاه اینترنتی، برای ویرایش یک محصول، ممکن است دو یا چند متد API (فراخوانی آن محصول برای قرار دادن در فیلدهای ویرایش، ارسال اطلاعات پس از ویرایش به سرور و ...) فراخوانی گردند. با این حساب ما در تعریف و ایجاد دسترسی‌ها دو راه را خواهیم داشت.
- تعریف هر یک از متدهای اتمیک به عنوان یک مجوز دسترسی: در این روش نام کنترلر و نام متد به عنوان یک دسترسی تعریف خواهد شد. در این روش به ازای هر متد ما یک آیتم جدید را باید به جدول Permissions، اضافه نماییم و در نهایت برای تعریف یک نقش و انتساب دسترسی‌ها به یک کاربر، بایستی یک مجموعه چک باکس را که در نهایت به یک متد API ختم میشود، فعال یا غیر فعال کنیم.
- تعریف ناحیه‌های مختلف و کنترل‌های قابل انجام در آن ناحیه: در این روش ما قصد داریم تا مجموعه‌ای از متد‌ها را که هدف مشترکی را انجام خواهند داد، در یک ناحیه و یک کنترل بگنجانیم و از به وجود آمدن تعداد زیادی مجوز دسترسی جلوگیری نماییم. به عنوان مثال فرض کنید میخواهیم یک سطح دسترسی را با نام ویرایش کاربران تعریف کنیم. همانگونه که گفتیم ممکن است برای یک عملیات، دو و یا چندین متد درون یک کنترلر تعریف شوند. حال ما این متد‌ها را درون یک ناحیه دسترسی قرار خواهیم داد و آن را در یک حوزه و یک کنترل (Area & Control) میگنجانیم.