مطالب
شمسی سازی Date-Picker توکار Angular Material 6x
Angular Material به همراه یک کامپوننت Date-Picker بسیار شکیل و حرفه‌ای است اما ... از تقویم شمسی پشتیبانی نمی‌کند. در این مطلب می‌خواهیم با تدارک یک DateAdapter سفارشی، این مشکل را برطرف کنیم تا در نهایت به یک چنین Date-Picker شمسی برسیم:



تاریخچه‌ی تغییرات کامپوننت Date-Picker

اخیرا تیم Angular Material، امکان تعریف تقویم‌های دیگری را بجز تقویم میلادی، با تدارک کلاس پایه DateAdapter فراهم کرده‌است. در این بین توسعه دهندگان ایرانی پیگیر نیز یک DateAdapter شمسی را بر این مبنا تهیه کرده‌اند که در ادامه نحوه‌ی افزودن و استفاده‌ی از آن‌را بررسی خواهیم کرد.
 
نصب پیشنیاز تبدیل تاریخ میلادی به شمسی و بر عکس

DateAdapter شمسی تهیه شده از کتابخانه‌ی jalali-moment برای تبدیل تاریخ‌ها استفاده می‌کند. بنابراین ابتدا نیاز است این وابستگی را نصب کرد:
 npm install jalali-moment --save


افزودن DateAdapter شمسی به پروژه

برای افزودن DateAdapter شمسی تهیه شده، فایل جدید app\shared\material.persian-date.adapter.ts را به برنامه اضافه کرده و به صورت زیر تکمیل کنید:
import { DateAdapter } from "@angular/material";
import * as jalaliMoment from "jalali-moment";

export const PERSIAN_DATE_FORMATS = {
  parse: {
    dateInput: "jYYYY/jMM/jDD"
  },
  display: {
    dateInput: "jYYYY/jMM/jDD",
    monthYearLabel: "jYYYY jMMMM",
    dateA11yLabel: "jYYYY/jMM/jDD",
    monthYearA11yLabel: "jYYYY jMMMM"
  }
};

export class MaterialPersianDateAdapter extends DateAdapter<jalaliMoment.Moment> {

  constructor() {
    super();
    super.setLocale("fa");
  }

  getYear(date: jalaliMoment.Moment): number {
    return this.clone(date).jYear();
  }

  getMonth(date: jalaliMoment.Moment): number {
    return this.clone(date).jMonth();
  }

  getDate(date: jalaliMoment.Moment): number {
    return this.clone(date).jDate();
  }

  getDayOfWeek(date: jalaliMoment.Moment): number {
    return this.clone(date).day();
  }

  getMonthNames(style: "long" | "short" | "narrow"): string[] {
    switch (style) {
      case "long":
      case "short":
        return jalaliMoment.localeData("fa").jMonths().slice(0);
      case "narrow":
        return jalaliMoment.localeData("fa").jMonthsShort().slice(0);
    }
  }

  getDateNames(): string[] {
    const valuesArray = Array(31);
    for (let i = 0; i < 31; i++) {
      valuesArray[i] = String(i + 1);
    }
    return valuesArray;
  }

  getDayOfWeekNames(style: "long" | "short" | "narrow"): string[] {
    switch (style) {
      case "long":
        return jalaliMoment.localeData("fa").weekdays().slice(0);
      case "short":
        return jalaliMoment.localeData("fa").weekdaysShort().slice(0);
      case "narrow":
        return ["ی", "د", "س", "چ", "پ", "ج", "ش"];
    }
  }

  getYearName(date: jalaliMoment.Moment): string {
    return this.clone(date).jYear().toString();
  }

  getFirstDayOfWeek(): number {
    return jalaliMoment.localeData("fa").firstDayOfWeek();
  }

  getNumDaysInMonth(date: jalaliMoment.Moment): number {
    return this.clone(date).jDaysInMonth();
  }

  clone(date: jalaliMoment.Moment): jalaliMoment.Moment {
    return date.clone().locale("fa");
  }

  createDate(year: number, month: number, date: number): jalaliMoment.Moment {
    if (month < 0 || month > 11) {
      throw Error(
        `Invalid month index "${month}". Month index has to be between 0 and 11.`
      );
    }
    if (date < 1) {
      throw Error(`Invalid date "${date}". Date has to be greater than 0.`);
    }
    const result = jalaliMoment()
      .jYear(year).jMonth(month).jDate(date)
      .hours(0).minutes(0).seconds(0).milliseconds(0)
      .locale("fa");

    if (this.getMonth(result) !== month) {
      throw Error(`Invalid date ${date} for month with index ${month}.`);
    }
    if (!result.isValid()) {
      throw Error(`Invalid date "${date}" for month with index "${month}".`);
    }
    return result;
  }

  today(): jalaliMoment.Moment {
    return jalaliMoment().locale("fa");
  }

  parse(value: any, parseFormat: string | string[]): jalaliMoment.Moment | null {
    if (value && typeof value === "string") {
      return jalaliMoment(value, parseFormat, "fa");
    }
    return value ? jalaliMoment(value).locale("fa") : null;
  }

  format(date: jalaliMoment.Moment, displayFormat: string): string {
    date = this.clone(date);
    if (!this.isValid(date)) {
      throw Error("JalaliMomentDateAdapter: Cannot format invalid date.");
    }
    return date.format(displayFormat);
  }

  addCalendarYears(date: jalaliMoment.Moment, years: number): jalaliMoment.Moment {
    return this.clone(date).add(years, "jYear");
  }

  addCalendarMonths(date: jalaliMoment.Moment, months: number): jalaliMoment.Moment {
    return this.clone(date).add(months, "jmonth");
  }

  addCalendarDays(date: jalaliMoment.Moment, days: number): jalaliMoment.Moment {
    return this.clone(date).add(days, "jDay");
  }

  toIso8601(date: jalaliMoment.Moment): string {
    return this.clone(date).format();
  }

  isDateInstance(obj: any): boolean {
    return jalaliMoment.isMoment(obj);
  }

  isValid(date: jalaliMoment.Moment): boolean {
    return this.clone(date).isValid();
  }

  invalid(): jalaliMoment.Moment {
    return jalaliMoment.invalid();
  }

  deserialize(value: any): jalaliMoment.Moment | null {
    let date;
    if (value instanceof Date) {
      date = jalaliMoment(value);
    }
    if (typeof value === "string") {
      if (!value) {
        return null;
      }
      date = jalaliMoment(value).locale("fa");
    }
    if (date && this.isValid(date)) {
      return date;
    }
    return super.deserialize(value);
  }
}
کار این Adapter و یا «وفق دهنده» این است که مشخص می‌کند، هفته‌ی ایرانی از چه روزی شروع می‌شود. نام روزهای هفته‌ی ایرانی چیست؟ برچسب‌های نام ماه‌های ایرانی چگونه باید تامین شوند و در کل جهت وفق دادن تقویم میلادی اصلی با تقویم شمسی، چه اجزایی باید به سیستم معرفی شوند تا این تقویم توکار بدون مشکل مانند قبل کار کند.
 
معرفی وفق دهنده‌ی شمسی به پروژه

پس از تعریف MaterialPersianDateAdapter و همچنین PERSIAN_DATE_FORMATS، برای معرفی آن‌ها به برنامه، فایل app\shared\material.module.ts را گشوده و به صورت زیر تغییر دهید:
import { NgModule } from "@angular/core";
import {  DateAdapter,  MAT_DATE_FORMATS,  MAT_DATE_LOCALE } from "@angular/material";

import { MaterialPersianDateAdapter, PERSIAN_DATE_FORMATS } from "./material.persian-date.adapter";

@NgModule({
  providers: [
    { provide: DateAdapter, useClass: MaterialPersianDateAdapter, deps: [MAT_DATE_LOCALE] },
    { provide: MAT_DATE_FORMATS, useValue: PERSIAN_DATE_FORMATS }
  ]
})
export class MaterialModule {
}
کار این تعاریف، تعویض DateAdapter اصلی میلادی، با نمونه‌ی شمسی است. همچنین فرمت نمایشی برچسب‌ها را نیز جایگزین می‌کند.

پس از آن اگر mat-datepicker را به نحو متداولی به صفحه اضافه کنیم:
<mat-form-field>
    <input matInput [matDatepicker]="picker6" placeholder="json gregorian input" [(ngModel)]="dateControl">
    <mat-datepicker-toggle matSuffix [for]="picker6"></mat-datepicker-toggle>
    <mat-datepicker #picker6></mat-datepicker>
</mat-form-field>
یک چنین خروجی حاصل خواهد شد:




چند مثال تکمیلی از کاربردهای کامپوننت mat-datepicker

1) استفاده از تاریخ میلادی رسیده‌ی از سمت سرور و نمایش آن
<mat-form-field>
    <input matInput [matDatepicker]="picker6" placeholder="json gregorian input" [(ngModel)]="dateControl">
    <mat-datepicker-toggle matSuffix [for]="picker6"></mat-datepicker-toggle>
    <mat-datepicker #picker6></mat-datepicker>
</mat-form-field>
با این کدها:
@Component()
export class PersianDatepickerComponent {

  jsonDate = "2018-01-08T20:21:29.4674496";
  dateControl = this.jsonDate;
}
در اینجا jsonDate همان رشته‌ی تاریخی است که از سمت سرور دریافت شده و میلادی است. با انتساب آن به ngModel، به صورت خودکار شمسی نمایش داده خواهد شد:




2) تعیین تاریخ آغاز تقویم و نمایش آن در حالت انتخاب سال
<mat-form-field>
    <input matInput [matDatepicker]="picker2" placeholder="startAt 2017-01-01 and startView=year">
    <mat-datepicker-toggle matSuffix [for]="picker2"></mat-datepicker-toggle>
    <mat-datepicker #picker2 startView="year" [startAt]="startDate"></mat-datepicker>
</mat-form-field>
با این کدها:
import * as moment from "jalali-moment";

@Component()
export class PersianDatepickerComponent  {

  startDate = moment("2017-01-01", "YYYY-MM-DD"); // = moment.from("2017-01-01", "en");
  
}
در این مثال خاصیت startAt را به یک تاریخ میلادی متصل کرده‌ایم و همچنین خاصیت startView به year تنظیم شده‌است که یک چنین خروجی را در بار اول نمایش تقویم ایجاد می‌کند:




3) تعیین باز‌ه‌ی تاریخی قابل انتخاب توسط کاربر
<mat-form-field>
    <input matInput [matDatepicker]="picker3" [min]="minDate" [max]="maxDate" placeholder="min: 2017-10-02 and max: 1396-07-29">
    <mat-datepicker-toggle matSuffix [for]="picker3"></mat-datepicker-toggle>
    <mat-datepicker #picker3></mat-datepicker>
</mat-form-field>
با این کدها:
import * as moment from "jalali-moment";

@Component()
export class PersianDatepickerComponent  {

  minDate = moment.from("2017-10-02", "en"); // = moment('2017-10-02', 'YYYY-MM-DD');
  maxDate = moment.from("1396-07-29", "fa"); // = moment('1396-07-29', 'jYYYY-jMM-jDD');
}
همانطور که ملاحظه می‌کنید کتابخانه‌ی jalali-moment می‌تواند تاریخ شمسی و یا میلادی را توسط متد from آن دریافت کند و هر دو حالت در اینجا پس از انتساب به خواص min و max تقویم، به خوبی کار کرده و سبب محدود ساختن بازه‌ی قابل انتخاب توسط کاربر می‌شوند.



در این تصویر روزهای خاکستری، قابل انتخاب نیستند و غیرفعال شده‌اند (چون min به 10 مهر و max به 29 مهر تنظیم شده‌است).


4) غیرفعال کردن روزهای قابل انتخاب بر اساس یک منطق سفارشی
<mat-form-field>
    <input matInput [matDatepicker]="picker4" [matDatepickerFilter]="myFilter" placeholder="Date validation - Datepicker Filter">
    <mat-datepicker-toggle matSuffix [for]="picker4"></mat-datepicker-toggle>
    <mat-datepicker #picker4></mat-datepicker>
</mat-form-field>
با این کدها:
import * as moment from "jalali-moment";

@Component()
export class PersianDatepickerComponent {

  myFilter = (d: moment.Moment): boolean => {
    const day: number = d.day();
    // Prevent Thursday and Friday from being selected.
    return day !== 5 && day !== 4;
  }
}
در اینجا روزهای پنج‌شنبه و جمعه در تقویم نمایش داده شده، بر اساس تعریف matDatepickerFilter سفارشی، دیگر قابل انتخاب نیستند:



5) کار با رخ‌دادهای تقویم
<mat-form-field>
    <input matInput [matDatepicker]="picker5" (dateInput)="onInput($event)" (dateChange)="onChange($event)"
        placeholder="dateInput and dateChange events">
    <mat-datepicker-toggle matSuffix [for]="picker5"></mat-datepicker-toggle>
    <mat-datepicker #picker5></mat-datepicker>
</mat-form-field>
با این کدها:
import { MatDatepickerInputEvent } from "@angular/material";
import * as moment from "jalali-moment";

@Component()
export class PersianDatepickerComponent {

  onInput(event: MatDatepickerInputEvent<moment.Moment>) {
    console.log("OnInput: ", event.value);
  }

  onChange(event: MatDatepickerInputEvent<moment.Moment>) {
    const x = moment(event.value).format("jYYYY/jMM/jDD");
    console.log("OnChange: ", x);
  }
}
در اینجا نحوه‌ی واکنش نشان دادن به رخ‌دادهای dateInput و dateChange کامپوننت mat-datepicker را ملاحظه می‌کنید:


در اینجا، onInput، با ورود دستی اطلاعات به textbox کامپوننت، فعال می‌شود و onChange، در صورت انتخاب یک تاریخ از تقویم.


کدهای کامل این مثال را از اینجا می‌توانید دریافت کنید.
مطالب
Defensive Programming - بازگشت نتایج قابل پیش بینی توسط متدها
در این مطلب یکی از اهداف Defensive Programming تحت عنوان Predictability مرتبط با متدها را بررسی کرده و تمرکز اصلی، بر روی مقدار بازگشتی متدها خواهد بود. 
پیش نیازها
به طور کلی، نتیجه حاصل از اجرای یک متد می‌تواند یکی از حالت‌های زیر باشد:

متدی تحت عنوان ValidateEmail را تصور کنید. این متد از حیث بازگشت نتیجه به عنوان خروجی می‌تواند به اشکال مختلفی پیاده سازی شود که در ادامه مشاهده می‌کنیم:


متد ValidateEmail با خروجی Boolean

        public bool ValidateEmail(string email)
        {
            var valid = true;
            if (string.IsNullOrWhiteSpace(email))
            {
                valid = false;
            }

            var isValidFormat = true;//todo: using RegularExpression
            if (!isValidFormat)
            {
                valid = false;
            }

            var isRealDoamin = true;//todo: Code here that confirms whether domain exists.
            if (!isRealDoamin)
            {
                valid = false;
            }

            return valid;
        }

همانطور که در تکه کد زیر مشخص می‌باشد، استفاده کننده از متد بالا، امکان بررسی خروجی آن را در قالب یک شرط خواهد داشت و علاوه بر اینکه پیاده سازی آن ساده می‌باشد، خوانایی کد را نیز بالا می‌برد؛ ولی با این حال نمی‌توان متوجه شد مشکل اصلی آدرس ایمیل ارسالی به عنوان آرگومان، دقیقا چیست.

var email = "email@example.com";
var isValid = ValidateEmail(email);
if(isValid)
{
    //do something
}


متد ValidateEmail با صدور استثناء

        public void ValidateEmail(string email)
        {
            if (string.IsNullOrWhiteSpace(email)) throw new ArgumentNullException(nameof(email));

            var isValidFormat = true;//todo: using RegularExpression
            if (!isValidFormat) throw new ArgumentException("email is not in a correct format");

            var isRealDoamin = true;//todo: Code here that confirms whether domain exists.
            if (!isRealDoamin) throw new ArgumentException("email does not include a valid domain.")
        }

روش بالا هم جواب می‌دهد ولی بهتر است کلاس Exception سفارشی به عنوان مثال ValidationException برای این قضیه در نظر گرفته شود تا بتوان وهله‌های صادر شده از این نوع را در لایه‌های بالاتر مدیریت کرد.


متد ValidateEmail با چندین خروجی


برای این منظور چندین راه حل پیش رو داریم.


با استفاده از پارامتر out:

        public bool ValidateEmail(string email, out string message)
        {
            var valid = true;
            message = string.Empty;

            if (string.IsNullOrWhiteSpace(email))
            {
                valid = false;
                message = "email is null.";
            }

            if (valid)
            {
                var isValidFormat = true;//todo: using RegularExpression
                if (!isValidFormat)
                {
                    valid = false;
                    message = "email is not in a correct format";
                }
            }

            if (valid)
            {
                var isRealDoamin = true;//todo: Code here that confirms whether domain exists.
                if (!isRealDoamin)
                {
                    valid = false;
                    message = "email does not include a valid domain.";
                }
            }

            return valid;
        }
و نحوه استفاده از آن:
var email = "email@example.com";
var isValid = ValidateEmail(email, out string message);
if (isValid)
{
    //do something
}
خب کمی بهتر شد؛ ولی امکان دریافت لیست خطاهای اعتبارسنجی را به صورت یکجا نداریم و یک تک پیغام را در اختیار ما قرار می‌دهد. برای بهبود آن می‌توان از یک Tuple به شکل زیر برای تولید خروجی متد بالا نیز استفاده کرد.
Tuple<bool, List<string>> result = Tuple.Create<bool, List<string>>(true, new List<string>());
یا بهتر است یک کلاس مشخصی برای این منظور در نظر گرفت؛ به عنوان مثال:
        public class OperationResult
        {
            public bool Success { get; set; }
            public IList<string> Messages { get; } = new List<string>();

            public void AddMessage(string message)
            {
                Messages.Add(message);
            }
        }
در این صورت بدنه متد ValidateEmail به شکل زیر تغییر خواهد کرد:
        public OperationResult ValidateEmail(string email)
        {
            var result = new OperationResult();

            if (string.IsNullOrWhiteSpace(email))
            {
                result.Success = false;
                result.AddMessage("email is null.");
            }

            if (result.Success)
            {
                var isValidFormat = true;//todo: using RegularExpression
                if (!isValidFormat)
                {
                    result.Success = false;
                    result.AddMessage("email is not in a correct format");
                }
            }

            if (result.Success)
            {
                var isRealDoamin = true;//todo: Code here that confirms whether domain exists.
                if (!isRealDoamin)
                {
                    result.Success = false;
                    result.AddMessage("email does not include a valid domain.");
                }
            }

            return result;
        }

این بار خروجی متد مذکور از نوع OperationResult ای می‌باشد که هم موفقیت آمیز بودن یا عدم آن را مشخص می‌کند و همچنین امکان دسترسی به لیست پیغام‌های مرتبط با اعتبارسنجی‌های انجام شده، وجود دارد.


استفاده از Exception برای نمایش پیغام برای کاربر نهایی

با صدور یک استثناء و مدیریت سراسری آن در بالاترین (خارجی ترین) لایه و نمایش پیغام مرتبط با آن به کاربر نهایی، می‌توان از آن به عنوان ابزاری برای ارسال هر نوع پیغامی به کاربر نهایی استفاده کرد. اگر قوانین تجاری با موفقیت برآورده نشده‌اند یا لازم است به هر دلیلی یک پیغام مرتبط با یک اعتبارسنجی تجاری را برای کاربر نمایش دهید، این روش بسیار کارساز می‌باشد و با یکبار وقت گذاشتن برای توسعه زیرساخت برای این موضوع به عنوان یک Cross Cutting Concern تحت عنوان Exception Management آزادی عمل زیادی در ادامه توسعه سیستم خود خواهید داشت.

به عنوان مثال داشتن یک کلاس Exception سفارشی تحت عنوان UserFriendlyException در این راستا یک الزام می‌باشد.

   [Serializable]
   public class UserFriendlyException : Exception
   {
       public string Details { get; private set; }
       public int Code { get; set; }

       public UserFriendlyException()
       {
       }

       public UserFriendlyException(SerializationInfo serializationInfo, StreamingContext context)
           : base(serializationInfo, context)
       {

       }

       public UserFriendlyException(string message)
           : base(message)
       {
       }

       public UserFriendlyException(int code, string message)
           : this(message)
       {
           Code = code;
       }

       public UserFriendlyException(string message, string details)
           : this(message)
       {
           Details = details;
       }

       public UserFriendlyException(int code, string message, string details)
           : this(message, details)
       {
           Code = code;
       }

       public UserFriendlyException(string message, Exception innerException)
           : base(message, innerException)
       {
       }

       public UserFriendlyException(string message, string details, Exception innerException)
           : this(message, innerException)
       {
           Details = details;
       }
   }

و همچنین لازم است در بالاترین لایه سیستم خود به عنوان مثال برای یک پروژه ASP.NET MVC یا ASP.NET Core MVC می‌توان یک ExceptionFilter سفارشی نیز تهیه کرد که هم به صورت سراسری استثنا‌ءهای سفارشی شما را مدیریت کند و همچنین خروجی مناسب Json برای استفاده در سمت کلاینت را نیز مهیا کند. به عنوان مثال برای درخواست‌های Ajax ای لازم است در سمت کلاینت نیز پاسخ‌های رسیده از سمت سرور به صورت سراسری مدیریت شوند و برای سایر درخواست‌ها همان نمایش صفحات خطای پیغام مرتبط با استثناء رخ داده شده کفایت می‌کند.


یک مدل پیشنهادی برای تهیه خروجی مناسب برای ارسال جزئیات استثنا رخ داده در درخواست‌های Ajax ای

    [Serializable]
    public class MvcAjaxResponse : MvcAjaxResponse<object>
    {
        public MvcAjaxResponse()
        {
        }

        public MvcAjaxResponse(bool success)
            : base(success)
        {
        }

        public MvcAjaxResponse(object result)
            : base(result)
        {
        }

        public MvcAjaxResponse(ErrorInfo error, bool unAuthorizedRequest = false)
            : base(error, unAuthorizedRequest)
        {
        }
    }
   

    [Serializable]
    public class MvcAjaxResponse<TResult> : MvcAjaxResponseBase
    {
        public MvcAjaxResponse(TResult result)
        {
            Result = result;
            Success = true;
        }

        public MvcAjaxResponse()
        {
            Success = true;
        }

        public MvcAjaxResponse(bool success)
        {
            Success = success;
        }

        public MvcAjaxResponse(ErrorInfo error, bool unAuthorizedRequest = false)
        {
            Error = error;
            UnAuthorizedRequest = unAuthorizedRequest;
            Success = false;
        }

        /// <summary>
        ///     The actual result object of AJAX request.
        ///     It is set if <see cref="MvcAjaxResponseBase.Success" /> is true.
        /// </summary>
        public TResult Result { get; set; }
    }

    public class MvcAjaxResponseBase
    {
        public string TargetUrl { get; set; }

        public bool Success { get; set; }

        public ErrorInfo Error { get; set; }

        public bool UnAuthorizedRequest { get; set; }

        public bool __mvc { get; } = true;
    }

و کلاس  ErrorInfo:
    [Serializable]
    public class ErrorInfo
    {
        public int Code { get; set; }
        public string Message { get; set; }
        public string Detail { get; set; }
        public Dictionary<string, string> ValidationErrors { get; set; }

        public ErrorInfo()
        {
        }
        public ErrorInfo(string message)
        {
            Message = message;
        }
        public ErrorInfo(int code)
        {
            Code = code;
        }

        public ErrorInfo(int code, string message)
            : this(message)
        {
            Code = code;
        }

        public ErrorInfo(string message, string details)
            : this(message)
        {
            Detail = details;
        }

        public ErrorInfo(int code, string message, string details)
            : this(message, details)
        {
            Code = code;
        }
    }

یک مثال واقعی
        public async Task CheckIsDeactiveAsync(long id)
        {
            if (await _organizationalUnits.AnyAsync(a => a.Id == id && !a.IsActive).ConfigureAwait(false))
                throw new UserFriendlyException("واحد سازمانی جاری غیرفعال می‌باشد.");
        }

روش نام گذاری متدهایی که امکان بازگشت خروجی Null را دارند

متد زیر را در نظر بگیرید:
public User GetById(long id);
وظیفه این متد یافت و بازگشت یک وهله از کلاس User می‌باشد و نباید خروجی Null تولید کند. در صورتیکه در پیاده سازی آن امکان یافت چنین کاربری نبود، بهتر است یک استثنای سفارشی دیگر شبیه به EntityNotFoundException زیر را صادر کنید:
    [Serializable]
    public class EntityNotFoundException : Exception
    {
        public Type EntityType { get; set; }
        public object Id { get; set; }
        public EntityNotFoundException()
        {
        }

        public EntityNotFoundException(string message)
            : base(message)
        {

        }

        public EntityNotFoundException(string message, Exception innerException)
            : base(message, innerException)
        {
        }

        public EntityNotFoundException(SerializationInfo serializationInfo, StreamingContext context)
            : base(serializationInfo, context)
        {

        }
        public EntityNotFoundException(Type entityType, object id)
            : this(entityType, id, null)
        {

        }
        public EntityNotFoundException(Type entityType, object id, Exception innerException)
            : base($"There is no such an entity. Entity type: {entityType.FullName}, id: {id}", innerException)
        {
            EntityType = entityType;
            Id = id;
        }

    }
یا اگر امکان بازگشت مقدار Null را داشته باشد، بهتر است نام آن به GetByIdOrNull تغییر یابد. در این صورت تکلیف استفاده کننده از این متد مشخص می‌باشد.

یک مثال واقعی 

        public async Task<UserOrganizationalUnitInfo> GetCurrentOrganizationalUnitInfoOrNullAsync(long userId)
        {
            return (await _setting.GetSettingValueForUserAsync(
                    UserSettingNames.CurrentOrganizationalUnitInfo, userId).ConfigureAwait(false))
                .FromJsonString<UserOrganizationalUnitInfo>();
        }

مطالب
Angular Material 6x - قسمت پنجم - کار با Data Tables
در این قسمت قصد داریم اطلاعات یادداشت‌های کاربران را توسط کامپوننت mat-table نمایش دهیم که به همراه قابلیت‌هایی مانند صفحه بندی، مرتب سازی و فیلتر کردن داده‌ها است.


کامپوننت mat-table

کار کامپوننت mat-table نمایش اطلاعات در ردیف‌ها و ستون‌ها است. به همراه آن mat-paginator برای نمایش UI صفحه بندی اطلاعات، دایرکتیو matSort و mat-sort-header برای افزودن رابط کاربری مرتب سازی اطلاعات و امکان تغییر منبع داده آن برای فیلتر کردن داده‌ها، نیز وجود دارند.


افزودن کامپوننت جدید notes برای نمایش یادداشت‌های کاربران

برای نمایش لیست یادداشت‌های هر شخص، کامپوننت جدید Notes را به صورت زیر در پوشه‌ی components ایجاد می‌کنیم:
 ng g c contact-manager/components/notes --no-spec
علت اینجا است که نمی‌خواهیم کامپوننت نمایش جزئیات شخص را بیش از اندازه شلوغ کنیم. بنابراین به قالب کامپوننت main-content (فایل main-content.component.html) مراجعه کرده و selector این کامپوننت را در آنجا درج می‌کنیم:
      <mat-tab-group>
        <mat-tab label="Bio">
          <p>
            {{user.bio}}
          </p>
        </mat-tab>
        <mat-tab label="Notes">
          <app-notes [notes]="user.userNotes"></app-notes>
        </mat-tab>
      </mat-tab-group>
همانطور که ملاحظه می‌کنید app-notes در برگه‌ی دوم کامپوننت mat-tab-group درج شده‌است. همچنین قصد داریم لیست userNotes جاری را به خاصیت notes آن نیز ارسال کنیم. به همین جهت به کامپوننت notes مراجعه کرده و این ورودی را ایجاد می‌کنیم:
import { Component, Input, OnInit } from "@angular/core";
import { UserNote } from "../../models/user-note";

@Component({
  selector: "app-notes",
  templateUrl: "./notes.component.html",
  styleUrls: ["./notes.component.css"]
})
export class NotesComponent implements OnInit {

  @Input() notes: UserNote[];
فعلا جهت بررسی صحت عملکرد آن به قالب این کامپوننت (فایل notes.component.html) مراجعه کرده و آن‌را به صورت json نمایش می‌دهیم:
 <p>
  {{notes | json}}
</p>



تکمیل کامپوننت Notes توسط یک data table

در ادامه قصد داریم این اطلاعات خام را توسط یک data table نمایش دهیم. به همین جهت ابتدا به مستندات mat-table مراجعه کرده و همانند قبل، مثالی را پیدا می‌کنیم که به منظور ما نزدیک‌تر باشد. سپس کدهای آن‌را به برنامه اضافه کرده و سفارشی سازی می‌کنیم. در ابتدا مثال basic آن‌را دقیقا به همان نحوی که هست کپی کرده و سپس آن‌را تغییر می‌دهیم:
محتوای فایل notes.component.ts
import { Component, Input, OnInit } from "@angular/core";
import { MatTableDataSource } from "@angular/material";

import { UserNote } from "../../models/user-note";

@Component({
  selector: "app-notes",
  templateUrl: "./notes.component.html",
  styleUrls: ["./notes.component.css"]
})
export class NotesComponent implements OnInit {

  @Input() notes: UserNote[];

  displayedColumns = ["position", "title", "date"];
  dataSource: MatTableDataSource<UserNote>;

  constructor() { }

  ngOnInit() {
    this.dataSource = new MatTableDataSource<UserNote>(this.notes);
  }

}
در اینجا برای نمایش یک mat-table، نیاز به یک منبع داده وجود دارد که روش تعریف آن‌را توسط MatTableDataSource از نوع UserNote مشاهده می‌کنید.
سپس این منبع داده در قسمت ngOnInit بر اساس ورودی آرایه‌ی notes که از کامپوننت main-content مقدار دهی می‌شود، تامین خواهد شد.
displayedColumns نیز لیست ستون‌ها را مشخص می‌کند.

محتوای فایل notes.component.html
<div class="example-container mat-elevation-z8" fxLayout="column">
  <mat-table #table [dataSource]="dataSource">
    <ng-container matColumnDef="position">
      <mat-header-cell *matHeaderCellDef> No. </mat-header-cell>
      <mat-cell *matCellDef="let note"> {{note.id}} </mat-cell>
    </ng-container>

    <ng-container matColumnDef="title">
      <mat-header-cell *matHeaderCellDef> Title </mat-header-cell>
      <mat-cell *matCellDef="let note"> {{note.title}} </mat-cell>
    </ng-container>

    <ng-container matColumnDef="date">
      <mat-header-cell *matHeaderCellDef> Date </mat-header-cell>
      <mat-cell *matCellDef="let note"> {{note.date | date:'yyyy-MM-dd'}} </mat-cell>
    </ng-container>

    <mat-header-row *matHeaderRowDef="displayedColumns"></mat-header-row>
    <mat-row *matRowDef="let row; columns: displayedColumns;"></mat-row>
  </mat-table>
</div>
در اینجا ترتیب ردیف‌ها بر اساس mat-row انتهای جدول مشخص می‌شود. بنابراین مهم نیست که ng-container matColumnDef‌ها چه ترتیبی دارند.
سپس به ازای هر ستون، یک ng-container اضافه شده‌است. matColumnDef معادل نام‌های displayedColumns خواهد بود. matCellDef نیز بر اساس متغیر حلقه‌ای که بر روی منبع داده تشکیل می‌شود، تعریف خواهد شد. این تعریف امکان دسترسی به مقدار آن‌را در ادامه میسر می‌کند.
در این حالت اگر برنامه را اجرا کنیم، خروجی زیر قابل مشاهده خواهد بود:


افزودن صفحه بندی به mat-table یادداشت‌های یک کاربر

اگر مجددا به مستندات mat-table مراجعه کنیم، مثالی در مورد mat-paginator نیز دارد که جهت نمایش رابط کاربری صفحه بندی مورد استفاده قرار می‌گیرد. بنابراین از مثال آن جهت تکمیل این قسمت ایده می‌گیریم:
  </mat-table>

  <mat-paginator #paginator [pageSize]="2" [pageSizeOptions]="[2, 4, 6]">
  </mat-paginator>
</div>
پس از بسته شدن تگ mat-table، کامپوننت mat-paginator به صفحه اضافه می‌شود که pageSize آن تعداد ردیف‌های در هر صفحه را مشخص می‌کند و pageSizeOptions سبب نمایش یک دراپ داون برای انتخاب تعداد ردیف‌های هر صفحه توسط کاربر خواهد شد.
در ادامه به کدهای کامپوننت مراجعه کرده و توسط ViewChild به template reference variable ایی به نام paginator دسترسی پیدا می‌کنیم:
export class NotesComponent implements OnInit, AfterViewInit {

  dataSource: MatTableDataSource<UserNote>;
  
  @ViewChild(MatPaginator) paginator: MatPaginator;

  ngAfterViewInit() {
    this.dataSource.paginator = this.paginator;
  }

}
سپس مطابق مستندات آن، این کامپوننت باید به خاصیت paginator منبع داده‌ی data table در رخ‌داد ngAfterViewInit، متصل شود.
اکنون اگر برنامه را اجرا کنیم، صفحه بندی فعال شده‌است:



افزودن جستجو و فیلتر کردن اطلاعات به mat-table یادداشت‌های یک کاربر

مستندات mat-table به همراه مثال filtering نیز هست که از آن جهت تکمیل این قسمت به نحو ذیل ایده خواهیم گرفت:
ابتدا فیلد ورود اطلاعات جستجو، پیش از Mat-table به قالب کامپوننت اضافه می‌شود:
<div class="example-container mat-elevation-z8" fxLayout="column">
  <div class="example-header">
    <mat-form-field>
      <input matInput (keyup)="applyFilter($event.target.value)" placeholder="Filter">
    </mat-form-field>
  </div>
سپس متد applyFilter که به ازای هر keyup فعال می‌شود، در کدهای کامپوننت به نحو زیر تکمیل خواهد شد:
  applyFilter(filterValue: string) {
    this.dataSource.filter = filterValue.trim().toLowerCase(); // MatTableDataSource defaults to lowercase matches
  }
همین اندازه تنظیم سبب فعالسازی جستجو بر روی جدول می‌شود:



افزودن مرتب سازی اطلاعات به mat-table یادداشت‌های یک کاربر

مستندات mat-table به همراه مثال sorting نیز هست که از آن جهت تکمیل این قسمت به نحو ذیل ایده خواهیم گرفت:
برای فعالسازی مرتب سازی اطلاعات، در قالب کامپوننت، به mat-table، دایرکتیو matSort و به هر ستونی که نیاز است مرتب سازی شود، دایرکتیو mat-sort-header را به mat-header‌ها اضافه می‌کنیم:
  <mat-table #table [dataSource]="dataSource" matSort>
    <ng-container matColumnDef="position">
      <mat-header-cell *matHeaderCellDef mat-sort-header> No. </mat-header-cell>
در کدهای کامپوننت نیز ابتدا توسط ViewChild به matSort دسترسی پیدا می‌کنیم و سپس آن‌را به خاصیت sort منبع داده در رخ‌داد ngAfterViewInit، متصل خواهیم کرد:
export class NotesComponent implements OnInit, AfterViewInit {

  dataSource: MatTableDataSource<UserNote>;
  
  @ViewChild(MatSort) sort: MatSort;

  ngAfterViewInit() {
    this.dataSource.sort = this.sort;
  }
}
نتیجه‌ی این تغییرات را در تصویر زیر با فعالسازی مرتب سازی بر روی ستون Title مشاهده می‌کنید:



کدهای کامل این قسمت را از اینجا می‌توانید دریافت کنید: MaterialAngularClient-04.zip
برای اجرای آن:
الف) ابتدا به پوشه‌ی src\MaterialAngularClient وارد شده و فایل‌های restore.bat و ng-build-dev.bat را اجرا کنید.
ب) سپس به پوشه‌ی src\MaterialAspNetCoreBackend\MaterialAspNetCoreBackend.WebApp وارد شده و فایل‌های restore.bat و dotnet_run.bat را اجرا کنید.
اکنون برنامه در آدرس https://localhost:5001 قابل دسترسی است.
مطالب
ساخت تم سفارشی در انگیولار متریال ۲ - بخش دوم

در قسمت قبل با نحوه ساخت تم سفارشی در انگیولار متریال ۲، آشنا شدیم. در این قسمت نحوه ساخت چند تم دیگر در کنار تم اصلی، ساخت تم به ازای هر کامپوننت و نحوه تعویض تم از طریق کد را دنبال خواهیم کرد.

ساخت تم اضافی در کنار تم اصلی

ساخت تم اضافی در انگیولار متریال ۲ بسیار ساده است. شما می‌توانید با استفاده مجدد از تابع angular-material-theme داخل یک کلاس CSS، صاحب یک تم اضافی دیگر شوید. برای نمونه در اینجا فایل my-custom-theme.scss را باز کرده و به شکل زیر تغییر می‌دهیم.

@import '~@angular/material/theming';
@include mat-core();
$my-app-primary: mat-palette($mat-teal);
$my-app-accent: mat-palette($mat-amber, 500, A100, A400);
$my-app-warn: mat-palette($mat-deep-orange);

$my-app-theme: mat-light-theme($my-app-primary, $my-app-accent, $my-app-warn);

@include angular-material-theme($my-app-theme);

/*تعریف تم اضافی در کنار تم اصلی*/
$alternate-primary: mat-palette($mat-light-blue);
$alternate-accent: mat-palette($mat-yellow, 500);
$alternate-warn: mat-palette($mat-red, 500);
$alternate-theme: mat-dark-theme($alternate-primary, $alternate-accent);
.alternate-theme {
  @include angular-material-theme($alternate-theme);
}

با این‌کار در کنار تم روشن اصلی، یک تم مشکی به صورت اضافی داخل کلاس CSS به نام alternate-theme تعریف کرده‌ایم. در این حالت تمامی کامپوننتهایی که داخل المنت با کلاس alternate-theme قرار گرفته‌اند، از تم مشکی تعریف شده استفاده خواهند کرد.

با تغییر فایل app.component.html به شکل زیر: 

<md-card>
  <md-card-header>
    <md-card-title>تم اصلی</md-card-title>
  </md-card-header>
  <button md-raised-button color="primary">
    Primary
  </button>
  <button md-raised-button color="accent">
    Accent
  </button>
  <button md-raised-button color="warn">
    Warning
  </button>
</md-card>

<div>
  <md-card>
    <md-card-header>
      <md-card-title>تم اضافی</md-card-title>
    </md-card-header>
    <md-card-content>
      <button md-raised-button color="primary">
        Primary
      </button>
      <button md-raised-button color="accent">
        Accent
      </button>
      <button md-raised-button color="warn">
        Warning
      </button>
    </md-card-content>
  </md-card>
</div>

تصویر زیر را در خروجی خواهید داشت.

 

به همین روش می‌توانید تعداد دلخواهی از تم‌ها را بسازید. همچنین می‌توانید هر تم اضافی را در یک فایل Sass تعریف کنید و از این طریق تم‌های مختلف را از هم جدا کنید. در این حالت به این نکته توجه داشته باشید که نباید mat-core@ در سرتاسر برنامه بیش از یکبار بارگذاری شده باشد. 

ساخت تم به ازای هر کامپوننت

با استفاده از mixin به نام angular-material-theme خروجی تولید شده بر روی تمامی کامپوننت‌های انگیولار متریال ۲ اعمال خواهد شد. اگر از تمامی کامپوننت‌های انگیولار متریال ۲ استفاده نمی‌کنید، می‌توانید برای کاهش حجم فایل CSS تولید شده از mixin مخصوص به هر کامپوننت استفاده کنید. همچنین برای ساخت تم‌های متفاوت به ازای هر کامپوننت نیز می‌توانید از این روش استفاده کنید. 

برای این کار تمامی مراحلی که برای ساخت تم مورد نیاز بود، باید طی شود. فقط به جای استفاده از mixin به نام angular-material-theme بایستی به طریق زیر عمل شود. 

اول: بارگذاری mixin با نام mat-core-them. این mixin تمامی استایل‌های مشترک رفتاری (مانند موج (ripple) در هنگام کلیک) برای کامپوننت‌ها را در بر دارد. این mixin خروجی تابع mat-light-theme یا mat-dark-theme را به عنوان ورودی دریافت می‌کند.

دوم: بارگذاری mixin مربوط به هر کامپوننت. برای مثال برای دکمه از mixin به نام mat-button-theme و برای checkbox از mixin به نام mat-checkbox-theme می‌توانید استفاده کنید. در زیر لیست mixin‌ها به ازای کامپوننت‌های مختلف ذکر شده است. 

mat-autocomplete-theme
mat-button-theme
mat-button-toggle-theme
mat-card-theme
mat-checkbox-theme
mat-chips-theme
mat-datepicker-theme
mat-dialog-theme
mat-grid-list-theme
mat-icon-theme
mat-input-theme
mat-list-theme
mat-menu-theme
mat-progress-bar-theme
mat-progress-spinner-theme
mat-radio-theme
mat-select-theme
mat-sidenav-theme
mat-slide-toggle-theme
mat-slider-theme
mat-tabs-theme
mat-toolbar-theme
mat-tooltip-theme

در مثال زیر می‌خواهیم تمامی کامپوننت‌ها به جز کامپوننت دکمه، تم سبز(در گروه Primary) و دکمه‌ها نیز تم آبی داشته باشند. کافی است کدهای زیر را در فایل Sass خود وارد کنید. 

@import '~@angular/material/theming';
@include mat-core();
$my-app-primary: mat-palette($mat-teal);
$my-app-accent: mat-palette($mat-amber, 500, A100, A400);
$my-app-warn: mat-palette($mat-deep-orange);
$my-app-theme: mat-light-theme($my-app-primary, $my-app-accent, $my-app-warn);
@include mat-material-theme($my-app-theme);

/* تعریف تم برای دکمه */
$button-primary: mat-palette($mat-light-blue);
$button-accent: mat-palette($mat-yellow, 500);
$button-warn: mat-palette($mat-red, 500);
$button-theme: mat-light-theme($button-primary, $button-accent);
@include mat-button-theme($button-theme);

با توجه به اینکه mat-material-theme در داخل خود mat-button-theme را بارگذاری می‌کند دو نتیجه زیر را می‌توان گرفت.

اول: اگر mat-material-theme بعد از هر کدام از mixinهای مربوط به کامپوننت‌ها نوشته شود، تمامی Cssهای تولید شده به ازای کامپوننت را دوباره نویسی کرده و عملا هیچ کدام کارایی نخواهند داشت. برای مثال کافی است فایل Sass خود را به شکل زیر تغییر دهید. در این صورت تم مربوط به دکمه کاریی نخواهد داشت. 

@import '~@angular/material/theming';
@include mat-core();

/* تعریف تم برای دکمه */
$button-primary: mat-palette($mat-light-blue);
$button-accent: mat-palette($mat-yellow, 500);
$button-warn: mat-palette($mat-red, 500);
$button-theme: mat-ligth-theme($button-primary, $button-accent);
@include mat-button-theme($button-theme);

$my-app-primary: mat-palette($mat-teal);
$my-app-accent: mat-palette($mat-amber, 500, A100, A400);
$my-app-warn: mat-palette($mat-deep-orange);
$my-app-theme: mat-light-theme($my-app-primary, $my-app-accent, $my-app-warn);
@include mat-material-theme($my-app-theme);

دوم: همانطور که گفتیم mat-button-theme در mat-material-theme قبلا بارگذاری شده است. با بارگذاری دوباره توسط mat-button-theme کدهای CSS که قبلا برای دکمه تولید شده‌اند را از نو دوباره می‌نویسد و این باعث بزرگ شدن حجم فایل Css تولید شده خواهد شد. پس بهتر است هنگام استفاده از mixinهای مختص کامپوننت‌ها از mat-material-theme استفاده نکنیم. 

  جهت بهبود کدهای قبلی بهتر است از کدهای زیر استفاده کنیم. 
@import '~@angular/material/theming';
@include mat-core();
$my-app-primary: mat-palette($mat-teal);
$my-app-accent: mat-palette($mat-amber, 500, A100, A400);
$my-app-warn: mat-palette($mat-deep-orange);
$my-app-theme: mat-light-theme($my-app-primary, $my-app-accent, $my-app-warn);

$button-primary: mat-palette($mat-light-blue);
$button-accent: mat-palette($mat-yellow, 500);
$button-warn: mat-palette($mat-red, 500);
$button-theme: mat-light-theme($button-primary, $button-accent);

@include mat-core-theme($my-app-theme);
@include mat-autocomplete-theme($my-app-theme);

@include mat-button-theme($button-theme);

@include mat-button-toggle-theme($my-app-theme);
@include mat-card-theme($my-app-theme);
@include mat-checkbox-theme($my-app-theme);
@include mat-chips-theme($my-app-theme);
@include mat-datepicker-theme($my-app-theme);
@include mat-dialog-theme($my-app-theme);
@include mat-grid-list-theme($my-app-theme);
@include mat-icon-theme($my-app-theme);
@include mat-input-theme($my-app-theme);
@include mat-list-theme($my-app-theme);
@include mat-menu-theme($my-app-theme);
@include mat-progress-bar-theme($my-app-theme);
@include mat-progress-spinner-theme($my-app-theme);
@include mat-radio-theme($my-app-theme);
@include mat-select-theme($my-app-theme);
@include mat-sidenav-theme($my-app-theme);
@include mat-slide-toggle-theme($my-app-theme);
@include mat-slider-theme($my-app-theme);
@include mat-tabs-theme($my-app-theme);
@include mat-toolbar-theme($my-app-theme);
@include mat-tooltip-theme($my-app-theme);

تعویض تم از طریق کد

فرض کنید یک تم پیش فرض و یک تم اضافی به نام alternate-theme دارید. برای تعویض تم از طریق کد کافی است کلاس المنت پدر در صفحه html خود را از طریق [ngClass] با نام تم، مقدار دهی کنید. کدهای داخل app.component.ts را به شکل زیر تغییر می‌دهیم. 

import { Component } from '@angular/core';

@Component({
  selector: 'app-root',
  templateUrl: './app.component.html',
  styleUrls: ['./app.component.css']
})
export class AppComponent {
  themes = [
    {value: 'alternate-theme', text: 'تم مشکی'},
    {value: '', text: 'تم سفید'},
  ];
  activeTheme = '';
}

آرایه‌ای جهت نمایش در کامپوننت md-select با دو مقدار تم پیش فرض و تم با نام 'alternate-theme تعریف می‌کنیم. همچنین متغیری با نام activeTheme را تعریف می‌کنیم. این متغیر در هر لحظه نام تم اعمال شده را در خود نگهداری می‌کند. مقدار اولیه این متغیر تم اصلی است.

کامپوننت md-select را به شکل زیر به فایل app.component.html به تگ main اضافه می‌کنیم. 

<md-select dir="rtl" [(ngModel)]="activeTheme" placeholder="تعویض تم">
    <md-option *ngFor="let theme of themes" [value]="theme.value">
            {{ theme.text }}
    </md-option>
</md-select>
حالا کافی است کل تگهای موجود در app.component.html را داخل یک تگ div به شکل زیر قرار دهیم. 
<div [ngClass]="activeTheme">
بعد از اجرای برنامه می‌توانید با تعویض تم از طریق کامپوننت md-select، تم صفحه را تعویض کنید. 

کدهای این قسمت را، از اینجا دریافت کنید: ساخت تم سفارشی در انگولار متریال ۲ - بخش دوم
مطالب
برنامه نویسی پیشرفته JavaScript - قسمت 3 - انواع ارجاعی و نحوه‌ی ایجاد اشیاء

انواع ارجاعی

قبلا در مورد مقادیر ارجاعی صحبت کردیم. در اینجا نیز به این موضوع اشاره می‌کنیم که هر مقدار ارجاعی، نمونه‌ای ایجاد شده از یک نوع ارجاعی می‌باشد. انواع ارجاعی در واقع ساختارهایی هستند که جهت گروه بندی داده‌ها و عملکرد بین آنها استفاده می‌شوند. در سایر زبان‌های برنامه نویسی شیء گرا، به انواع ارجاعی، کلاس و به مقادیر ارجاعی، شیء می‌گویند. در جاوا اسکریپت نیز، به مقادیر ارجاعی و یا نمونه‌های ایجاد شده از انواع ارجاعی، شیء می‌گویند. به انواع ارجاعی، توصیف گر شیء نیز می‌گویند؛ زیرا ویژگی‌ها و متدهای آن شیء را معرفی و توصیف می‌نماید.


نحوه‌ی ایجاد شیء از نوع ارجاعی Object

از آنجاییکه نوع ارجاعی Object هیچ ویژگی و متد خاصی ندارد، متداول‌ترین نوع ارجاعی جهت ایجاد اشیاء سفارشی می‌باشد. به دو روش می‌توان نمونه‌ای را از یک Object ایجاد نمود. روش اول استفاده از عملگر new و بصورت زیر می‌باشد:

var person = new Object ();
person . name = "Meysam" ;
person . age = 32 ;

با استفاده از عملگر new، شیء person را از نوع Object ایجاد نمودیم که شامل دو ویژگی (Property) به نام‌های name و age می‌باشد. در واقع شیء person ساختاری را جهت نگهداری اطلاعات یک شخص معرفی می‌کند. این عمل موجب جلوگیری از پراکندگی تعریف متغیرها و گروه بندی آنها در قالب یک شیء می‌شود. روش دوم استفاده از Object Literal Notation یا نماد تحت الفظی شیء و بصورت زیر می‌باشد:

var person = {
    name : "Meysam" ,
    age : 32
};

Object Literal Notation ، دستور میانبری برای ایجاد یک شیء از نوع Object می‌باشد. در مثال فوق هم، همانند روش اول، شیء person را با دو ویژگی name و age ایجاد نمود‌ه‌ایم. در این روش، نام ویژگی‌ها می‌توانند به صورت رشته‌ای و عددی نیز به یک شیء اختصاص یابد.

var person = {
    "name" : "Meysam" ,
    "age" : 32
};

معمولا از دو روش فوق زمانی استفاده می‌شود که می‌خواهیم اشیایی را ایجاد نماییم که ویژگی‌های آن‌ها فقط خواندنی باشند. با استفاده از روش دوم، حتی می‌توان یک شیء خالی را ایجاد نمود که در ابتدا هیچ ویژگی ای ندارد  و در مراحل بعد، ویژگی‌هایی را به آن اضافه نمود.

var person = {}; // var person = new Object();
person . name = "Meysam" ;
person . age = 32 ;

در مثال فوق شیء person بدون ویژگی‌ها تعریف شده است؛ سپس به آن ویژگی‌هایی را اضافه نموده‌ایم.

استفاده از روش Object Literal Notation ، یکی از روش‌های محبوب برنامه نویسان جاوا اسکریپت می‌باشد. زیرا با کمترین کد و بصورت بصری، شیء ای را ایجاد نموده و مثلا به یک متد ارسال می‌نمایند. به مثال زیر توجه کنید:

function displayInfo ( arg ) {
    var output = "" ;
    if ( arg . name != undefined )
        output += "Name: " + arg . name + "\n" ;
    if ( arg . age != undefined )
        output += "Age: " + arg . age + "\n" ;
    return output ;
}

alert (displayInfo ({
    name : "Meysam" ,
    age : 32
}));

alert (displayInfo ({
    name : "Sohrab"
}));

در این مثال یک تابع تعریف شده است که آرگومان ورودی آن یک شیء می‌باشد. در تابع بررسی می‌شود که اگر ویژگی name و یا age برای این آرگومان تعریف شده بود، خروجی تابع را تولید نماید. در واقع این ویژگی‌ها اختیاری می‌باشند و می‌توانند ارسال نگردند. در زمان فراخوانی تابع نیز شیء ای را بصورت Object Literal Notation ایجاد نموده و به تابع ارسال کردیم.

این الگو برای ارسال آرگومان، زمانی استفاده می‌شود که تعداد زیادی آرگومان اختیاری داریم و می‌خواهیم به تابع ارسال نماییم. معمولا کار با آرگومان‌های نامی (Named Arguments) راحت‌تر است ولی زمانیکه تعداد آرگومان‌های اختیاری زیاد باشند، مدیریت و نگهداری آنها سخت و طاقت فرسا می‌گردد و ظاهر زشتی را به تابع می‌دهد. بهترین راهکار جهت مدیریت چنین شرایطی این است که آرگومان‌های اجباری را به صورت آرگومان‌های نامی تعریف کنیم و آرگومان‌های اختیاری را به صورت یک شیء به تابع ارسال کنیم.

نکته‌ی دیگری که باید به آن توجه نمود این است که جهت دسترسی به ویژگی‌های یک شیء از (.) استفاده می‌شود. همچنین می‌توان به یک ویژگی با استفاده از [] و بصورت یک آرایه دسترسی داشت که در این صورت نام ویژگی بصورت رشته‌ای در [] ذکر خواهد شد.

alert ( person . name );
alert ( person [ "name" ]);

در عمل تفاوتی بین دو مورد فوق وجود ندارد. مهمترین مزیت استفاده از [] این است که می‌توانید توسط یک متغیر به ویژگی‌های یک شیء دسترسی داشته باشید. همچنین اگر نام ویژگی شامل کاراکترهایی باشد که خطای گرامری رخ می‌دهد یا از اسامی رزرو شده استفاده کرده باشید، می‌توانید از [] جهت دسترسی به ویژگی استفاده نمایید.

var propertyName = "name" ;
alert ( person [ propertyName ]);
alert ( person [ "first name" ]);

در دستور alert اول، با استفاده از یک متغیر به ویژگی name از شیء person دسترسی پیدا نمودیم. در دستور آخر نیز، به دلیل وجود space در نام ویژگی، مجبور هستیم جهت دسترسی به ویژگی first name از [] استفاده نماییم.


بررسی نوع ارجاعی Function

توابع در واقع یک شیء و نمونه‌ای از نوع ارجاعی Function می‌باشند که می‌توانند همانند سایر اشیاء ویژگی‌ها و متدهای خاص خود را داشته باشند. بنابراین می‌توان در یک عبارت، تابعی را به یک شیء نسبت داد. به مثال زیر توجه کنید:

var sum = function ( a , b ) {
    return a + b ;
};

alert ( sum ( 10 , 20 ));

خروجی :

    30


شیء sum را تعریف نموده و یک تابع را به آن اختصاص دادیم که شامل دو آرگومان ورودی می‌باشد. حال می‌توان با شیء sum همانند یک تابع رفتار نمود و تابع مورد نظر را فراخوانی کرد. توجه داشته باشید که هیچ نامی را در زمان تعریف تابع به آن اختصاص نداده‌ایم. به این شکل تعریف تابع، Function Expression می‌گویند.

همانند سایر اشیاء، نام تابع نیز اشاره‌گری به تابع می‌باشد. بنابراین می‌توان توابع را نیز به یکدیگر نسبت داد. به مثال زیر توجه کنید:

function sum ( a , b ) {
    return a + b ;
}
alert ( sum ( 10 , 10 ));

var anotherSum = sum ;
alert ( anotherSum ( 10 , 10 ));

sum = null ;
alert ( anotherSum ( 10 , 10 ));
alert ( sum ( 10 , 10 )); // Error: Object is not a function;

خروجی :

    20

    20

    20

    Error: Object is not a function


ابتدا تابعی را به نام sum ایجاد نمودیم که دو عدد را با هم جمع می‌کند. دقت داشته باشید که به این شکل تعریف تابع sum ، اعلان تابع یا Function Declaration می‌گویند. سپس متغیری را به نام anotherSum ، تعریف نموده و sum را به آن نسبت دادیم. توجه داشته باشید که در زمان انتساب یک تابع به یک متغیر نباید () را ذکر کنیم، زیرا ذکر () به منزله‌ی فراخوانی تابع و اختصاص خروجی آن به متغیر می‌باشد و نه انتساب اشاره گر تابع به آن متغیر. فراخوانی sum و anotherSum خروجی یکسانی را دارند؛ زیرا هر دو به یک تابع اشاره می‌کنند. در خطوط بعدی، شیء sum را با مقدار null تنظیم نمودیم. در واقع با این کار اشاره‌گر sum برابر null شده است؛ یعنی دیگر به هیچ تابعی اشاره نمی‌کند. ولی تابع همچنان در حافظه وجود دارد؛ زیرا اشاره‌گر دیگری به نام anotherSum در حال اشاره نمودن به آن می‌باشد. در مرحله‌ی بعدی که sum را فراخوانی نمودیم، به دلیل null بودن آن، خطا رخ خواهد داد.


بازنگری مجدد به مبحث Overloading

در اینجا فقط می‌خواهیم اشاره‌ای کنیم به مبحث Overloading که قبلا در مورد آن بحث کردیم تا دلیل فنی عدم وجود Overloading را در جاوا اسکریپت درک کنیم. همانطور که قبلا بیان شد، نام تابع در واقع اشاره گری به تابع می‌باشد؛ بنابراین تعریف دو تابع هم نام، همانند اختصاص مجدد مقدار یا تغییر مقدار یک متغیر می‌باشد. به مثال زیر توجه کنید:

function calc ( num1 , num2 ) {
    return num1 + num2 ;
}

function calc ( num1 , num2 ) {
    return num1 - num2 ;
}

همانطور که پیشتر نیز عنوان شد، تابع دوم جایگزین تابع اول می‌گردد. در واقع تعریف فوق همانند تعریف زیر می‌باشد:

var calc = function ( num1 , num2 ) {
    return num1 + num2 ;
};

calc = function ( num1 , num2 ) {
    return num1 - num2 ;
};

همانطور که می‌بینید، ابتدا متغیری به نام calc تعریف شده‌است و با یک تابع مقداردهی اولیه شده است. سپس با تابع دوم مقداردهی مجدد گردیده است و دیگر به تابع قبلی اشاره نمی‌کند. بنابراین همیشه تابع آخر جایگزین توابع قبلی می‌گردد. 


Function Declaration در مقابل Function Expression

این دو روش تعریف و استفاده از توابع تقریبا مشابه هم می‌باشند و فقط یک تفاوت اصلی بین آنها وجود دارد و آن به نحوه‌ی رفتار موتور پردازشی جاوا اسکریپت بر می‌گردد. Function Declaration قبل از اینکه کدهای جاوا اسکریپت خوانده و اجرا شوند، خوانده شده و در دسترس خواهند بود؛ اما Function Expression تا زمانی که روال اجرای کد به این خط از کد نرسد، اجرا نخواهد شد و در دسترس نخواهد بود. به مثال Function Declaration زیر توجه کنید:

alert ( sum ( 10 , 20 ));

function sum ( a , b ) {
    return a + b ;
}

خروجی :

    30


قبل از اعلان تابع sum ، این تابع فراخوانی شده است؛ ولی هیچ خطایی رخ نمی‌دهد. زیرا قبل از اجرای دستورات، تابع sum خوانده و در دسترس خواهد بود. اما اگر تابع فوق بصورت Function Expression تعریف شده بود، خطا رخ می‌داد و برنامه اجرا نمی‌شد.

alert ( sum ( 10 , 20 )); // Error: undefined is not a function

var sum = function ( a , b ) {
    return a + b ;
};

خروجی :

    Error: undefined is not a function


همانطور که می‌بینید، در خط اول برنامه، خطای اجرایی رخ داده است. زیرا هنوز روال اجرایی برنامه به خط تعریف تابع sum نرسیده‌است. بنابراین تابع sum در دسترس نخواهد بود و فراخوانی آن موجب بروز خطا می‌گردد.


ارسال تابع به عنوان ورودی یا خروجی توابع دیگر

همانطور که قبلا بیان شد، نام تابع در واقع یک متغیر می‌باشد که به تابع مورد نظر اشاره می‌کند. بنابراین می‌توان همانند یک متغیر با آن رفتار نموده و به عنوان آرگومان ورودی و یا مقدار خروجی یک تابع آن را ارسال نمود. به مثال زیر توجه کنید:

function add ( a , b ) {
    return a + b ;
}

function mult ( a , b ) {
    return a * b ;
}

function calc ( a , b , fn ) {
    return a * b + fn ( a , b );
}

alert ( calc ( 10 , 20 , add ));
alert ( calc ( 10 , 20 , mult ));

خروجی :

    230

    400


دو تابع به نامهای add و mult با دو آرگومان ورودی تعریف شده‌اند که به ترتیب حاصل جمع و حاصل ضرب دو آرگومان را بر می‌گردانند. تابع calc نیز با 3 آرگومان ورودی تعریف شده‌است که قصد داریم برای آرگومان سوم یک تابع را ارسال نماییم. تابع calc در 2 مرحله فراخوانی شده‌است که در یک مرحله تابع add و در مرحله‌ی دیگر تابع mult به عنوان آرگومان ورودی ارسال شده‌اند. همانطور که از قبل می‌دانید، نام تابع اشاره‌گری به خود تابع می‌باشد. در تابع calc نیز با فراخوانی آرگومان fn در واقع داریم تابع ارسالی را فراخوانی می‌نماییم. حال به مثال زیر توجه کنید که یک تابع را به عنوان خروجی بر می‌گرداند:

function createFunction ( a , b ) {
    return function ( c ) {
        var d = ( a + b ) * c ;
        return d ;
    };
}

var fn = createFunction ( 10 , 20 );
alert ( fn ( 30 ));

خروجی :

    900


تابع createFunction دارای 2 آرگومان ورودی می‌باشد و یک تابع را با 1 آرگومان ورودی بر می‌گرداند. در ابتدا تابع createFunction را با آرگومان‌های 10 و 20 فراخوانی نمودیم. خروجی این تابع که خود یک تابع با یک آرگومان ورودی می‌باشد، به عنوان خروجی برگردانده شده و در متغیر fn قرار می‌گیرد. سپس تابع fn با آرگومان ورودی 30 فراخوانی می‌گردد که مقادیر 10 و 20 را با هم جمع نموده و در 30 ضرب می‌نماید. 

مطالب
برنامه نویسی پیشرفته JavaScript - قسمت 1 - توابع

در این مجموعه مقالات، به بررسی و آموزش برنامه نویسی شیء گرا در جاوا اسکریپت می‌پردازیم. در طول آموزش، فرض را بر این قرار دادیم که شما به عنوان خواننده‌ی این مقاله، با مبانی جاوا اسکریپت آشنا می‌باشید و حداقل چند قطعه کد مفید را با جاوا اسکریپت نوشته‌اید. همچنین کمی هم با مباحث شیء گرایی آشنا می‌باشید.

روال آموزش در این مجموعه به گونه است که در ابتدا به معرفی مباحث پیش نیاز جهت ورود به دنیای شیء گرایی در جاوا اسکریپت، پرداخته خواهد شد. سپس مباحث شیء گرایی را آغاز خواهیم نمود و تمامی نکات ریز و درشت آن را بررسی خواهیم کرد. پس از پایان این مقالات قادر خواهید بود تا تمامی کتابخانه‌ها و Framework‌های جاوا اسکریپتی را مطالعه نموده و به راحتی تکنیک‌های کد نویسی آن را درک کنید. همچنین خود شما نیز برای نوشتن یک کتابخانه یا Framework جاوا اسکریپتی استاندارد و حرفه‌ای، دست به کار شوید و یک کتابخانه سودمند را ارائه نمایید.

با چند مثال ساده و بصورت تقریبا مبتدی مسائل پایه را تشریح نموده و آرام آرام مباحث حرفه ای را آغاز خواهیم کرد. قرار است در پایان این آموزش‌ها به بررسی الگوهای موجود در جاوا اسکریپت نیز بپردازم که مجموعه مقالات مربوط به الگوها را در قالب مجموعه مقالاتی مجزا ارائه می‌نمایم.

در تهیه‌ی این مجموعه مقالات از منابع زیر استفاده شده است:

1.  Pro JavaScript Techniques  (John Resig ، خالق JQuery  – فصول 2 و 3)

2.  Professional JavaScript for Web Developers (Third Edition)  (Nicholas C. Zakas  – فصول 3، 4، 5، 6 و 7)

3.  Object-Oriented JavaScript  (Stoyan Stefanov  – فصول 3، 4، 5، 6 و 8)

4.  و تجربه‌ی ناچیز اینجانب


توابع  (Functions)

همیشه در برنامه، مجموعه دستوراتی وجود دارند که عمل خاصی را انجام می‌دهند و به دفعات نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. جهت جلوگیری از تکرار این دستورات، افزایش خوانایی و کاهش پیچیدگی برنامه، این دستورات را در بسته‌ای به نام تابع قرار می‌دهیم تا در زمان نیاز، آن را فراخوانی یا اجرا نماییم. جهت تعریف تابع در جاوا اسکریپت به صورت زیر عمل می‌نماییم:

function <functionName> ([arg0, arg1, …, argN]) {
<statements>
}

به عنوان مثال:

function sayHello(name, message) {
   alert("Hello " + name + ", " + message);
}

این تابع شامل دو آرگومان ورودی است که می‌تواند به صورت زیر فراخوانی شود:

sayHello("Meysam", "welcome to site");

خروجی این تابع  “Hello Meysam, welcome to site”  می باشد که به صورت یک پنجره‌ی پیغام، نمایش می‌یابد. تابع فوق هیچ مقداری را به عنوان خروجی به برنامه‌ی اصلی یا محل فراخوانی خود بر نمی‌گرداند. اگر بخواهیم توسط تابع مقداری را برگردانیم می‌توانیم از دستور return  برای این منظور استفاده نماییم. به مثال زیر توجه کنید:

function sum(num1, num2) {
   return num1 + num2;
}

تابع  sum  دو عدد را به عنوان آرگومان ورودی دریافت نموده و حاصل جمع آن‌ها را توسط دستور  return  به عنوان خروجی بر می‌گرداند. تابع فوق را می‌توان به صورت زیر فراخوانی نمود:

alert(sum(10, 20));

خروجی :

30

اینک به بررسی چند نکته در مورد دستور return می‌پردازیم. دستور return  فقط می‌تواند یک مقدار را برگرداند و نمی‌توان، چند مقدار را مقابل این دستور نوشت. همچنین روال اجرای تابع با رسیدن به دستور return  خاتمه می‌یابد و دستورات بعد از آن اجرا نخواهند شد. به مثال زیر توجه کنید:

function sum(num1, num2) {
   return num1 + num2;
   alert("Hello");
}

در مثال فوق دستور  alert به هیچ عنوان اجرا نخواهد شد؛ زیرا تابع با رسیدن به دستور return خاتمه می‌یابد. یک تابع می‌تواند شامل بیش از یک دستور return باشد.

function diff(num1,num2) {
   if (num1 > num2)
     return num1 - num2;
   else
     return num2 - num1;
}

تابع فوق اختلاف دو عدد را بدست می‌آورد و اگر عدد اول بزرگتر باشد، عدد دوم را از عدد اول تفریق می‌کند؛ در غیر اینصورت عدد اول را از عدد دوم تفریق می‌کند و به عنوان خروجی بر می‌گرداند.  نکته‌ی دیگری که لازم است بدانید این است که دستور  return  می تواند هیچ مقداری را بر نگرداند و به تنهایی بکار گرفته شود. در این صورت دقیقا بعد از دستور  return  سمی کالن  (;)  قرار می‌دهیم.

function checkNumber(num) {
   if (isNaN(num)) {
     alert("Not a number");
     return;
   }
   alert(num+" is a number");
}

تابع فوق یک ورودی را دریافت می‌نماید و در صورتی که آرگومان ورودی عدد نباشد پیغام  “Not a number”  را نمایش می‌دهد و از تابع خارج می‌شود. در صورتی که آرگومان ورودی یک عدد باشد، پیغام دوم را نمایش می‌دهد.

توجه:

یک تابع بهتر است همیشه یک مقداری را به عنوان خروجی برگرداند و یا کلا هیچ مقداری را بر نگرداند. نوشتن توابعی که در برخی شرایط مقداری را به عنوان خروجی بر میگردانند و در برخی شرایط مقداری را برنمی گردانند موجب ایجاد پیچیدگی در اشکال زدایی می‌گردند. نوشتن تابعی به صورت زیر کمی گیج کننده و نامتعارف می‌باشد:

function sum(num1, num2) {
   if (isNaN(num1) || isNaN(num2))
     return; // بهتر است حداقل مقدار 0 برگردانده شود
   return num1 + num2;
}


کار با آرگومان ها

رفتار آرگومان‌ها در جاوا اسکریپت نسبت به سایر زبان‌های برنامه نویسی کاملا متفاوت می‌باشد. در جاوا اسکریپت تعداد و نوع آرگومانهای ارسالی بررسی نمی‌شوند و خطایی هم رخ نخواهد داد. به عنوان مثال اگر تابعی با 3 آرگومان ورودی دارید، می‌توانید با 0 تا 3 آرگومان ورودی، آن تابع را فراخوانی نمایید. زیرا آرگومان‌ها در سیستم داخلی جاوا اسکریپت به صورت یک آرایه ارسال می‌گردند و تابع توجه نمی‌کند که کدام آرگومانها به این آرایه ارسال شده‌اند.

با توجه به قابلیتی که در مورد آرگومانها ذکر شد و به دلیل عدم مدیریت نوع و تعداد آرگومان‌های ارسالی، مطمئنا جهت جلوگیری از بروز خطا در توابع، باید تعداد و نوع آرگومان‌های ارسالی بررسی و مدیریت شوند. همچنین در هر تابع، آرایه‌ای به نام arguments  به صورت توکار تعبیه شده است که مدیریت آرگومان‌ها را تسهیل می‌بخشد. به مثال زیر توجه کنید:

function sayHello() {
   alert("Hello " + arguments[0] + ", " + arguments[1]);
}

sayHello("Meysam", "welcome to site");

خروجی :

"Hello Meysam, welcome to site"

تابع فوق هیچ آرگومان ورودی ندارد ولی با دو آرگومان ورودی فراخوانی شده است. در داخل تابع توسط آرایه arguments  به آرگومانهای ارسالی دسترسی پیدا کردیم. حال به مثال زیر توجه کنید:

function sum() {
   var s = 0;
   for (var i = 0; i < arguments.length; i++)
     s += arguments[i];
   return s;
}

alert(sum());
alert(sum(10, 20, 30, 40, 50));
alert(sum(10));

خروجی :

0

150

10

در تابع فوق هیچ آرگومان ورودی وجود ندارد ولی این تابع را با 0، 5 و 1 آرگومان ورودی فراخوانی نمودیم. این تابع مجموع چند عدد را محاسبه و بر می‌گرداند و می‌تواند به تعداد نامحدودی عدد دریافت نماید. البته بهتر است نوع آرگومانهای ارسالی نیز بررسی شوند تا خطایی در محاسبات رخ ندهد. همچنین بجای حلقه for  از حلقه for…in  استفاده خواهم کرد.

function sum() {
   var s = 0;
   for (var i in arguments) {
     if (isNaN(arguments[i]))
       continue;
    s += arguments[i];
   }
   return s;
}

alert(sum());
alert(sum(10, 20, "a", 40, 50));
alert(sum(10));

خروجی :

0

120

10

اگر دقت کرده باشید در فراخوانی دوم، رشته  “a”  به تابع ارسال شده است و چون آرگومانهای نامعتبر را مدیریت نموده‌ایم، خطایی در خروجی رخ نمی‌دهد. به مثال زیر نیز توجه نمایید:

function sum(a,b,c) {
   return a + b + c;
}

alert(sum(10, 20, 30));
alert(sum(10, 20));
alert(sum());

خروجی :

60

NaN

NaN

تابع فوق دارای 3 آرگومان ورودی می‌باشد؛ ولی ما این تابع را با 2 و 0 آرگومان ورودی فراخوانی نمودیم که خروجی نامناسبی را تولید نموده است. برای رفع این مشکل و معتبر سازی آرگومان‌های ارسالی می‌توانیم به صورت زیر عمل نماییم:

function sum(a, b, c) {
   if (isNaN(a)) a = 0;
   if (isNaN(b)) b = 0;
   if (isNaN(c)) c = 0;
   return a + b + c;
}

alert(sum(10, 20, 30));
alert(sum(10, 20));
alert(sum());

خروجی :

60

30

0

در تابع، قبل از انجام عمل محاسبه، بررسی کردیم که آرگومانهای ارسالی مقدار دهی شده باشند. در صورت عدم مقداردهی و یا مقداردهی نامناسب، آرگومان ارسالی را با صفر مقداردهی می‌نماید. اگر آرگومان مورد نظر به تابع ارسال نشود، مقدار پیش فرض آن undefined می‌باشد.

با توجه به مسائل مطرح شده در مورد توابع، این روش استفاده و کاربرد توابع، جزء معایب توابع در جاوا اسکریپت محسوب نمی‌شود. این تکنیک استفاده از توابع، موجب افزایش انعطاف پذیری توابع و آزادی عمل برنامه نویس می‌گردد که لذت بیشتری را به برنامه نویسی می‌دهد.

توجه:

به آرگومانهایی که در تابع دارای نام می‌باشند و یا به عبارتی، آرگومانهایی که نام آنها در تابع ذکر می‌شود، Named Arguments  یا آرگومانهای نامی (اسمی و یا نامدار) می‌گویند. مثل آرگومان های a ، b  وc  در تابع sum


عدم پشتیبانی از سربارگذاری یا  Overloading

در زبان‌های برنامه نویسی شیء گرا، امکان تعریف توابع هم نام وجود دارد؛ به شرطی که امضای این توابع با هم متفاوت باشند. منظور از امضاء، تعداد و نوع آرگومان‌های ورودی می‌باشد. از آنجاییکه در سیستم داخلی جاوا اسکریپت، آرگومانها بصورت یک آرایه ارسال می‌شوند، بنابراین امضاء برای توابع مفهومی ندارد؛ پس نمی‌توانیم توابع هم نام یا overloading داشته باشیم.

اگر دو تابع هم نام داشته باشیم، تابعی که دیرتر تعریف می‌شود، جایگزین تابع قبلی می‌گردد. به مثال زیر توجه کنید:

function calc(num1,num2) {
   return num1 + num2;
}

function calc(num1,num2) {
   return num1 - num2;
}

alert(calc(200,100));

خروجی :

100

همانطور که در مثال فوق مشاهده می‌نمایید، تابع دوم فراخوانی شده‌است و حاصل تفریق به عنوان خروجی نمایش یافته است. 

مطالب
برنامه نویسی پیشرفته JavaScript - قسمت 2 - ماهیت انواع داده‌ای و حوزه دسترسی به متغیرها

مقادیر پایه (Primitive Values) و ارجاعی (Reference Values)

در جاوا اسکریپت، متغیرها شامل داده‌هایی از نوع پایه و یا ارجاعی می‌باشند. مقادیر String ، Number ، Boolean ، Null و Undefined به عنوان مقادیر پایه محسوب می‌گردند. در این نوع متغیرها تغییرات، مستقیما بر روی مقدار ذخیره شده در متغیر اعمال می‌شوند. اشیاء نیز که از مجموعه‌ای از مقادیر پایه ساخته شده‌اند، مقادیر ارجاعی نامیده می‌شوند. در این نوع مقادیر، شما به اشاره‌گری از شیء دسترسی دارید. بنابراین تغییرات مستقیما بر روی داده‌های ذخیره شده اعمال نمی‌شوند. به مثال‌های زیر توجه کنید:

var num1 = 10;
var num2 = num1;
alert("Num1=" + num1 + ", Num2=" + num2);

num2 = 20;
alert("Num1=" + num1 + ", Num2=" + num2);

num1 = 30;
alert("Num1=" + num1 + ", Num2=" + num2);

خروجی :

"Num1=10, Num2=10"

"Num1=10, Num2=20"

"Num1=30, Num2=20"


همانطور که از خروجی مثال فوق پیداست، در انتساب num1 به num2 ، مقدار num1 در num2 کپی شده‌است. بنابراین تغییراتی که بر روی num1 یا num2 صورت می‌گیرد، مستقیما بر روی مقدار ذخیره شده در هر یک از این متغیرها تاثیر می‌گذارد. رفتار مقادیر پایه همیشه به همین صورت می‌باشد.

var obj1 = new Object();
obj1.num = 10;
var obj2 = obj1;
alert("Obj1.Num=" + obj1.num + ", Obj2.Num=" + obj2.num);

obj2.num = 20;
alert("Obj1.Num=" + obj1.num + ", Obj2.Num=" + obj2.num);

obj1.num = 30;
alert("Obj1.Num=" + obj1.num + ", Obj2.Num=" + obj2.num);

خروجی :

"Obj1.Num=10, Obj2.Num=10"

"Obj1.Num=20, Obj2.Num=20"

"Obj1.Num=30, Obj2.Num=30"


با استفاده از نوع ارجاعی Object می‌توانیم اشیاء جدیدی را ایجاد کنیم و ویژگی‌هایی را به صورت پویا به آن‌ها اختصاص دهیم. همانطور که قبلا گفته شد، اشیاء از نوع ارجاعی می‌باشند و حاوی اشاره‌گری به مقادیر ذخیره شده می‌باشند. بنابراین انتساب obj1 به obj2 به معنای انتساب اشاره‌گر obj1 به obj2 می‌باشد. به عبارتی دیگر obj2 به همانجایی اشاره می‌کند که obj1 نیز اشاره می‌نماید. پس هر تغییری که بر روی ویژگی‌های obj1 رخ دهد، obj2 نیز تاثیرات آن را می‌بیند و بالعکس. همانطور که در خروجی مشاهده می‌نمایید، در مرحله‌ی اول obj1 به obj2 نسبت داده شد، پس مقدار ویژگی num برای هر دو آنها یکسان میباشد. در مرحله‌ی دوم، مقدار ویژگی num را در obj2 تغییر دادیم؛ ولی مقدار این ویژگی، در obj1 نیز تغییر نمود. در مرحله‌ی سوم نیز همان اتفاقات مرحله‌ی دوم تکرار شد.

با توجه به مثالهای فوق قطعا به تفاوت‌های مقادیر پایه و ارجاعی پی بردید. همچنین در یک نمونه‌ی کوچک و ساده نیز، یکی از روش‌های ایجاد شیء را که استفاده از نوع ارجاعی Object می‌باشد، مشاهده نمودید. این دانسته‌ها مقدمه ای بر شروع برنامه نویسی شیء گرا می‌باشند. ولی قبل از شروع برنامه نویسی شیء گرا در جاوا اسکریپت، به بررسی نکات و تکنیک‌های دیگری می‌پردازیم.

توجه:

به انواع پایه، انواع داده‌ای مقداری یا اولیه نیز گفته می‌شود.


فراخوانی با مقدار (Call by Value)

در این نوع فراخوانی، آرگومان‌ها از نوع مقادیر پایه هستند. بنابراین هر تغییری که بر روی آرگومان‌ها در تابع رخ دهد، هیچ تاثیری بر روی آرگومان‌های ارسالی در زمان فراخوانی تابع ندارند. به مثال زیر توجه کنید:

function primitive(a, b) {
a += 100;
b += 200;
alert("a=" + a + ", b=" + b);
}

var x = 300, y = 400;
primitive(x, y);
alert("x=" + x + ", y=" + y);

خروجی :

"a=400, b=600"

"x=300, y=400"


x و y دو متغیر پایه می‌باشند، بنابراین تابع فوق به صورت مقداری فراخوانی شده‌است. یعنی مقدار آرگومان‌های x و y در آرگومان‌های a و b کپی می‌شوند. پس هر تغییری که بر روی a و b رخ دهد، هیچ تاثیری بر روی x و y ندارد. همچنین با توجه به توضیحی که در مورد مقادیر پایه داده شد، تغییرات مستقیما بر روی داده‌ی ذخیره شده در متغیر اعمال میشود. بنابراین تغییراتی که در تابع فوق بر روی a و b رخ داد، مستقیما مقادیر a و b را تغییر داده‌است وهیچ ارتباطی به x و y ندارد. البته توجه داشته باشید که حتی اگر نام آرگومان‌های تابع با آرگومان‌های ارسالی یکسان بود و یا حتی اگر تابع مقداری را به عنوان خروجی بر می‌گرداند، هیچ تفاوتی را در خروجی برنامه فوق مشاهده نمی‌کردید.


فراخوانی با ارجاع (Call by Reference)

در این نوع فراخوانی، آرگومان‌ها از نوع مقادیر ارجاعی هستند. بنابراین هر تغییری که بر روی آرگومان‌ها در تابع رخ دهد، بر روی آرگومان‌های ارسالی در زمان فراخوانی تابع نیز تاثیر می‌گذارند. به مثال زیر توجه کنید:

function reference(obj) {
obj.a += 100;
obj.b += 200;
alert("obj.a=" + obj.a + ", obj.b=" + obj.b);
}

var calc = new Object();
calc.a = 300;
calc.b = 400;

reference(calc);
alert("calc.a=" + calc.a + ", calc.b=" + calc.b);

خروجی :

"obj.a=400, obj.b=600"

"calc.a=400, calc.b=600"


calc یک مقدار ارجاعی است که به عنوان آرگومان ورودی به تابع ارسال می‌شود و اشاره‌گر خود را به obj اختصاص می‌دهد. بنابراین obj به همان آدرسی اشاره می‌کند که calc اشاره می‌نماید. پس هر تغییری که بر روی obj رخ دهد، calc نیز تاثیرات آن را مشاهده می‌نماید. همانطور که در خروجی نیز مشاهده می‌نمایید، تغییرات صورت گرفته در تابع به calc نیز منعکس شده است.


حوزه دسترسی به متغیرها (Variable Scope)

متغیر‌های محلی (Local Variables)

در اکثر زبان‌های برنامه نویسی، متغیرهایی که در یک بلاک کد تعریف می‌شوند، به صورت محلی و فقط در همان بلاک کد قابل دسترسی  می‌باشند. به این متغیرها، متغیرهای محلی می‌گویند که با خاتمه‌ی اجرای بلاک کد، از بین خواهند رفت و دیگر قابل دسترسی نمی‌باشند. اما در جاوا اسکریپت حوزه‌ی اجرایی متغیرها کمی متفاوت می‌باشد. به مثال زیر توجه کنید:

for (var i = 1; i <= 5; i++) {
var sqr = i * i;
alert(sqr);
}

alert(i);
alert(sqr);

خروجی :

1
4
9
16
25
6   // alert(i) out of for
25   // alert(sqr) out of for


متغیرهای i و sqr داخل حلقه‌ی for تعریف شده‌اند و منطقا نباید خارج از این حلقه قابل دسترسی باشند. ولی با توجه به خروجی فوق، مشاهده نمودید که متغیرهای i و sqr، نه تنها خارج از این حلقه قابل شناسایی می‌باشند، بلکه آخرین مقدار خود را نیز حفظ نموده‌اند. در جاوا اسکریپت، یک متغیر محلی زمانی مفهوم پیدا می‌کند که در داخل یک تابع تعریف شود. به مثال زیر توجه کنید:

function sqr(num) {
var sum = num * num;
return sum;
}

var n = 4;
alert(sqr(n));
alert(num); // Error: num is not defined
alert(sum); // Error: sum is not defined

خروجی :

16

Error: num is not defined

Error: sum is not defined

همانطور که مشاهده می‌کنید، متغیرهای num و sum به صورت محلی در تابع فوق تعریف شده‌اند؛ بنابراین خارج از تابع قابل دسترسی نمی‌باشند و موجب بروز خطا می‌گردند.


متغیرهای عمومی (Global Variables)

در جاوا اسکریپت، متغیرهایی که خارج از تابع تعریف می‌گردند، به شیء window نسبت داده می‌شوند و عمومی می‌باشند. به عبارتی دیگر این متغیرها به عنوان یک ویژگی از شیء window تعریف می‌شوند و در تمامی توابع و بلاک‌های کد قابل دسترسی می‌باشند. به مثال زیر توجه کنید:

var color = "Red";

function setColor() {
color = "Blue";
}

alert(color);
setColor();
alert(color);

خروجی :

"Red"

"Blue"


در مثال فوق، متغیر color به صورت عمومی تعریف شده‌است. بنابراین در کل برنامه قابل دسترسی می‌باشد. در alert اول مقدار فعلی متغیر color یعنی “Red” نمایش می‌یابد. سپس با فراخوانی تابع، مقدار این متغیر تغییر می‌کند. در alert دوم مقدار تغییر یافته‌ی متغیر color نمایش خواهد یافت. حال به مثال زیر توجه کنید:

var color = "Red";

function getColor() {
var color = "Blue";
return color;
}

alert(color);
alert(getColor());
alert(color);

خروجی :

"Red"

"Blue"

"Red"


در مثال فوق، ابتدا یک متغیر color به صورت عمومی یا Global تعریف شده است. در تابع getColor نیز یک متغیر color به صورت local یا محلی تعریف شده است. زمانی که در alert تابع getColor فراخوانی می‌شود، متغیر color مقداردهی می‌گردد. این مقداردهی برای متغیر محلی صورت گرفته است و هیچ ربطی به متغیر color که به صورت عمومی تعریف شده است ندارد.

جهت تعریف متغیر در جاوا اسکریپت، از کلمه‌ی کلیدی var استفاده می‌شود. اما تعریف متغیر در جاوا اسکریپت اجباری نمی‌باشد و می‌توان یک متغیر را مقداردهی نمود بدون آنکه تعریف شده باشد. در صورتی که متغیر با var اعلان نشود، آن متغیر به شیء window نسبت داده می‌شود و ماهیت عمومی پیدا می‌کند. به مثال زیر توجه کنید:

function sum(a, b) {
c = a + b;
}

sum(20, 30);
alert(c);

خروجی :

50


همانطور که مشاهده می‌کنید، متغیر c بدون تعریف شدن مورد استفاده قرار گرفته است. با اینکه به صورت محلی مقداردهی گردیده است، ولی چون توسط var اعلان نشده است، به شیء window نسبت داده شده و ماهیت عمومی پیدا کرده است. 

مطالب
برنامه نویسی پیشرفته JavaScript - قسمت 4 - عناصر داخلی و ویژگی‌های تابع

عناصر داخلی تابع

در داخل هر تابع دو شیء خاص به نامهای arguments و this وجود دارند. شیء arguments ، که قبلا در مورد آن صحبت کردیم، دارای یک ویژگی به نام callee می‌باشد که به تابعی اشاره می‌کند که arguments متعلق به آن است. به مثال زیر توجه کنید که تابع فاکتوریل را به صورت بازگشتی پیاده سازی نموده است:

function factorial(num) {
    if (num <= 1)
        return 1;
    else
        return num * factorial(num - 1);
}
این تابع به درستی کار خواهد کرد تا زمانیکه نام تابع تغییر نکند. این نوع کد نویسی یک وابستگی شدید (Tightly Coupled) به نام تابع دارد. این وابستگی می‌تواند با arguments.callee از بین برود:
function factorial(num) {
    if (num <= 1)
        return 1;
    else
        return num * arguments.callee(num - 1);
}
در مثال فوق به جای نام تابع factorial در مقابل return از arguments.callee استفاده شده است. حال به مثال زیر توجه کنید:
function factorial(num) {
    if (num <= 1)
        return 1;
    else
        return num * arguments.callee(num - 1);
}

var anotherFactorial = factorial;

factorial = function() {
    return 0;
}

alert(anotherFactorial(5));
alert(factorial(5));

خروجی :

     120

     0


در مثال فوق، ابتدا تابع factorial تعریف شده و سپس به متغیر anotherFactorial نسبت داده شده‌است. سپس تابع factorial با تعریف جدیدی جایگزین شده که مقدار 0 بر می‌گرداند. همانطور که مشاهده می‌کنید، تابع بازگشتی از طریق arguments.callee فراخوانی گردیده است. اما اگر به جای arguments.callee از نام تابع، یعنی factorial استفاده کرده بودیم، خروجی در هر دو مرحله 0 می‌بود. زیرا anotherFactorial نیز، در داخل خود، تابع factorial جایگزین شده با خروجی 0 را فراخوانی می‌نمود.

شیء دیگری که در توابع وجود دارد، شی this می‌باشد. این شیء به شیء ای اشاره می‌کند که تابع، متعلق به آن است یا برای آن فعالیت می‌کند. اگر تابعی به صورت عمومی تعریف شود، متعلق به شیء window می‌باشد. بنابراین this در این توابع به شیء window اشاره می‌کند. به مثال زیر توجه کنید:

window.color = "red";

var o = { color: "blue" };
o.showColor = sayColor;

function sayColor() {
    alert(this.color);
}

sayColor();
o.showColor();

خروجی :

     "red"

     "blue"


ابتدا ویژگی color را برای شیء window تعریف کردیم. سپس شیء ای به نام o ایجاد نمودیم که دارای ویژگی color می‌باشد. همچنین تابعی به نام showColor را برای آن تعریف نمودیم که تابع sayColor به آن نسبت داده شده است. در تابع sayColor نیز مقدار ویژگی color را به صورت پیغامی نمایش می‌دهیم. زمانی که این تابع را فراخوانی می‌نماییم، شیء this موجود در آن به شیء window اشاره می‌کند؛ بنابراین مقدار "red" را نمایش می‌دهد. سپس تابع showColor از شیء o را فراخوانی نمودیم که شیء this در آن به شیء o اشاره می‌کند. زیرا تابع showColor که به تابع sayColor اشاره می‌کند، متعلق به شیء o می‌باشد.


ویژگی‌ها و توابع اشیاء ایجاد شده از Function

ویژگی caller

یکی از ویژگی‌های توابع که می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد، ویژگی caller می‌باشد. این ویژگی مشخص می‌کند که چه تابعی، تابع جاری را فراخوانی نموده است. اگر فراخوانی تابع جاری در حوزه‌ی عمومی (Global Scope) صورت گرفته باشد، این ویژگی مقدار null بر می‌گرداند؛ در غیر اینصورت محتوای تابع فراخواننده برگردانده خواهد شد.

function outer() {
    inner();
}

function inner() {
    alert(inner.caller);
}

inner();
outer();

خروجی :

    null

     function outer() {
        inner();
      }
از آنجایی که inner در حوزه‌ی عمومی فراخوانی شده است، inner.caller مقدار null را بر می‌گرداند. در خط بعدی تابع outer فراخوانی شده است که در داخل خود تابع inner را فراخوانی می‌نماید. در این شرایط inner.caller سورس کد تابع outer را برمی گرداند که موجب فراخوانی تابع inner شده است. جهت کاهش وابستگی، همانطور که در مبحث قبلی گفته شد، می‌توانید بجای inner.caller از arguments.callee.caller استفاده کنید.

ویژگی length

ویژگی دیگری که برای توابع مورد استفاده قرار می‌گیرد، ویژگی length می‌باشد. این ویژگی تعداد Named Arguments (پارامترهای نامی) تابع را بر می‌گرداند.

function sayName(name) {
    alert(name);
}

function sum(num1,num2) {
    return num1 + num2;
}

function sayHi() {
    alert("Hi");
}

alert(sayName.length);
alert(sum.length);
alert(sayHi.length);

خروجی :

     1

     2

     0


همانطور که در خروجی نیز مشاهده می‌کنید، تعداد آرگومانهای هر یک از توابع تعریف شده نمایش یافته است. به عنوان مثال تابع sayName دارای یک آرگومان ورودی است و خروجی نیز عدد 1 را نمایش داده است.


توابع apply() و call()

این دو تابع، جهت فراخوانی توابع، با یک مقدار خاص برای شیء this استفاده می‌شوند؛ در واقع مقدار شیء this را در بدنه‌ی توابع تنظیم می‌کنند. همانطور که قبلا اشاره شد، شیء this ، به شیء ای اشاره میکند که تابع متعلق به آن است. با توابع فوق می‌توانیم اشاره‌گر this را با مقدار یا شیء دیگری تنظیم کنیم. آرگومان اول هر دوی این توابع، مقداری است که باید به شیء this اختصاص یابد. آرگومان بعدی تابع apply آرایه‌ای است که آرگومان‌های ورودی را برای تابع فراخوانی شده فراهم می‌کند. آرگومانهای بعدی تابع call ، همان آرگومان هایی هستند که به صورت مجزا به تابع فراخوانی شده ارسال می‌گردند.

var color = "red";

var obj = { color: "blue" };

function sayColor(a, b) {
    alert(a + " said " + b + ": " + this.color);
}

sayColor("Sohrab", "Mitra");
sayColor.apply(this, ["Sohrab", "Mitra"]);
sayColor.call(this, "Sohrab", "Mitra");

sayColor.apply(obj, ["Sohrab", "Mitra"]);
sayColor.call(obj, "Sohrab", "Mitra");

خروجی :

     "Sohrab told Mitra: red"

     "Sohrab told Mitra: red"

     "Sohrab told Mitra: red"

     "Sohrab told Mitra: blue"

     "Sohrab told Mitra: blue"


همانطور که می‌دانید یک تابع به صورت پیش فرض متعلق به شیء window می‌باشد. در سه فراخوانی اول، تابع sayColor ، شیء this ، به شیء window اشاره می‌کند. بنابراین مقدار red را برای متغیر یا ویژگی color نمایش میدهد. دو فراخوانی آخر که obj را به عنوان آرگومان اول ارسال می‌نمایند، یعنی شیء this باید با مقدار obj جایگزین شود. بنابراین مقدار blue را برای ویژگی color ، که متعلق به شی obj می‌باشد، نمایش می‌دهند.

تنها تفاوت call() و apply() ، شیوه‌ی ارسال آرگومانها به تابع مقصد می‌باشد. مزیت استفاده از توابع call() یا apply() این است که می‌توان یک شیء را به یک تابع تزریق نمود به گونه‌ای که شیء، هیچ اطلاعی از تابع مورد نظر نداشته باشد. این مزیت مورد استفاده‌ی برخی الگوها و معماری‌ها می‌باشد که در مباحث مربوطه در مورد آن بحث خواهد شد.


تابع bind()

این تابع نمونه‌ای از یک تابع را ایجاد می‌کند و شیء this آن تابع را، با آرگومان ارسالی به تابع bind ، مقداردهی می‌نماید.

var color = "red";

var obj = { color: "blue" };

function sayColor() {
    alert(this.color);
}

var bindSayColor = sayColor.bind(obj);
bindSayColor();

خروجی :

     "blue"


در مثال فوق، نمونه‌ای از تابع sayColor ایجاد شده است که شیء obj به عنوان آرگومان ورودی تابع bind ارسال شده است. یعنی مقدار this در تابع bindSayColor به شیء obj اشاره میکند و مقدار ویژگی color شیء obj به عنوان خروجی نمایش می‌یابد. 

مطالب
برنامه نویسی پیشرفته JavaScript - قسمت 5 - معرفی برخی عملگرها

معرفی برخی عملگرها

در مقالات قبلی مقدماتی را جهت ورود به برنامه نویسی شیء گرا در جاوا اسکریپت مطرح کردیم و در اینجا نیز به معرفی برخی عملگرها می‌پردازیم که در برنامه نویسی شیء گرا نقشی اساسی را ایفا می‌کنند.


عملگر typeof

از آنجائیکه جاوا اسکریپت دارای نوع داده‌ای ضعیف یا Loosely Typed می‌باشد، باید در بکارگیری متغیرها و یا آرگومانهای ورودی توابع، دقت لازم را داشته باشیم تا خطایی در اجرای کد یا محاسبات به وجود نیاید. بنابراین به راهکارهایی نیاز داریم تا بتوانیم نوع داده‌ای یک متغیر را تشخیص دهیم و قبل از بکارگیری آنها صحت و اعتبار داده‌های ورودی را بررسی کنیم. با استفاده از عملگر typeof می‌توانیم نوع داده‌ای یک متغیر را تشخیص دهیم که برای هر نوع داده‌ای مقادیر زیر را بر میگرداند:

· برای متغیرهایی که شامل مقدار undefined می‌باشند مقدار "undefined"

· برای متغیرهای منطقی یا Boolean مقدار "boolean"

· برای متغیرهای رشته‌ای یا String مقدار "string"

· برای متغیرهای عددی و مقادیر NaN و Infinity مقدار "number"

· برای تابع مقدار "function"

· برای اشیا و مقادیر null مقدار "object"

var x;
var n = 12;
var obj = {};
var fn = function () { };
var a = new Array();

alert(typeof x);        // "undefined"
alert(typeof n);        // "number"
alert(typeof obj);     // "object"
alert(typeof fn);       // "function"
alert(typeof a);        // "object"

عملگر instanceof

عملگر typeof بهترین روش جهت تشخیص نوع داده‌ای متغیرهایی است که دارای نوع داده‌ای پایه یا Primitive Type هستند. اما جهت تشخیص نوع داده‌ای اشیاء و به صورت کلی انواع ارجاعی، این عملگر فقط مقدار "object" را برمیگرداند و اشاره‌ای به ماهیت واقعی آن Object ندارد. برای این منظور می‌توانیم از عملگر instanceof استفاده نماییم تا بررسی کنیم یک نوع ارجاعی از جنس چه نوع Object ی می‌باشد. شکل کلی استفاده از این عملگر به صورت زیر است:

result = variable instanceof constructor

اگر variable ، از جنس نوع ارجاعی تعیین شده در بخش سازنده یا constructor باشد، عملگر instanceof مقدار true را بر می‌گرداند. به مثال زیر توجه کنید:

var a = new Array();
alert(a instanceof Array); // true
alert(a instanceof Object);   // true
alert(a instanceof Date); // false
توجه داشته باشید که اگر عملگر instanceof برای یک نوع ارجاعی به کار رود و با سازنده Object بررسی شود، همیشه مقدار true برمی گرداند.

عملگر in

همانطور که قبلا اشاره شد، جهت دسترسی به اعضای یک شیء، می‌توان با آن شیء همانند یک آرایه رفتار نمود. به عبارتی دیگر میتوان نام یک ویژگی یا تابع را در [] قرار داد تا به مقدار آن دسترسی داشت. بنابراین می‌توان همانند یک آرایه و با استفاده از یک حلقه‌ی for-in تمامی اعضای یک شیء را پیمایش نمود. در واقع عملگر in در این حلقه بررسی می‌کند چه ویژگی‌ها و توابعی در یک شیء وجود دارند و تمامی آنها را بر می‌گرداند. به مثال زیر توجه کنید:

var person = {
    name: "Meysam",
    age: 33,
    sayInfo: function () {
        alert(name + ":" + age);
    }
};

for (var i in person) 
    alert(i + " => " + person[i]);

خروجی :

     name => Meysam

    age => 33

    sayInfo => function() {
        alert(name + ":" + age);
    }
در مثال فوق، توسط حلقه‌ی for-in ، شیء person را پیمایش نمودیم. در این پیمایش، متغیر i ، به تک تک اعضای موجود در این شیء اشاره می‌کند. بنابراین متغیر i شامل نام ویژگی یا تابع می‌باشد و person[i] مقدار موجود در آن ویژگی یا محتوای تابع را بر میگرداند.

کاربرد دیگر عملگر in بررسی وجود یک ویژگی یا تابع در یک شیء می‌باشد. اگر ویژگی یا تابع مورد نظر در شیء وجود داشته باشد، مقدار true را  بر می‌گرداند. به مثال زیر توجه کنید:

alert("name" in person); // true
alert("sayInfo" in person); // true
alert("birth" in person); // false


عملگر delete

از عملگر delete جهت حذف یک ویژگی و یا یک تابع از یک شیء استفاده می‌شود. به مثال زیر توجه کنید:

var person = {
    name: "Meysam",
    age: 33,
    sayInfo: function () {
        alert(name + ":" + age);
    }
};

alert("sayInfo" in person); // true
delete person.sayInfo;
alert("sayInfo" in person); // false
در مثال فوق پس از به کارگیری عملگر delete ، تابع sayInfo از شیء person حذف شده است. بنابراین در آخرین alert اعلام می‌کند که شیء person دیگر شامل این تابع نمی‌باشد.


ویژگی constructor

پس از عملگرهای فوق، یکی از پرکاربردترین ویژگی‌هایی که برای اشیاء وجود دارد، ویژگی constructor می‌باشد. در واقع این ویژگی نیز یکی از راهکارهای بررسی صحت و اعتبار متغیرها، آرگومانها و اشیا می‌باشد. ویژگی constructor ، به تابع سازنده‌ی یک شیء اشاره می‌کند و آن سازنده را به عنوان خروجی بر میگرداند. دقت داشته باشید که خروجی این ویژگی، خود تابع سازنده می‌باشد و یک مقدار رشته‌ای نیست. به مثال زیر توجه کنید:

var obj = {};
var a = new Array();
var x = 10;

alert(obj.constructor);
alert(obj.constructor === Object);
alert(typeof obj.constructor);
alert(a.constructor);
alert(x.constructor);

خروجی :

    function Object() { [native code] }
    true
    function
    function Array() { [native code] }
    function Number() { [native code] }
همانطور که در مثال فوق مشاهده می‌نمایید، کدهای obj.constructor ، a.constructor و x.constructor تابع سازنده‌ی این اشیا را برگردانده است. در مقایسه obj.constructor===Object نیز مشاهده می‌کنید که خروجی این ویژگی یک شیء می‌باشد و در typeof obj.constructor هم نشان دادیم که نوع این ویژگی یک تابع است.

در اینجا دیگر آماده‌ی ورود به برنامه نویسی شیء گرا در جاوا اسکریپت می‌باشیم که در مقالات بعدی به آن خواهیم پرداخت و همچنین با جزئیات بیشتری اشیاء را تشریح می‌نماییم. 

مطالب
#Defensive Code in C - قسمت چهارم
 Automated Code Test

با توجه به فاکتور‌های موجود در Defensive Coding، یکی از مواردی که کیفیت کد شما را تضمین خواهد کرد، استفاده کردن از (ACT) Automated Code Test می‌باشد. در این قسمت قصد داریم مزایای تست اتوماتیک و Unit Test را به عنوان یکی دیگر از ابعاد Defensive Coding ذکر کنیم.


به عنوان برنامه نویسی که در حال توسعه کد هستید و قابلیت‌های جدیدی را به کد خود اضافه می‌کنید، باید کدی را که در آن تغییر ایجاد می‌کنید، مرتب تست کنید، تا بررسی کنید که آیا به هدف خود رسیده‌اید و توانسته‌اید قابلیت جدیدی را در نرم افزار اضافه کنید. روشی که توسط اکثر برنامه نویسان انجام می‌شود به این صورت است که به‌صورت متوالی برنامه را اجرا می‌کنند، اجرا می‌کنند، اجرا می‌کنند و باز هم اجرا می‌کنند، تا اینکه مطمئن شوند همه چیز درست است. بیشتر زمانیکه در این فرآیند صرف می‌شود، صرف کارهای تکراری می‌شود. این مسئله بدون شک برای بسیار از برنامه نویسان پیش آمده است و ممکن است بعضی از این برنامه نویسان به دنبال راه چاره‌ای بوده باشند و بعضی‌ها هم با انجام دادن این روش تست، هیچ مشکلی نداشته باشند. اما مسئله‌ای که غیر قابل چشم پوشی است، این است که این روش انرژی و زمان بسیار زیادی را از برنامه نویسان می‌گیرد؛ راه حل چیست؟ راه حل همان ACT می‌باشد.

ACT به معنی نوشتن کد، جهت تست قابلیت‌های نرم افزار می‌باشد. به این معنی که شما جهت تست کد خود، یکسری کد می‌نویسید که این کدها وظیفه دارند کد‌های جدیدی را که به نرم افزار خود اضافه کرده اید، تست کنند و اجرای آنها توسط زیرساخت‌های موجود (Test Frameworks) به صورت اتوماتیک انجام می‌شود.

حال قصد داریم اجزای ACT را که در شکل ذیل نمایش داده شده‌اند، تشریح کنیم.


· structured: برای بیان این مسئله، از مفهوم AAA استفاده می‌شود. A اول به معنی Arrange اطلاعاتی است که برای تست مورد نیاز است. A دوم به معنی Act یا اجرای متد در حالت تست است و A سوم بمعنی Assert یا بررسی نتایج تست می‌باشد. این ساختار، ساختاری است که در ادامه برای ایجاد تست‌ها از آن استفاده می‌کنیم.

· Self-documented: ساختار تست به گونه‌ای است که خود مستند می‌باشد و با بررسی کلی ساختار آن می‌توان به هدف تست پی برد.

· Automatic: با استفاده از Test Framework ها، فرآیند تست اتوماتیک می‌شود.

· Repeatable: یکی از مزیت‌های ACT این است که می‌توان آن را برای دفعات مکرر تکرار کرد.

· TARDIS: مخفف  Time And Relative Dimension In Space می‌باشد؛ با توجه به این مسئله ACT از کد شما در میان زمان و فضا محافظت می‌کند. ACT  عملکرد اصلی کد شما را در حال حاضر و در زمانی در آینده  تایید می‌کند؛ زمانیکه کد شما در حال توسعه می‌باشید و هر لحظه قابلیت‌های جدیدی به آن اضافه می‌شود، ACT تضمین می‌کند که این تغییرات، قابلیت‌های موجود در سیستم را تحت تاثیر قرار نمی‌دهند. بنابراین ACT از کد شما در مقابل زمان و فضا محافظت می‌کند.

روشهای مختلفی برای انجام دادن ACT وجود دارند که در این مقاله بر روی Unit Test تمرکز خواهیم کرد. Unit Test یکسری تست‌ها هستند که توسط برنامه نویس نوشته و اجرا می‌شود. هدف این روش این است که کد به قسمت‌های کوچکی تقسیم شود و بررسی شود که این قسمت‌ها آن گونه که انتظار می‌رود، عمل می‌کنند.

برای رسیدن به این هدف باید کد را به صورت متدهای Clean و Testable نوشت. این متد‌ها قسمت‌های مستقلی از کد هستند که می‌توانند تست شوند. همان طور که در شکل زیر مشاهده می‌کنید، برای هر متد می‌توان تست‌های مختلفی نوشت و حالت‌های مختلف مربوط به ورودی‌های معتبر، ورودی‌های نامعتبر و بروز Exception را تست کرد.


بسیاری از برنامه نویسان و مدیران  پروژه درمقابل مسئله استفاده از Unit Test در توسعه نرم افزار حساسیت‌های خاصی نشان می‌دهند. بسیاری از آنها اظهار می‌کنند که برای این کار زمان کافی نداریم و استفاده کردن از این روش برای ما هزینه بر می‌باشد. اما ما در جواب این دسته از افراد باید موارد زیر را که بیشتر هم بر جنبه زمانی تاکید دارند، بیان کنیم.


· Save time:
  استفاده کردن از Unit Test از هدر رفتن زمان شما جلوگیری می‌کند. هر برنامه نویسی می‌داند که حتی چند خط کد ساده هم نیاز به تست و باز بینی دارد. بنابراین برنامه نویس مجبور است آن ماژول اصلی از نرم افزار را که چند خط کد در آن نوشته است، به گونه ای اجرا کرده و فرآیند بیزینسی این ماژول را برای سناریو‌های مختلف، بصورت دستی تست کند. حال فرض کنید در ادامه‌ی این کار، شخص برنامه نویس مجبور شود کد را بطور مرتب تغییر دهد. بنابراین در این حالت مجبور است این فرآیند را چندین و چند بار تکرار کند (نرم افزار را اجرا کند، به منوی X برود، فرم Y را باز کند، حالت‌های مختلف را در فرم بررسی کند).
راه حلی که Unit Test برای حل این مشکل ارئه می‌دهد این است که برای انجام این فرآیند می‌توان کد نوشت و آن را بارها و بارها اجرا کرد. وظیفه‌ی Unit Test ها این است که اطلاعات مورد نیاز متد یا واحدی که می‌خواهند آن را تست کنند، فرآهم می‌آورند، متد را با اطلاعات فرآهم شده زیر تست می‌برند و سپس نتایج بدست آمده را بررسی خواهند کرد. شما می‌توانید در صورت تغییراتی در متد‌ها یا واحد‌ها، Unit  Test را بارها و بار‌ها برای تست عملکرد صحیح آن متد، بعد از تغییرات اجرا کنید. همان طور که می‌بینید تبدیل کردن این فرآیند دستی به یک فرآیند سیستمی و اتوماتیک می‌تواند در جلوگیری از هدر رفت زمان بسیار تاثیر گذار باشد.

· Find Bugs Faster:
با استفاده از Unit Test شما می‌توانید فرآیند پیدا کردن خطاها را بسیار سریعتر انجام دهید. برای مثال فرض کنید که شما گزارش یکسری خطا‌ها را در نرم افزار، دریافت کرده‌اید. به جای اینکه سعی کنید بصورت دستی، فرآیند‌ها را در نرم افزار مرور کنید تا دوباره شرایط بروز خطا یا شرایطی را که خطا در آن رخ داده است، جهت درک دلیل خطا یا خطا‌ها ایجاد کنید،  با استفاده از Unit Test می‌توانید به راحتی و در سریع‌ترین زمان ممکن و بصورت اتوماتیک خطا‌ها را پیدا کنید.

· Refactor Safely:
Unit Test به شما اجازه می‌دهد که به راحتی کد خود را Refactor کنید. فرض کنید که می‌خواهید کدی را که دارای یکسری پیچیدگی‌ها می‌باشد و نگهداری و توسعه آن سخت است، Refactor کنید. بدون استفاده از Unit Test، این Refactor کردن دارای ریسک بسیار زیادی است و ممکن است منجر به بروز خطاهای زیادی شود؛ در حالیکه با استفاده از Unit Test، بعد از Refactor کردن کد، می‌توان Test ها را اجرا کرده و از عدم وجود خطا در کدها به راحتی مطمئن شد.

· Enhance Your Value:
با نوشتن Unit Test برای کد‌های خود می‌توانید یک ارزش افزوده را به کد‌های خود اضافه کنید. به دلیل اینکه نوشتن Unit Test ویژگی Self-documented کد شما را افزایش می‌دهد و به افرادی که در تیم هستند کمک می‌کنند Business نرم افزار را بهتر درک کنند.

· Minimize Interruptions:
داشتن مجموعه‌ای مناسب از Unit Test ها باعث می‌شود تا Interrupt های ناخواسته در Code شما بوجود نیاید. برای مثال حالتی را در نظر بگیرید که بدلیل ورود داده‌های ناخواسته، نرم افزار دچار خطا می‌شود. دراین وضعیت در صورتیکه از Unit Test استفاده شود، هندل کردن این شرایط ناخواسته و Interrupt، بسیار راحت‌تر خواهد بود.