مطالب
درخت‌ها و گراف‌ها قسمت اول
در این مقاله یکی از ساختارهای داده را به نام ساختارهای درختی و گراف‌ها معرفی کردیم و در این مقاله قصد داریم این نوع ساختار را بیشتر بررسی نماییم. این ساختارها برای بسیاری از برنامه‌های مدرن و امروزی بسیار مهم هستند. هر کدام از این ساختارهای داده به حل یکی از مشکلات دنیای واقعی می‌پردازند. در این مقاله قصد داریم به مزایا و معایب هر کدام از این ساختار‌ها اشاره کنیم و اینکه کی و کجا بهتر است از کدام ساختار استفاده گردد. تمرکز ما بر درخت هایی دودویی، درخت‌های جست و جوی دو دویی و درخت‌های جست و جوی دو دویی متوازن خواهد بود. همچنین ما به تشریح گراف و انواع آن خواهیم پرداخت. اینکه چگونه آن را در حافظه نمایش دهیم و اینکه گراف‌ها در کجای زندگی واقعی ما یا فناوری‌های کامپیوتری استفاده می‌شوند.

ساختار درختی
در بسیاری از مواقع ما با گروهی از اشیاء یا داده‌هایی سر و کار داریم که هر کدام از آن‌ها به گروهی دیگر مرتبط هستند. در این حالت از ساختار خطی نمی‌توانیم برای توصیف این ارتباط استفاده کنیم. پس بهترین ساختار برای نشان دادن این ارتباط ساختار شاخه ای Branched Structure است.
یک ساختار درختی یا یک ساختار شاخه‌ای شامل المان‌هایی به اسم گره Node است. هر گره می‌تواند به یک یا چند گره دیگر متصل باشد و گاهی اوقات این اتصالات مشابه یک سلسه مراتب hierarchically می‌شوند.
درخت‌ها در برنامه نویسی جایگاه ویژه‌ای دارند به طوری که استفاده‌ی از آن‌ها در بسیاری از برنامه‌ها وجود دارد و بسیاری از مثال‌های واقعی پیرامون ما را پشتیبانی می‌کنند.
در نمودار زیر مثالی وجود دارد که در آن یک تیم نرم افزاری نمایش داده شده‌است. در اینجا هر یک از بخش‌ها وظایف و مسئولیت‌هایی را بر دوش خود دارند که این مسئولیت‌ها به صورت سلسله مراتبی در تصویر زیر نمایش داده شده‌اند.

ما در ساختار بالا متوجه می‌شویم که چه بخشی زیر مجموعه‌ی چه بخشی است و سمت بالاتر هر بخش چیست. برای مثال ما متوجه شدیم که مدیر توسعه دهندگان، "سرپرست تیم" است که خود نیز مادون "مدیر پروژه" است و این را نیز متوجه می‌شویم که مثلا توسعه دهنده‌ی شماره یک هیچ مادونی ندارد و مدیر پروژه در راس همه است و هیچ مدیر دیگری بالای سر او قرار ندارد.

اصطلاحات درخت
برای اینکه بیشتر متوجه روابط بین اشیا در این ساختار بشویم، به شکل زیر خوب دقت کنید:

در شکل بالا دایره‌هایی برای هر بخش از اطلاعت کشیده شده و ارتباط هر کدام از آن‌ها از طریق یک خط برقرار شده است. اعداد داخل هر دایره تکراری نیست و همه منحصر به فرد هستند. پس وقتی از اعداد اسم ببریم متوجه می‌شویم که در مورد چه چیزی صحبت می‌کنیم.

در شکل بالا به هر یک از دایره‌ها یک گره Node می‌گویند و به هر خط ارتباط دهنده بین گره‌ها لبه Edge گفته می‌شود. گره‌های 19 و 21 و 14 زیر گره‌های گره 7 محسوب می‌شوند. گره‌هایی که به صورت مستقیم به زیر گره‌های خودشان اشاره می‌کنند را گره‌های والد Parent می‌گویند و زیرگره‌های 7 را گره‌های فرزند ChildNodes. پس با این حساب می‌توانیم بگوییم گره‌های 1 و 12 و 31 را هم فرزند گره 19 هستند و گره 19 والد آن هاست. همچنین گره‌های یک والد را مثل 19 و 21 و 14 که والد مشترک دارند، گره‌های خواهر و برادر یا حتی همنژاد Sibling می‌گوییم. همچنین ارتباط بین گره 7 و گره‌های سطح دوم  و الی آخر یعنی 1 و 12 و 31 و 23 و 6 را که والد بودن آن به صورت غیر مستقیم است را جد یا ancestor می‌نامیم و نوه‌ها و نتیجه‌های آن‌ها را نسل descendants.

ریشه Root: به گره‌ای می‌گوییم که هیچ والدی ندارد و خودش در واقع اولین والد محسوب می‌شود؛ مثل گره 7.

برگ  Leaf: به گره‌هایی که هیچ فرزندی ندارند، برگ می‌گوییم. مثال گره‌های 1 و12 و 31 و 23 و 6

گره‌های داخلی Internal Nodes: گره هایی که نه برگ هستند و نه ریشه. یعنی حداقل یک فرزند دارند و خودشان یک گره فرزند محسوب می‌شوند؛ مثل گره‌های 19 و 14.

مسیر Path: راه رسیدن از یک گره به گره دیگر را مسیر می‌گویند. مثلا گره‌های 1 و 19 و 7 و 21 به ترتیب یک مسیر را تشکیل می‌دهند ولی گره‌های 1 و 19 و 23 از آن جا که هیچ جور اتصالی بین آن‌ها نیست، مسیری را تشکیل نمی‌دهند.

طول مسیر Length of Path: به تعداد لبه‌های یک مسیر، طول مسیر می‌گویند که می‌توان از تعداد گره‌ها -1 نیز آن را به دست آورد. برای نمونه : مسیر 1 و19 و 7 و 21 طول مسیرشان 3 هست.

عمق Depth: طول مسیر یک گره از ریشه تا آن گره را عمق درخت می‌گویند. عمق یک ریشه همیشه صفر است و برای مثال در درخت بالا، گره 19 در عمق یک است و برای گره 23 عمق آن 2 خواهد بود.

تعریف خود درخت Tree: درخت یک ساختار داده برگشتی recursive است که شامل گره‌ها و لبه‌ها، برای اتصال گره‌ها به یکدیگر است.

جملات زیر در مورد درخت صدق می‌کند:

  • هر گره می‌تواند فرزند نداشته باشد یا به هر تعداد که می‌خواهد فرزند داشته باشد.
  • هر گره یک والد دارد و تنها گره‌ای که والد ندارد، گره ریشه است (البته اگر درخت خالی باشد هیچ گره ای وجود ندارد).
  • همه گره‌ها از ریشه قابل دسترسی هستند و برای دسترسی به گره مورد نظر باید از ریشه تا آن گره، مسیری را طی کرد.
ار تفاع درخت Height: به حداکثر عمق یک درخت، ارتفاع درخت می‌گویند.
درجه گره Degree: به تعداد گره‌های فرزند یک گره، درجه آن گره می‌گویند. در درخت بالا درجه گره‌های 7 و 19 سه است. درجه گره 14 دو است و درجه برگ‌ها صفر است.
ضریب انشعاب Branching Factor: به حداکثر درجه یک گره در یک درخت، ضریب انشعاب آن درخت گویند.

پیاده سازی درخت

برای پیاده سازی یک درخت، از دو کلاس یکی جهت ساخت گره که حاوی اطلاعات است <TreeNode<T و دیگری جهت ایجاد درخت اصلی به همراه کلیه متدها و خاصیت هایش <Tree<T کمک می‌‌گیریم.

public class TreeNode<T>
{
    // شامل مقدار گره است
    private T value;
 
    // مشخص می‌کند که آیا گره والد دارد یا خیر
    private bool hasParent;
 
    // در صورت داشتن فرزند ، لیست فرزندان را شامل می‌شود
    private List<TreeNode<T>> children;
 
    /// <summary>سازنده کلاس </summary>
    /// <param name="value">مقدار گره</param>
    public TreeNode(T value)
    {
        if (value == null)
        {
            throw new ArgumentNullException(
                "Cannot insert null value!");
        }
        this.value = value;
        this.children = new List<TreeNode<T>>();
    }
 
    /// <summary>خاصیتی جهت مقداردهی گره</summary>
    public T Value
    {
        get
        {
            return this.value;
        }
        set
        {
            this.value = value;
        }
    }
 
    /// <summary>تعداد گره‌های فرزند را بر میگرداند</summary>
    public int ChildrenCount
    {
        get
        {
            return this.children.Count;
        }
    }
 
    /// <summary>به گره یک فرزند اضافه می‌کند</summary>
    /// <param name="child">آرگومان این متد یک گره است که قرار است به فرزندی گره فعلی در آید</param>
    public void AddChild(TreeNode<T> child)
    {
        if (child == null)
        {
            throw new ArgumentNullException(
                "Cannot insert null value!");
        }
 
        if (child.hasParent)
        {
            throw new ArgumentException(
                "The node already has a parent!");
        }
 
        child.hasParent = true;
        this.children.Add(child);
    }
 
    /// <summary>
    /// گره ای که اندیس آن داده شده است بازگردانده می‌شود
    /// </summary>
    /// <param name="index">اندیس گره</param>
    /// <returns>گره بازگشتی</returns>
    public TreeNode<T> GetChild(int index)
    {
        return this.children[index];
    }
}
 
/// <summary>این کلاس ساختار درخت را به کمک کلاس گره‌ها که در بالا تعریف کردیم میسازد</summary>
/// <typeparam name="T">نوع مقادیری که قرار است داخل درخت ذخیره شوند</typeparam>
public class Tree<T>
{
    // گره ریشه
    private TreeNode<T> root;
 
    /// <summary>سازنده کلاس</summary>
    /// <param name="value">مقدار گره اول که همان ریشه می‌شود</param>
    public Tree(T value)
    {
        if (value == null)
        {
            throw new ArgumentNullException(
                "Cannot insert null value!");
        }
 
        this.root = new TreeNode<T>(value);
    }
 
    /// <summary>سازنده دیگر برای کلاس درخت</summary>
    /// <param name="value">مقدار گره ریشه مثل سازنده اول</param>
    /// <param name="children">آرایه ای از گره‌ها که فرزند گره ریشه می‌شوند</param>
    public Tree(T value, params Tree<T>[] children)
        : this(value)
    {
        foreach (Tree<T> child in children)
        {
            this.root.AddChild(child.root);
        }
    }
 
    /// <summary>
    /// ریشه را بر میگرداند ، اگر ریشه ای نباشد نال بر میگرداند
    /// </summary>
    public TreeNode<T> Root
    {
        get
        {
            return this.root;
        }
    }
 
    /// <summary>پیمودن عرضی و نمایش درخت با الگوریتم دی اف اس </summary>
    /// <param name="root">ریشه (گره ابتدایی) درختی که قرار است پیمایش از آن شروع شود</param>
    /// <param name="spaces">یک کاراکتر جهت جداسازی مقادیر هر گره</param>
    private void PrintDFS(TreeNode<T> root, string spaces)
    {
        if (this.root == null)
        {
            return;
        }
 
        Console.WriteLine(spaces + root.Value);
 
        TreeNode<T> child = null;
        for (int i = 0; i < root.ChildrenCount; i++)
        {
            child = root.GetChild(i);
            PrintDFS(child, spaces + "   ");
        }
    }
 
    /// <summary>متد پیمایش درخت به صورت عمومی که تابع خصوصی که در بالا توضیح دادیم را صدا می‌زند</summary>
    public void TraverseDFS()
    {
        this.PrintDFS(this.root, string.Empty);
    }
}
 
/// <summary>
/// کد استفاده از ساختار درخت
/// </summary>
public static class TreeExample
{
    static void Main()
    {
        // Create the tree from the sample
        Tree<int> tree =
            new Tree<int>(7,
                new Tree<int>(19,
                    new Tree<int>(1),
                    new Tree<int>(12),
                    new Tree<int>(31)),
                new Tree<int>(21),
                new Tree<int>(14,
                    new Tree<int>(23),
                    new Tree<int>(6))
            );
 
        // پیمایش درخت با الگوریتم دی اف اس یا عمقی
        tree.TraverseDFS();
 
        // خروجی
        // 7
        //       19
        //        1
        //        12
        //        31
        //       21
        //       14
        //        23
        //        6
    }
}
کلاس TreeNode وظیفه‌ی ساخت گره را بر عهده دارد و با هر شیء‌ایی که از این کلاس می‌سازیم، یک گره ایجاد می‌کنیم که با خاصیت Children و متد AddChild آن می‌توانیم هر تعداد گره را که می‌خواهیم به فرزندی آن گره در آوریم که باز خود آن گره می‌تواند در خاصیت Children یک گره دیگر اضافه شود. به این ترتیب با ساخت هر گره و ایجاد رابطه از طریق خاصیت children هر گره درخت شکل می‌گیرد. سپس گره والد در ساختار کلاس درخت Tree قرار می‌گیرد و این کلاس شامل متدهایی است که می‌تواند روی درخت، عملیات پردازشی چون پیمایش درخت را انجام دهد.


پیمایش درخت به روش عمقی (DFS (Depth First Search

هدف از پیمایش درخت ملاقات یا بازبینی (تهیه لیستی از همه گره‌های یک درخت) تنها یکبار هر گره در درخت است. برای این کار الگوریتم‌های زیادی وجود دارند که ما در این مقاله تنها دو روش DFS و BFS را بررسی می‌کنیم.

روش DFS: هر گره‌ای که به تابع بالا بدهید، آن گره برای پیمایش، گره ریشه حساب خواهد شد و پیمایش از آن آغاز می‌گردد. در الگوریتم DFS روش پیمایش بدین گونه است که ما از گره ریشه آغاز کرده و گره ریشه را ملاقات می‌کنیم. سپس گره‌های فرزندش را به دست می‌آوریم و یکی از گره‌ها را انتخاب کرده و دوباره همین مورد را رویش انجام می‌دهیم تا نهایتا به یک برگ برسیم. وقتی که به برگی می‌رسیم یک مرحله به بالا برگشته و این کار را آنقدر تکرار می‌کنیم تا همه‌ی گره‌های آن ریشه یا درخت پیمایش شده باشند.

همین درخت را در نظر بگیرید:


 پیمایش درخت را از گره 7 آغاز می‌کنیم و آن را به عنوان ریشه در نظر می‌گیریم. حتی می‌توانیم پیمایش را از گره مثلا 19 آغاز کنیم و آن را برای پیمایش ریشه در نظر بگیریم ولی ما از همان 7 پیمایش را آغاز می‌کنیم:

ابتدا گره 7 ملاقات شده و آن را می‌نویسیم. سپس فرزندانش را بررسی می‌کنیم که سه فرزند دارد. یکی از فرزندان مثل گره 19 را انتخاب کرده و آن را ملاقات می‌کنیم (با هر بار ملاقات آن را چاپ می‌کنیم) سپس فرزندان آن را بررسی می‌کنیم و یکی از گره‌ها را انتخاب می‌کنیم و ملاقاتش می‌کنیم؛ برای مثال گره 1. از آن جا که گره یک، برگ است و فرزندی ندارد یک مرحله به سمت بالا برمی‌گردیم و برگ‌های 12 و 31 را هم ملاقات می‌کنیم. حالا همه‌ی فرزندان گره 19 را بررسی کردیم، بر می‌گردیم یک مرحله به سمت بالا و گره 21 را ملاقات می‌کنیم و از آنجا که گره 21 برگ است و فرزندی ندارد به بالا باز می‌گردیم و بعد گره 14 و فرزندانش 23 و 6 هم بررسی می‌شوند. پس ترتیب چاپ ما اینگونه می‌شود:

7-19-1-12-31-21-14-23-6


پیمایش درخت به روش (BFS (Breadth First Search 

در این روش (پیمایش سطحی) گره والد ملاقات شده و سپس همه گره‌های فرزندش ملاقات می‌شوند. بعد از آن یک گره انتخاب شده و همین پیمایش مجددا روی آن انجام می‌شود تا آن سطح کاملا پیمایش شده باشد. سپس به همین مرحله برگشته و فرزند بعدی را پیمایش می‌کنیم و الی آخر. نمونه‌ی این پیمایش روی درخت بالا به صورت زیر نمایش داده می‌شود:

7-19-21-14-1-12-31-23-6

اگر خوب دقت کنید می‌بینید که پیمایش سطحی است و هر سطح به ترتیب ملاقات می‌شود. به این الگوریتم، پیمایش موجی هم می‌گویند. دلیل آن هم این است که مثل سنگی می‌ماند که شما برای ایجاد موج روی دریاچه پرتاب می‌کنید.

برای این پیمایش از صف کمک گرفته می‌شود که مراحل زیر روی صف صورت می‌گیرد:

  • ریشه  وارد صف Q می‌شود.
  • دو مرحله زیر مرتبا تکرار می‌شوند:
  1. اولین گره صف به نام V را از Q در یافت می‌کنیم و آن را چاپ می‌کنیم.
  2. فرزندان گره V  را به صف اضافه می‌کنیم.
این نوع پیمایش، پیاده سازی راحتی دارد و همیشه نزدیک‌ترین گره‌ها به ریشه را می‌خواند و در هر مرحله گره‌هایی که می‌خواند از ریشه دورتر و دورتر می‌شوند.
مطالب
وضعیت فناوری‌های مرتبط با دات نت از دیدگاه مرگ و زندگی!

مطلبی که در ذیل آورده شده صرفا یک برداشت شخصی است بر اساس نقل قول‌ها و بررسی وضعیت اعضای تیم‌های مرتبط با فناوری‌های مختلف بکار گرفته شده در دات نت فریم ورک و ... نه رسمی!

ADO.NET ، DataSet ، DataTable و امثال آن: مرده! (مرده به معنای اینکه دیگر توسعه‌ی جدی نخواهد یافت)
ADO.NET‌ اولین فناوری دسترسی به داده‌ها در دات نت فریم ورک بود/است. مدل طراحی آن هم بر اساس امکانات زبان‌های آن زمان (زمان شروع به کار دات نت) بود (و تا دات نت 4 هم تغییر عمده‌ای نکرده). برای مثال در زمان ارائه اولین نگارش آن خبری از Generics نبود (در دات نت 2 اضافه شد)؛ یا LINQ وجود نداشت (در دات نت سه و سه و نیم اضافه و تکمیل شد). به همین جهت طراحی آن در حال حاضر (با وجود دات نت 4) بوی ماندگی می‌دهد (مانند استفاده از دیتاست و دیتاتیبل) و با ORM های مایکروسافت جهت استفاده از امکانات Generics و LINQ جایگزین شده‌ است.
البته این مورد تنها مورد مرده‌ای است که "باید" یاد گرفت؛ مهم نیست که ORMs ارائه شده‌اند. مهم این است که زیر ساخت تمام ORM های نوشته شده برای دات نت همین ADO.NET خام است.


LINQ to SQL : مرده!
مایکروسافت با این فناوری ORM های خودش را شروع کرد اما بعد از مدتی دید که بهتر است یک نسخه‌ی عمومی‌تر با پشتیبانی از بانک‌های اطلاعاتی دیگر مانند اوراکل، MySQL و غیره را نیز ارائه دهد. همینجا بود که آن‌را خیلی ساده با Entity framework جایگزین کرد و در roadmap ارائه شده صراحتا EF به عنوان راه حل توصیه شده دسترسی به داده‌های مایکروسافت اعلام شده است (+). حالا این وسط دیگر مهم نیست شما پروژه نوشته بودید یا هر چی. دیگر منتظر تغییرات خاصی در LINQ to SQL نباشید. فقط یک سری رفع باگ و نگهداری پروژه را شاهد خواهید بود. البته در همان زمان خیلی زود تکذیب کردند که LINQ to SQL مرده اما برای نمونه آقای Damien که عضو اصلی تیم LINQ to SQL بودند، اکنون در تیم XBOX مشغول به کار هستند! (+) تو خود شرح مفصل بخوان از این مجمل!

ضمنا این رو هم در نظر داشته باشید که LINQ != LINQ to SQL ؛ به عبارتی LINQ به خودی خود فقط یک language feature است.


Windows Forms یا به اختصار WinForms : مرده!
به نظر مظلوم‌تر از این یکی در دات نت یافت نمی‌شود! همین چند وقت پیش یکی از اعضای مایکروسافت این نظر سنجی رو برگزار کرده بود که "ما چکار کنیم که شما راحت‌تر از WinForms به WPF مهاجرت کنید؟!" (+)
در قاموس WPF ، ویندوز فرمز یعنی Canvas panel ؛ به عبارتی صلب‌ترین حالت طراحی رابط کاربری و این انتقال و مهاجرت هرچند برای کسانی که عمری را روی آن گذاشته‌اند، دردناک خواهد بود اما با وجود توانایی‌های WPF چیزی را از دست نخواهند داد. سیستم Layout (طرح بندی) در WinForms و همچنین دلفی، بر اساس قراردهی اشیاء در مختصات مطلقی در صفحه است. مثلا این دکمه‌ی خاص در آن نقطه‌ی معلوم قرار می‌گیرد و همین. این روش طرح بندی یکی از چندین روش طرح بندی در WPF است که اصطلاحا Canvas نام دارد. توصیه اکید و مطلق در WPF آن است که از Canvas فقط برای طراحی اشیاء گرافیکی پیچیده استفاده کنید و نه طراحی رابط کاربر. چرا؟ چون برای مثال در Silverlight که برادر کوچکتر WPF محسوب می‌شود، رابط کاربری آن باید بتواند همانند HTML انعطاف پذیر باشد و با اندازه‌های مختلف مرورگر یا اندازه‌ی قلم‌های بزرگتر هماهنگ شده و مقاومت کند، بدون اینکه از ریخت بیفتد و این مورد را سایر سیستم‌های طرح بندی رابط کاربر (منهای Canvas یا همان سیستم طرح بندی WinForms) ارائه می‌دهند. مورد دیگری که در WPF و Silverlight بسیار حائز اهمیت است ، Content Controls می‌باشد. چقدر خوب می‌شد بتوان داخل یک کنترل، کلا یک سیستم طرح بندی را تعریف کرد و اشیاء دلخواهی را داخل آن قرار داد. مثلا ToolTip پیش فرض وجود دارد. بسیار هم خوب. بنده علاقه دارم، متن عنوان آن ضخیم باشد. کنار آن یک تصویر کوچک و در سمت چپ آن متن قرار گیرد. برای انجام اینکار در WPF لازم نیست تا شما منتظر نگارش بعدی دات نت باشید که دست اندرکاران مربوطه با افتخار در یک سند 50 صفحه‌ای توضیح دهند که چگونه می‌توان اینکار را انجام داد. یک سیستم طرح بندی را اضافه کنید. موارد ذکر شده را در آن تعریف کنید. بدون استفاده از هیچ نوع کامپوننتی یا بدون منتظر ماندن تا نگارش بعدی این محصولات، به مقصود خود رسیده‌اید.


ASP.NET Web forms : داره نفس‌های آخرش رو می‌کشه!
از زمانیکه ASP.NET MVC آمد نسخه‌ی Web forms تقریبا فراموش شد. به وبلاگ اسکات گاتری یا Haacked و سایر اعضای اصلی دات نت که مراجعه کنید در سه سال اخیر در حد تعداد انگشتان یک دست هم در مورد Web forms مطلب ننوشته‌اند. تمام تمرکز و نوآوری‌ها بر روی MVC متمرکز شده و حتی در نسخه‌ی 4 دات نت هم فقط یک سری صافکاری مختصر را در Web forms شاهد بودیم مثلا نام کنترل‌ها را خودتان هم در زمان رندر نهایی می‌توانید تعیین کنید! یا لطفا کردند و قسمتی از url routing موجود در ASP.NET MVC را به ASP.NET web forms 4 هم قرض دادند (این مورد شاید مهم‌ترین تغییر قابل ذکر در ASP.Net web forms 4 است).
البته این رو هم اضافه کنم که ASP.NET MVC‌ واقعا قابل احترام است؛ هدف از آن جدا سازی لایه‌های برنامه با الگوهای استاندارد صنعتی (و نه هر روش برنامه نویسی چند لایه من درآوردی)، ترویج کد نویسی بهتر، ترویج Unit testing ، رفع یک سری مشکلات ASP.NET Web forms (مثلا از ViewState های حجیم دیگر خبری نیست) و امثال آن است.
برای نمونه توجه شما را به مطلبی که آقای Dino Sposito در مورد ASP.NET Webforms نوشته جلب می‌کنم: (+)
به صورت خلاصه ایشان عنوان کرده زمان طراحی ASP.NET Webforms در 10 سال قبل، هدف ما انتقال ساده‌تر برنامه نویس‌های VB به محیط وب بود. به همین جهت دست به اختراع postback ، viewState ، کنترل‌های سمت سرور و غیره زدیم. (بنابراین تاکید تمام این‌ها این است که webforms فناوری دهه قبل "بود" و الان بنابر نیازهای جدید دست به طراحی مجدد زده‌ایم)

در مورد "پایان پروژه ASP.NET Ajax Control Toolkit" هم قبلا مطلب نوشته بودم و این یکی واقعا official است!


و در پایان باید متذکر شد که فلان فناوری مرده یا داره نفس‌های آخرش رو می‌کشه اصلا مهم نیست. هنوز هم هستند سازمان‌هایی که برنامه‌های نوشته شده با ASP کلاسیک (نگارش قبل از ASP.NET Web forms) خود را دارند و خیلی هم از آن راضی هستند!
این موارد رو از این جهت نوشتم که اگر می‌خواهید تازه به این جمع وارد شوید دقیقا بدانید باید روی چه مواردی بیشتر وقت بگذارید و یادگیری کدامیک صرفا اتلاف وقت خواهند بود (مثلا EF بر LINQ to SQL ارجح است و اگر امروز می‌خواهید شروع کنید با EF شروع کنید، یا دیگر کم کم با وجود WPF ، بازار کاری برای WinForms نخواهد بود).

مطالب
مقدمه‌ای بر LINQ بخش اول
کلمه‌ی LINQ مخفف Language Integrated Query یا زبان پرس و جوی یکپارچه می‌باشد. LINQ برای اولین بار در ویژوال استودیوی 2008 و دات نت فریم ورک 3.5 برای پرکردن خلع بین دنیای اشیاء برنامه نویسی (Object Oriented World) و دنیای داده‌ها (Data World) ارائه شد.

چرا LINQ؟ 
در نگاهی کلی، مزایایی که از طریق LINQ حاصل می‌شوند عبارتند از:
• کاهش حجم کدنویسی 
• درک بهتر از عملکرد کد‌های نوشته شده
• پس از یادگیری اصول LINQ به راحتی می‌توانید از این اصول پرس و جو نویسی برای کار بر روی مجموعه داده‌های مختلف استفاده کنید
• کنترل صحت کدهای پرس و جو‌ها در زمان کامپایل ( Compile-Time Type Checking )

اجزای سازنده‌ی LINQ
دو جزء اصلی سازنده‌ی LINQ عبارت است از:
  • Elements عناصر
  • Sequences توالی‌ها
توالی‌ها می‌توانند لیستی از اطلاعات مختلف باشند. هر آیتم در لیست را عنصر می‌گوییم. توالی نمونه‌ای از یک کلاس است که اینترفیس <IEnumarable<T را پیاده سازی کرده باشد. این اینترفیس تضمین می‌کند که توالی قابلیت پیمایش عناصر را دارد.
به آرایه‌ی تعریف شده‌ی زیر دقت کنید:
int[] fibonacci = {0, 1, 1, 2, 3, 5};
متغیر fibonacci در اینجا نشان دهنده‌ی توالی و هر یک از اعداد آرایه، یک عنصر محسوب می‌شوند.
توالی می‌تواند درون حافظه‌ای باشد (In Memory Object) که به آن Local Sequence می‌گویند و یا می‌تواند یک بانک اطلاعاتی SQL Server باشد که به آن Remote Sequence می‌گویند.
در حالت Remote باید اینترفیس <IQuerable<T پیاده سازی شده باشد.
پرس و جو هایی را که بر روی توالی‌های محلی اجرا می‌شوند، اصطلاحا Local Query و یا LINQ-To-Object  نیز می‌نامند.
عملگرهای پرس و جوی  زیادی به شکل متد الحاقی در کلاس System.Linq.Enumerable طراحی شده‌اند. این مجموعه از عملگرهای پرس جو را اصطلاحا Standard Query Operator می‌گویند.
نکته‌ی مهم این است که عملگرهای پرس و جو تغییری را در توالی ورودی نمی‌دهند و نتیجه‌ی خروجی یک مجموعه جدید و یا یک مقدار عددی می‌باشد.

توالی خروجی و مقدار بازگشتی Scalar
در بخش قبل گفتیم که خروجی یک پرس و جو می‌تواند یک مجموعه و یا یک مقدار عددی باشد. در مثال زیر عملگر Count را بر روی مجموعه‌ی fibonacci  اعمال کردیم و عددی که نشان دهنده‌ی تعداد عناصر مجموعه است، بعنوان خروجی بازگردانده شده است.
int[] fibonacci = { 0, 1, 1, 2, 3, 5 };
int numberOfElements = fibonacci.Count();
Console.WriteLine($"{numberOfElements}");
IEnumerable<int> distinictNumbers = fibonacci.Distinct();
Console.WriteLine("Elements in output sequence:");
foreach (var number in distinictNumbers)
{
    Console.WriteLine(number);
}
در کد بالا توسط تابع Distinct، عناصر یکتا را از توالی ورودی استخراج کرده و بازگردانده‌ایم.
خروجی برنامه‌ی فوق به شکل زیر است :
6
Elements in output sequence:
0
1
2
3
5

مفهوم Deffer Execution  (
اجرای به تاخیر افتاده )
عمده‌ی عملگر‌های پرس و جو بلافاصله پس از ایجاد، اجرا نمی‌شوند. این عملگرها در طول اجرای برنامه اجرا خواهند شد (اجرای با تاخیر). به همین خاطر می‌توان بعد از ساخت پرس و جو  تغییرات دلخواهی را به توالی ورودی اعمال کرد.
در کد زیر  قبل از اجرای پرس و جو ، توالی ورودی ویرایش شده :
int[] fibonacci = { 0, 1, 1, 2, 3, 5 };
// ایجاد پرس و جو 
IEnumerable<int> numbersGreaterThanTwoQuery = fibonacci.Where(x => x > 2);
// در این مرحله پرس و جو ایجاد شده ولی هنوز اجرا نشده است
// تغییر عنصر اول توالی
fibonacci[0] = 99;
// حرکت بر روی عناصر توالی باعث اجرای پرس و جو می‌شود
foreach (var number in numbersGreaterThanTwoQuery)
{
   Console.WriteLine(number);
}
پرس و جو تا زمان اجرای حلقه‌ی Foreach اجرا نخواهد شد. خروجی مثال بالا به شکل زیر است :
99
3
5

به غیر از بعضی از عملگرها مثل Count,Min,Last سایر عملگر‌ها بصورت اجرای با تاخیر عمل می‌کنند. عملگری مثل Count باعث اجرای فوری پرس و جو می‌شود.
تعدادی عملگر تبدیل (Conversion Operator) هم وجود دارد که باعث می‌شوند پرس و جو بلافاصله اجرا شود :
• ToList
• ToArray
• ToLookup
• ToDictionary
عملگر‌های فوق پس از اجرا، خروجی را در یک ساختمان داده‌ی جدید باز می‌گردانند.
در کد زیر اصلاح توالی متغیر Fibonacci بعد از اجرای تابع ToArray صورت گرفته است.
int[] fibonacci = { 0, 1, 1, 2, 3, 5 };
// ساخت پرس و جو
IEnumerable<int> numbersGreaterThanTwoQuery = fibonacci.Where(x => x > 2) .ToArray();
// در این مرحله به خاطر عملگر استفاده شده پرس و جو اجرا می‌شود
// تغییر اولین عنصر توالی
fibonacci[0] = 99;
// حرکت بر روی نتیجه
foreach (var number in numbersGreaterThanTwoQuery)
{
   Console.WriteLine(number);
}
خروجی مثال بالا:
3
5
همانطور که می‌بینید عدد 99 در خروجی مشاهده نمی‌شود. علت فراخوانی عملگر ToArray است که بلافاصله باعث اجرای پرس و جو شده و خروجی را باز می‌گرداند . به همین خاطر تغییر عنصر اول توالی ورودی، تاثیری بر روی نتیجه‌ی خروجی ندارد. 
مطالب
مدیریت محل اعمال Google analytics در ASP.NET MVC
ذخیره سازی اطلاعات بازدیدهای کاربران، در طول زمان حجم بالایی از بانک اطلاعاتی را به خود اختصاص خواهد داد؛ به علاوه کند شدن کوئری‌های مرتبط با آن، به همراه مصرف بالای منابع سیستم. به همین جهت اکثر سایت‌ها از Google analytics برای مدیریت جمع آوری بازدیدهای کاربران خود استفاده می‌کنند و این ابزار واقعا عالی و حرفه‌ای طراحی شده و پیاده سازی همانند آن شاید در حد یک پروژه‌ی‌ چندساله باشد.
اضافه کردن Google analytics به یک سایت، بسیار ساده است. در آن ثبت نام می‌کنید؛ سپس آدرس دومین خود را وارد کرده و یک قطعه کد جاوا اسکریپتی را دریافت خواهید کرد که باید به انتهای تمام صفحات سایت خود اضافه نمائید و ... همین.
اضافه کردن این کد در ASP.NET MVC می‌تواند در فایل layout یا همان master page سایت انجام شود تا به صورت خودکار به تمام صفحات اعمال گردد.

مشکل!
من نمی‌خواهم که صفحات غیرعمومی سایت نیز دارای کدهای Google analytics باشند و بی‌جهت Google به این‌جاها نیز سرکشی زاید کند! چکار باید کرد؟
احتمالا عنوان می‌کنید که باید یک if و else به همراه آرایه‌ای از نام‌ها و آدرس‌های صفحات غیرعمومی سایت تهیه کرد و بر این اساس کدهای Google analytics را در master page درج کرد یا خیر.
بله. این روش کار می‌کنه ولی بهینه نیست و همچنین نگهداری آن در طول زمان مشکل است. سایت توسعه خواهد یافت، صفحات غیرعمومی بیشتر خواهند شد و ممکن است در این بین فراموش شود که کدهای مرتبط به روز شوند.

روش بهتر:
آیا می‌توان در یک View مشخص کرد که فیلتر Authorize در اکشن متد متناظری که آن‌را رندر کرده است بکار گرفته شده است یا خیر؟
صفحات غیرعمومی سایت در ASP.NET MVC با فیلتر Authorize محافظت می‌شوند. این فیلتر را می‌توان به کل یک کنترلر اعمال کرد تا به تمام اکشن متدهای آن اعمال شود؛ یا فقط به یک اکشن متد خاص که Viewایی خاص را رندر می‌کند.

نحوه پیاده سازی تشخیص وجود فیلتر Authorize را در یک View رندر شده، در متد کمکی زیر می‌توان مشاهده کرد:
@helper IncludeGoogleAnalytics(WebViewPage page)
    {
        var controller = page.ViewContext.Controller;
        var controllerHasAuthorizeAttribute = controller.GetType().GetCustomAttributes(typeof(AuthorizeAttribute), true).Any();
        var currentActionName = page.ViewContext.Controller.ValueProvider.GetValue("action").RawValue.ToString();
        var actionHasAuthorizeAttribute = controller.GetType().GetMethods()
                                                    .Where(x => x.Name == currentActionName &&
                                                                x.GetCustomAttributes(typeof(AuthorizeAttribute), true).Any())                                                    
                                                    .Any();
        if (!controllerHasAuthorizeAttribute && !actionHasAuthorizeAttribute)
        {
            string trackingId = ConfigurationManager.AppSettings["GoogleAnalyticsID"];
    <script type="text/javascript">
        var _gaq = _gaq || [];
        _gaq.push(['_setAccount', '@trackingId']);
        _gaq.push(['_trackPageview']);
        (function () {
            var ga = document.createElement('script'); ga.type = 'text/javascript'; ga.async = true;
            ga.src = ('https:' == document.location.protocol ? 'https://ssl' : 'http://www') + '.google-analytics.com/ga.js';
            var s = document.getElementsByTagName('script')[0]; s.parentNode.insertBefore(ga, s);
        })();    
    </script>
        }

  توضیحات:
این متد در فایلی به نام HtmlUtils قرار گرفته در پوشه app_code تعریف شده است و بکارگیری آن در یک فایل master page به نحو زیر خواهد بود:
@HtmlUtils.IncludeGoogleAnalytics(this)

در این متد به کمک خاصیت page.ViewContext.Controller می‌توان به کنترلری که در حال رندر کردن View جاری است دسترسی یافت. اکنون که به کنترلر دسترسی داریم، به کمک Reflection، ویژگی‌ها یا Attributes آن‌را یافته و بررسی می‌کنیم که آیا دارای AuthorizeAttribute است یا خیر. بر این اساس می‌توان تصمیم گرفت که آیا View در حال نمایش عمومی است یا خصوصی. اگر عمومی بود، کدهای اسکریپتی Google analytics به صورت خودکار به صفحه تزریق می‌شوند.
همچنین در اینجا فرض بر این است که Id منتسب به دومین جاری در کلیدی به نام GoogleAnalyticsID در فایل کانفیگ برنامه در قسمت app settings آن تعریف شده است.
 
نظرات اشتراک‌ها
استفاده از Auto-ignore در AutoMapper
نکته 
اگر از Profile برای پیکربندی نگاشت‌ها استفاده میکنید ، مطلب گفته شده در سایت ثالث جواب نخواهد داد. به روش زیر عمل کنید
  public static IMappingExpression<TSource, TDestination> IgnoreAllNonExisting<TSource, TDestination>(this IMappingExpression<TSource, TDestination> expression)
        {
            foreach (var property in expression.TypeMap.GetUnmappedPropertyNames())
            {
                expression.ForMember(property, a => a.Ignore());
            }
            return expression;
        }
و در کلاس Profile 
 public class UserProfile : Profile
    {
        protected override void Configure()
        {
            
            CreateMap<RegisterViewModel, ApplicationUser>()
                .IgnoreAllNonExisting();
               
        }

        public override string ProfileName
        {
            get { return this.GetType().Name; }
        }
    }

مطالب
Roslyn #3
بررسی Syntax tree

زمانیکه صحبت از Syntax می‌شود، منظور نمایش متنی سورس کدها است. برای بررسی و آنالیز آن، نیاز است این نمایش متنی، به ساختار داده‌ای ویژه‌ای به نام Syntax tree تبدیل شود و این Syntax tree مجموعه‌ای است از tokenها. Tokenها بیانگر المان‌های مختلف یک زبان، شامل کلمات کلیدی، عملگرها و غیره هستند.


در تصویر فوق، مراحل تبدیل یک قطعه کد #C را به مجموعه‌ای از tokenهای معادل آن مشاهده می‌کنید. علاوه بر این‌ها، Roslyn syntax tree شامل موارد ویژه‌ای به نام Trivia نیز هست. برای مثال در حین نوشتن کدها، در ابتدای سطرها تعدادی space یا tab وجود دارند و یا در این بین ممکن است کامنتی نوشته شود. هرچند این موارد از دیدگاه یک کامپایلر بی‌معنا هستند، اما ابزارهای Refactoring ایی که به Trivia دقت نداشته باشند، خروجی کد به هم ریخته‌ای را تولید خواهند کرد و سبب سردرگمی استفاده کنندگان می‌شوند.


در تصویر فوق، اشاره‌گر ادیتور پس از تایپ semicolon قرار گرفته‌است. در این حالت می‌توانید دو نوع trivia مخصوص فضای خالی و کامنت‌ها را در syntax visualizer، مشاهده کنید.
به علاوه پس از هر token بازه‌ای از اعداد را مشاهده می‌کنید که بیانگر محل قرارگیری آن‌ها در سورس کد هستند. این محل‌ها جهت ارائه‌ی خطاهای دقیق مرتبط با آن نقاط، بسیار مفید هستند.
یک Syntax tree از مجموعه‌ای از syntax nodes تشکیل می‌شود و هر node شامل مواردی مانند تعاریف، عبارات و امثال آن است. در افزونه‌ی Syntax visualizer نودهایی که رنگ قرمز متمایل به قهوه‌ای دارند، بیانگر نودهای Trivia، نودهای آبی، Syntax nodes و نودهای سبز، Syntax token هستند.


مفاهیم این رنگ‌ها را با کلیک بر روی دکمه‌ی Legend هم می‌توان مشاهده کرد.


تفاوت Syntax با Semantics

در Roslyn امکان کار با Syntax و Semantics کدها وجود دارد.
یک Syntax، از گرامر زبان خاصی پیروی می‌کند. در Syntax اطلاعات بسیار زیادی وجود دارند که معنای برنامه را تغییر نمی‌دهند؛ مانند کامنت‌ها، فضاهای خالی و فرمت ویژه‌ی کدها. البته فضاهای خالی در زبان‌هایی مانند پایتون دارای معنا هستند؛ اما در سی‌شارپ خیر. همچنین در Syntax، توافق نامه‌ای وجود دارد که بیانگر تعدادی واژه‌ی از پیش رزرو شده، مانند کلمات کلیدی هستند.
اما Semantics در نقطه‌ی مقابل Syntax قرار می‌گیرد و بیانگر معنای سورس کد است. برای مثال در اینجا تقدم و تاخر عملگرها مفهوم پیدا می‌کنند و یا اینکه Type system چیست و چه نوع‌هایی را می‌توان به دیگری نسبت داد و تبدیل کرد. عملیات Binding در این مرحله رخ می‌دهد و مفهوم identifierها را مشخص می‌کند. برای مثال x در این قسمت از سورس کد، به چه معنایی است و به کجا اشاره می‌کند؟


خواص ویژه‌ی Syntax tree در Roslyn

- تمام اجزای کد را شامل عناصر سازنده‌ی زبان و همچنین Trivia، به همراه دارد.
- API آن توسط کتابخانه‌های ثالث قابل دسترسی است.
- Immutable طراحی شده‌است. به این معنا که زمانیکه syntax tree توسط Roslyn ایجاد شد، دیگر تغییر نمی‌کند. به این ترتیب امکان دسترسی همزمان و موازی به آن بدون نیاز به انواع قفل‌های مسایل همزمانی وجود دارد. اگر کتابخانه‌ی ثالثی به Syntax tree ارائه شده دسترسی پیدا می‌کند، می‌تواند کاملا مطمئن باشد که این اطلاعات دیگر تغییری نمی‌کنند و نیازی به قفل کردن آن‌ها نیست. همچنین این مساله امکان استفاده‌ی مجدد از sub treeها را در حین ویرایش کدها میسر می‌کند. به آن‌ها mutating trees نیز گفته می‌شود.
- مقاوم است در برابر خطاها. اگر از قسمت اول به خاطر داشته باشید، Roslyn می‌بایستی جایگزین کامپایلر دومی به نام کامپایلر پس زمینه‌ی ویژوال استودیو که خطوط قرمزی را ذیل سطرهای مشکل دار ترسیم می‌کند، نیز می‌شد. فلسفه‌ی طراحی این کامپایلر، مقاوم بودن در برابر خطاهای تایپی و هماهنگی آن با تایپ کدها توسط برنامه نویس بود. Syntax tree در Roslyn نیز چنین خاصیتی را دارد و اگر مشغول به تایپ شوید، باز هم کار کرده و اینبار خطاهای موجود را نمایش می‌دهد که می‌تواند توسط ابزارهای نمایش دهنده‌ی ویژوال استودیو یا سایر ابزارهای ثالث استفاده شود.


برای نمونه در تصویر فوق، تایپ semicolon فراموش شده‌است؛ اما همچنان Syntax tree در دسترس است و به علاوه گزارش می‌دهد که semicolon مفقود است و تایپ نشده‌است.


Parse سورس کد توسط Roslyn

ابتدا یک پروژه‌ی کنسول ساده‌ی دات نت 4.6 را در VS 2015 آغاز کنید. سپس از طریق خط فرمان نیوگت، دستور ذیل را صادر نمائید:
 PM> Install-Package Microsoft.CodeAnalysis
به این ترتیب API لازم جهت کار با Roslyn به پروژه اضافه خواهند شد.
سپس کدهای ذیل را به آن اضافه کنید:
using System;
using Microsoft.CodeAnalysis;
using Microsoft.CodeAnalysis.CSharp;
using Microsoft.CodeAnalysis.CSharp.Syntax;
 
namespace Roslyn01
{
    class Program
    {
        static void Main(string[] args)
        {
            parseText();
        }
 
        static void parseText()
        {
            var tree = CSharpSyntaxTree.ParseText("class Foo { void Bar(int x) {} }");
            Console.WriteLine(tree.ToString());
            Console.WriteLine(tree.GetRoot().NormalizeWhitespace().ToString());
 
            var res = SyntaxFactory.ClassDeclaration("Foo")
                .WithMembers(SyntaxFactory.List<MemberDeclarationSyntax>(new[] {
                    SyntaxFactory.MethodDeclaration(
                        SyntaxFactory.PredefinedType(
                            SyntaxFactory.Token(SyntaxKind.VoidKeyword)
                        ),
                        "Bar"
                    )
                    .WithBody(SyntaxFactory.Block())
                }))
                .NormalizeWhitespace();
 
            Console.WriteLine(res);
        } 
    }
}
توضیحات:
کار Parse سورس کد دریافتی، بر اساس سرویس‌های زبان متناظر با آن‌ها آغاز می‌شود. برای مثال سرویس‌هایی مانند VisualBasicSyntaxTree و یا CSharpSyntaxTree مثال فوق که سورس کد مورد آنالیز آن، از نوع سی‌شارپ است.
این کلاس‌های Factory، دارای دو متد Create و ParseText هستند. کار متد ParseText آن مشخص است؛ یک قطعه‌ی متنی از کد را آنالیز کرده و معادل Syntax Tree آن‌را تولید می‌کند. متد Create آن، اشیایی مانند نودهای Syntax visualizer را دریافت کرده و بر اساس آن‌ها یک Syntax tree را تولید می‌کند.
کار با متد Create آنچنان ساده نیست. به همین جهت یکی از اعضای تیم Roslyn برنامه‌ای را به نام Roslyn Quoter ایجاد کرده‌است که نسخه‌ی آنلاین آن‌را در اینجا و سورس کد آن‌را در اینجا می‌توانید بررسی کنید.
جهت آزمایش، همان قطعه‌ی متنی سورس کد مثال فوق را در نسخه‌ی آنلاین آن جهت آنالیز و تولید ورودی متد Create، وارد کنید. خروجی آن‌را می‌توان مستقیما در متد Create بکار برد.


فرمت کردن خودکار کدها به کمک Roslyn

اگر بر روی tree حاصل، متد ToString را فراخوانی کنیم، خروجی آن مجددا سورس کد مورد آنالیز است. اگر علاقمند بودید که Roslyn به صورت خودکار کدهای ورودی را فرمت کند و تمام آن‌ها را در یک سطر نمایش ندهد، متد NormalizeWhitespace را بر روی ریشه‌ی Syntax tree فراخوانی کنید:
 tree.GetRoot().NormalizeWhitespace().ToString()
اینبار خروجی فراخوانی فوق به صورت ذیل است:
class Foo
{
    void Bar(int x)
    {
    }
}


کوئری گرفتن از سورس کد توسط Roslyn

در ادامه قصد داریم با سه روش مختلف کوئری گرفتن از Syntax tree، آشنا شویم. برای این منظور متد ذیل را به پروژه‌ای که در ابتدای برنامه آغاز کردیم، اضافه کنید:
static void querySyntaxTree()
{
    var tree = CSharpSyntaxTree.ParseText("class Foo { void Bar() {} }");
    var node = (CompilationUnitSyntax)tree.GetRoot();
 
    // Using the object model
    foreach (var member in node.Members)
    {
        if (member.Kind() == SyntaxKind.ClassDeclaration)
        {
            var @class = (ClassDeclarationSyntax)member;
 
            foreach (var member2 in @class.Members)
            {
                if (member2.Kind() == SyntaxKind.MethodDeclaration)
                {
                    var method = (MethodDeclarationSyntax)member2;
                    // do stuff
                }
            }
        }
    }
 
 
    // Using LINQ query methods
    var bars = from member in node.Members.OfType<ClassDeclarationSyntax>()
               from member2 in member.Members.OfType<MethodDeclarationSyntax>()
               where member2.Identifier.Text == "Bar"
               select member2;
    var res = bars.ToList();
 
 
    // Using visitors
    new MyVisitor().Visit(node);
}
توضیحات:
روش اول کوئری گرفتن از Syntax tree، استفاده از object model آن است. در اینجا هربار، نوع و Kind هر نود را بررسی کرده و در نهایت به اجزای مدنظر خواهیم رسید. شروع کار هم با دریافت ریشه‌ی syntax tree توسط متد GetRoot و تبدیل نوع آن نود به CompilationUnitSyntax می‌باشد.
روش دوم استفاده از روش LINQ است؛ با توجه به اینکه ساختار یک Syntax tree بسیار شبیه است به LINQ to XML. در اینجا یک سری نود، ریشه و فرزندان آن‌ها را داریم که با روش LINQ بسیار سازگار هستند. برای نمونه در مثال فوق، در ریشه‌ی Parse شده، در تمام کلاس‌های آن، به دنبال متد یا متدهایی هستیم که نام آن‌ها Bar است.
و در نهایت روش مرسوم و متداول کار با Syntax trees، استفاده از الگوی Visitors است. همانطور که در کدهای دو روش قبل مشاهده می‌کنید، باید تعداد زیادی حلقه و if و else نوشت تا به جزء و المان مدنظر رسید. راه ساده‌تری نیز برای مدیریت این پیچیدگی وجود دارد و آن استفاده از الگوی Visitor است. کار این الگو ارائه‌ی متدهایی قابل override شدن است و فراخوانی آن‌ها، در طی حلقه‌هایی پشت صحنه که این Visitor را اجرا می‌کنند، صورت می‌گیرد. بنابراین در اینجا دیگر برای رسیدن به یک متد، حلقه نخواهید نوشت. تنها کاری که باید صورت گیرد، override کردن متد Visit المانی خاص در Syntax tree است.
هر نود در syntax tree دارای متدی است به نام Accept که یک Visitor را دریافت می‌کند. همچنین Visitorهای نوشته شده نیز دارای متد Visit یک نود هستند.
نمونه‌ای از این Visitors را در کلاس ذیل مشاهده می‌کنید:
class MyVisitor : CSharpSyntaxWalker
{
    public override void VisitMethodDeclaration(MethodDeclarationSyntax node)
    {
        if (node.Identifier.Text == "Bar")
        {
            // do stuff
        }
 
        base.VisitMethodDeclaration(node);
    }
}
در اینجا برای رسیدن به تعاریف متدها دیگر نیازی نیست تا حلقه نوشت. بازنویسی متد VisitMethodDeclaration، دقیقا همین کار را انجام می‌دهد و در طی پروسه‌ی Visit یک Syntax tree، اگر متدی در آن تعریف شده باشد، متد VisitMethodDeclaration حداقل یکبار فراخوانی خواهد شد.
کلاس پایه‌ی CSharpSyntaxWalker از کلاس CSharpSyntaxVisitor مشتق شده‌است و به تمام امکانات آن دسترسی دارد. علاوه بر آن‌ها، کلاس CSharpSyntaxWalker به Tokens و Trivia نیز دسترسی دارد.
نحوه‌ی استفاده از Visitor سفارشی نوشته شده نیز به صورت ذیل است:
 new MyVisitor().Visit(node);
در اینجا متد Visit این Visitor را بر روی نود ریشه‌ی Syntax tree اجرا کرده‌ایم.
مطالب
مروری بر چند تجربه‌ی کاری با SQLite




SQLite بانک اطلاعاتی سریع، کم حجم و سورس بازی است که استفاده از آن در دات نت فریم ورک بسیار ساده است. فقط کافی است پروایدر مربوط به آن را دریافت کنید و در کدهای قدیمی خود هر جایی مثلا sqlconnection داشتید آن‌را تبدیل به sqliteconnection کنید و امثال آن (به بیان دیگر، پروایدر تهیه شده از معماری ADO.NET پیروی می‌کند و عملا دانش قبلی شما به سادگی قابل استفاده و ارتقاء است). علاوه بر آن پروایدر ADO.NET‌ تهیه شده برای آن، پشتیبانی از Entity framework را هم ارائه می‌دهد.
این دیتابیس تحت سیستم عامل‌های مختلف مهیا است و مهم‌ترین مزیت آن عدم نیاز به نصب آن می‌باشد.

مزایا:
- سورس باز و رایگان
- مهیا بودن آن در سایر پلتفرم‌ها (ویندوز، لینوکس و ...)
- نیازی به نصب ندارد و فقط یک DLL بومی است. این مورد برای کاربرانی که در مدیریت بانک‌های اطلاعاتی پیچیده مشکل دارند، یک مزیت مهم است.
- امکان تشیکل دیتابیس در حافظه. این نکته و توانایی، در آزمون‌های واحد بسیار جالب توجه است. می‌توانید با سرعت بالا دیتابیسی واقعی را در حافظه تشکیل داده، کلیه آزمون‌های واحد خود را اجرا کرده و پس از پایان کار، اثری از دیتابیس و تغییر داده‌ها و مشکلات بازگردانی اطلاعات به حالت اول وجود نخواهد داشت.


ملاحظات:
الف) مرتب سازی SQLite حساس به حروف کوچک و بزرگ است.
برای برگشت به عادت متداولی که وجود دارد می‌شود به صورت زیر عمل کرد:
select f1 from tbl1 order by f1 COLLATE NOCASE
یک COLLATE NOCASE اضافه شده است.

ب) رعایت نکات مرتبط با سیستم‌های 64 بیتی
در مورد سیستم‌های 64 بیتی و دات نت قبلا مطلبی را نوشته بودم : {+}. این مطلب دقیقا اینجا کاربرد پیدا می‌کند، از این لحاظ که SQLite یک بانک اطلاعاتی Native است. اگر برنامه‌ی دات نت شما برای حالت Any CPU تهیه شده است، در سیستم‌های 32 بیتی نیاز است تا DLL مرتبط SQLite را توزیع کنید و در سیستم‌های 64 بیتی DLL مرتبط 64 بیتی آن نیاز خواهد بود. در غیراینصورت برنامه‌ی شما در بدو امر کرش کرده و اجرا نخواهد شد.

مشکلات:
الف) کلید خارجی بی خاصیت!
SQLite از کلید خارجی پشتیبانی می‌کند اما آن‌را اعمال نمی‌کند! برای اینکه کلید خارجی را اعمال کنید باید خودتان تریگر بنویسید تا این‌کار را انجام دهد.

ب) پشتیبانی در حد صفر از مباحث همزمانی و تردینگ.
اگر برنامه شما مالتی ترد است، در بد مخمصه‌ای گرفتار شده‌اید. مدام با پیغام database is locked مواجه خواهید شد. (چه انتظاری داشتید؟ یک dll کمتر از 2 مگابایت که قرار نیست کار غول‌های دیتابیسی را انجام دهد)
بنابراین اصلا تصورش را هم نکنید که از این دیتابیس به عنوان بانک اطلاعاتی یک سایت (و محیط‌های چند کاربره) بتوان استفاده کرد و کاربران دچار مشکل نشوند.

ج)حجم بالای دیتابیس و عدم کش
از مباحث caching که در دیتابیس‌های معظم دیگر به صورت توکار وجود دارد خبری نیست. برای مثال اگر یک کوئری قرار است تعدادی را شمارش نماید، حاصلی کش نشده و اگر صدبار هم به صورت متوالی آن‌را فراخوانی کنید باز هم از نو محاسبات آن انجام خواهد شد.
این مورد در حجم بالای دیتابیس واقعا مهم است و نمودش را با دیتابیسی با حجم بالای یک گیگ به وضوح مشاهده خواهید. افت کارآیی و همچنین قرچ و قرچ مداوم هارد دیسک سیستم! (چون به کش رجوع نمی‌شود)

د) امنیت
روی بانک‌های اطلاعاتی اکسس حداقل می‌توان یک کلمه‌ی عبور را قرار داد (که در کسری از ثانیه قابل شکستن است!). در SQLite استاندارد هیچ خبری از این مباحث نبوده و امنیت را باید خودتان تامین کنید. (البته یک نسخه‌ی تجاری هم از این بانک اطلاعاتی با پشتیبانی از رمزنگاری اطلاعات موجود است : +)

ه) مرتب سازی فارسی
هر چند SQLite هیچ مشکلی در ثبت اطلاعات یونیکد و خصوصا متون فارسی ندارد، اما با مرتب سازی کلمات یونیکد مشکل داشته و بر اساس کد اسکی آن‌ها عمل می‌کند. هر چند امکان تعریف Collation سفارشی در آن ممکن است : + (البته ممکن بودن با موجود بودن متفاوت است)


نتیجه گیری:
- SQLite برای دیتابیسی تا حدود یک گیگ که فقط یک نفر قرار باشد از آن استفاده کند انتخاب بسیار مناسبی است (برای مثال فایرفاکس از آن برای ذخیره سازی تنظیمات خودش استفاده می‌کند).

مطالب
Minimal API's در دات نت 6 - قسمت اول - معرفی
یکی از مهم‌ترین تغییرات دات نت 6، ارائه‌ی Minimal API's به همراه آن است که نسبت به MVC و سایر مشتقات ASP.NET Core، کمتر به همراه پیش‌فرض‌های نظری خاص و بسیار مقید و متعصبانه (opinionated) است؛ که این مورد خود مزیتی است جهت انجام امور متداول، به نحوی دیگر و دلخواه و با آزادی عمل بیشتری در طراحی endpoints مورد نیاز و کل برنامه. خصوصا این سبک جدید، با معماری برش‌های عمودی (vertical slices) ارائه شده‌ی توسط نویسنده‌ی AutoMapper، هماهنگی خاصی دارد و اینطور به نظر می‌رسد که جهت ساده سازی طراحی برنامه‌های ASP.NET Core با معماری CQRS ارائه شده‌است. با وجود Minimal API's می‌توان از دو لایه‌ی متداول برنامه‌ها رها شد: لایه‌ی سرویس‌ها و لایه‌ی مخازن یا Repositories. در معماری برش‌های عمودی، برنامه به ویژگی‌های خاصی (Features) تقسیم شده و هر ویژگی، متکی به خود طراحی می‌شود. زمانیکه از هندلرها برای هر Command و Query معماری CQRS استفاده می‌کنیم، این‌ها مختص به یک ویژگی متکی به خود طراحی می‌شوند و به همراه تمام اطلاعات و اعمال مرتبط هستند و دیگر در این حالت، وجود لایه‌های سرویس و مخزن، بی‌معنا و غیرضروری می‌شوند.

در ادامه قصد داریم تمام این موارد را مانند Minimal API's و معماری برش‌های عمودی به همراه CQRS، در طی یک سری و یک پروژه‌ی عملی ساخت یک Blog به نام MinimalBlog، بررسی کنیم. البته هدف ما در اینجا صرفا ساخت backend ساختار یافته‌ی این برنامه‌است؛ منهای UI آن. هدف اصلی ما از این سری، ارائه‌ی یک معماری، جهت کار با Minimal API's است.


دریافت کدهای کامل این سری

جهت مرور سریعتر و ساده‌تر این سری، کدهای کامل آن‌را از اینجا می‌توانید دریافت کنید: MinimalBlog.zip


پروژه‌هایی که برنامه‌ی MinimalBlog را تشکیل می‌دهند

برنامه‌ی MinimalBlog، تنها از سه پروژه‌ی زیر تشکیل می‌شود:
MinimalBlog.Api: این پروژه از نوع minimal API's است که توسط دستور جدید «dotnet new webapi --use-minimal-apis» آغاز خواهد شد و به صورت پیش‌فرض به همراه پشتیبانی از OpenAPI نیز هست. البته اگر از VS2022 استفاده می‌کنید، در حین آغاز یک پروژه‌ی Web API جدید، تیک مربوط به use controllers را در UI بردارید تا از Minimal API's استفاده شود.
MinimalBlog.Dal: که Dal در اینجا مخفف data access layer است و یک class library می‌باشد و با دستور dotnet new classlib آغاز می‌شود.
MinimalBlog.Domain: نیز یک class library است و با دستور dotnet new classlib آغاز می‌شود.

همانطور که مشاهده می‌کنید، این طراحی جدید، بدون وجود لایه‌ی متداول سرویس‌ها و یا مخازن است.


بررسی ساختار ابتدایی پروژه‌ی MinimalBlog.Api

در اینجا تنها تک فایل Program.cs، به همراه تنظیمات برنامه قابل مشاهده‌است و فایل Starup.cs از آن حذف شده‌است (اطلاعات بیشتر). این فایل نیز بر مبنای مفهوم top level programs طراحی شده‌است و به همراه تعریف class و یا فضای نامی نیست:
var builder = WebApplication.CreateBuilder(args);

builder.Services.AddEndpointsApiExplorer();
builder.Services.AddSwaggerGen();
همانطور که ملاحظه می‌کنید، تمام اتفاقات در همین تک فایل رخ می‌دهند. برای مثال سرویس‌های مورد نیاز برنامه به مجموعه‌ی builder.Services اضافه می‌شوند؛ شبیه به کاری که پیشتر در فایل Startup.cs و متد ConfigureServices آن انجام می‌دادیم.

پس از آن به تعاریف زیر می‌رسیم؛ تعاریف میان افزارهایی که پیشتر در متد Configure کلاس Startup انجام می‌شدند، الان همگی در تک فایل Program.cs قرار دارند:
var app = builder.Build();

if (app.Environment.IsDevelopment())
{
    app.UseSwagger();
    app.UseSwaggerUI();
}

app.UseHttpsRedirection();
البته هنوز هم می‌توان در صورت نیاز به همان ساختار کلاس Startup پیشین نیز رسید.


در انتهای این فایل نیز تعاریف پیش‌فرض زیر قرار دارند:
var summaries = new[]
{
    "Freezing", "Bracing", "Chilly", "Cool", "Mild", "Warm", "Balmy", "Hot", "Sweltering", "Scorching"
};

app.MapGet("/weatherforecast", () =>
{
    var forecast =  Enumerable.Range(1, 5).Select(index =>
        new WeatherForecast
        (
            DateTime.Now.AddDays(index),
            Random.Shared.Next(-20, 55),
            summaries[Random.Shared.Next(summaries.Length)]
        ))
        .ToArray();
    return forecast;
})
.WithName("GetWeatherForecast");

app.Run();

record WeatherForecast(DateTime Date, int TemperatureC, string? Summary)
{
    public int TemperatureF => 32 + (int)(TemperatureC / 0.5556);
}
در اینجا متد متد MapGet یک endpoint را تعریف کرده و سپس اکشنی را به آن انتساب می‌دهد. یعنی اگر آدرس weatherforecast/ درخواست شود، lambda expression تعریف شده، اجرا می‌شود. هدف از ارائه‌ی Minimal API نیز همین است تا بتوان با حداقل کدنویسی، سریعا به نتیجه‌ی مدنظر خود رسید.
در همین حال اگر برنامه‌ی Api را اجرا کنیم، به تصویر زیر خواهیم رسید:


در ادامه کدهای موجود در این فایل را Refactor کرده و به کلاس‌های دیگری منتقل می‌کنیم؛ چون اگر قرار باشد در طول زمان تمام endpoints مدنظر را در همینجا تعریف کنیم، کنترل برنامه از دست خارج خواهد شد.


غنی سازی Solution و کامپایلر #C با استفاده از فایل‌های editorconfig. و Directory.Build.props

در مورد این دو فایل در مطلب «غنی سازی کامپایلر C# 9.0 با افزونه‌ها » بیشتر بحث شده‌است. هدف از آن‌ها، اعمال یکسری تنظیمات سراسری، به تمام پروژه‌های یک solution به صورت یک‌دست است؛ مانند تنظیمات کامپایلر جهت نمایش اخطارها به صورت خطاها، تعریف usingهای سراسری سی‌شارپ 10 و یا اعمال Roslyn analyzers به تمام پروژه‌ها. این دو فایل را به همراه پروژه‌ی پیوست می‌توانید دریافت کنید و ... باید جزء استاندارد تمام پروژه‌های جدید باشند. چون وجود آن‌ها سبب خواهد شد که به شدت کیفیت کدهای نهایی افزایش یابند و مبتنی بر یکسری best practices شوند.