شماره نگارش EF با شماره نگارش دات نت یکی نیست و مدتی هست که برای انتشار ارائه‌های منظم و در فواصل زمانی کمتر این سیاست رو در پیش گرفتن. EF 4.3 برای مثال مبتنی بر دات نت 4 است و نه دات نت 4 و نیم که در این زمان در نگارش نهایی قرار ندارد.
در قسمت قبل، نحوه‌ی پیاده سازی الگوی Decorator را با استفاده از امکانات تزریق وابستگی‌های NET Core. بررسی کردیم؛ اما ... این روزها کسی Decoratorها را دستی ایجاد نمی‌کند. یعنی اگر قرار باشد به ازای هر کلاسی و هر سرویسی، یکبار کلاس Decorator آن‌را با پیاده سازی همان اینترفیس سرویس اصلی و فراخوانی دستی تک تک متدهای سرویس اصلی تزریق شده‌ی در سازنده‌ی آن انجام دهیم، آنچنان کاربردی به نظر نمی‌رسد. به همین منظور کتابخانه‌هایی تحت عنوان Dynamic Proxy تهیه شده‌اند تا کار ساخت و پیاده سازی پویای Decoratorها را انجام دهند. در این بین ما فقط منطق برای مثال مدیریت استثناءها، لاگ کردن ورودی‌ها و خروجی‌های متدها، کش کردن خروجی متدها، سعی مجدد اجرای متدهای با شکست مواجه شده و ... تک تک متدهای یک سرویس را به آنها معرفی می‌کنیم و سپس پروکسی‌های پویا، کار محصور سازی خودکار اشیاء ساخته شده‌ی از سرویس اصلی را برای ما انجام می‌دهند. این روش نه فقط کار نوشتن دستی Decorator کلاس‌ها را حذف می‌کند، بلکه عمومی‌تر نیز بوده و به تمام سرویس‌ها قابل اعمال است.
Interceptors پایه‌ی پروکسی‌های پویا هستند
برای پیاده سازی پروکسی‌های پویا نیاز است با مفهوم Interceptors آشنا شویم. به کمک Interceptors فرآیند فراخوانی متدها و خواص یک کلاس، تحت کنترل و نظارت قرار خواهند گرفت. زمانیکه یک IOC Container کار وهله سازی کلاس سرویس خاصی را انجام می‌دهد، در همین حین می‌توان مراحل شروع، پایان و خطاهای متدها یا فراخوانی‌های خواص را نیز تحت نظر قرار داد و به این ترتیب مصرف کننده، امکان تزریق کدهایی را در این مکان‌ها خواهد یافت. مزیت مهم استفاده از Interceptors، عدم نیاز به کامپایل ثانویه اسمبلی‌های موجود، برای تغییری در کدهای آنها است (برای تزریق نواحی تحت کنترل قرار دادن اعمال) و تمام کارها به صورت خودکار در زمان اجرای برنامه مدیریت می‌گردند.
با اضافه کردن Interception به پروسه وهله سازی سرویس‌ها توسط یک IoC Container، مراحل کار اینبار به صورت زیر تغییر می‌کنند:
الف) در اینجا نیز در ابتدا فراخوان، درخواست وهله‌ای را بر اساس اینترفیسی خاص، به IOC Container ارائه می‌دهد.
ب) IOC Container نیز سعی در وهله سازی درخواست رسیده را بر اساس تنظیمات اولیه‌ی خود می‌کند.
ج) اما در این حالت IOC Container تشخیص می‌دهد نوعی که باید بازگشت دهد، علاوه بر وهله سازی، نیاز به مزین سازی و پیاده سازی Interceptors را نیز دارد. بنابراین نوع مورد انتظار را در صورت وجود، به یک Dynamic Proxy، بجای بازگشت مستقیم به فراخوان ارائه می‌دهد.
د) در ادامه Dynamic Proxy، نوع مورد انتظار را توسط Interceptors محصور کرده و به فراخوان بازگشت می‌دهد.
ه) اکنون فراخوان، در حین استفاده از امکانات شیء وهله سازی شده، به صورت خودکار مراحل مختلف اجرای یک Decorator را سبب خواهد شد.
یعنی به صورت خلاصه، فراخوان سرویسی را درخواست می‌دهد، اما وهله‌ای را که دریافت می‌کند، یک لایه‌ی اضافه‌تر تزئین کننده را نیز به همراه دارد که کاملا از دید فراخوان مخفی است و نحوه‌ی کار کردن با آن سرویس، با و بدون این تزئین کننده، دقیقا یکی است. وجود این لایه‌ی تزئین کننده سبب می‌شود تا فراخوانی هر متد این سرویس، از این لایه گذشته و سبب اجرای یک سری کد سفارشی، پیش و پس از اجرای این متد نیز گردد.
پیاده سازی پروکسی‌های پویا توسط کتابخانه‌ی Castle.Core در برنامه‌های NET Core.
در ادامه از کتابخانه‌ی بسیار معروف Castle.Core برای پیاده سازی پروکسی‌های پویا استفاده خواهیم کرد. از این کتابخانه در پروژه‌ی EF Core، برای پیاده سازی Lazy loading نیز استفاده شده‌است.
برای دریافت آن یکی از دستورات زیر را اجرا نمائید:
و یا به صورت خلاصه برای افزودن آن، فایل csproj برنامه به صورت زیر تغییر می‌کند:
تبدیل ExceptionHandlingDecorator مثال قسمت قبل، به یک Interceptor مخصوص Castle.Core
در قسمت قبل، کلاس MyTaskServiceDecorator را جهت اعمال یک try/catch به همراه logging، به متد Run سرویس MyTaskService، تهیه کردیم. در اینجا قصد داریم نگارش عمومی‌تر این تزئین کننده را با طراحی یک Interceptor مخصوص Castle.Core انجام دهیم:
برای تهیه‌ی یک کلاس Interceptor، کار با پیاده سازی اینترفیس IInterceptor شروع می‌شود. در اینجا فراخوانی متد ()invocation.Proceed، دقیقا معادل فراخوانی متد اصلی سرویس است؛ شبیه به کاری که در قسمت قبل انجام دادیم:
فراخوان، یک نمونه‌ی تزئین شده‌ی از سرویس درخواستی را دریافت می‌کند. زمانیکه متد Run این نمونه‌ی ویژه را اجرا می‌کند، در حقیقت وارد متد Run این Decorator شده‌است که اینبار در پشت صحنه، توسط Dynamic proxy ما به صورت پویا ایجاد می‌شود. اکنون جائیکه ()invocation.Proceed فراخوانی می‌شود، دقیقا معادل همان ()decorated.Run_ قسمت قبل است؛ یا همان اجرای متد اصلی سرویس مدنظر. اینجا است که می‌توان منطق‌های سفارشی را مانند لاگ کردن، کش کردن، سعی مجدد در اجرا و بسیاری از حالات دیگر، پیاده سازی کرد.
اتصال ExceptionHandlingInterceptor تهیه شده به سیستم تزریق وابستگی‌ها
در ادامه روش معرفی ExceptionHandlingInterceptor تهیه شده را به سیستم تزریق وابستگی‌ها، توسط متد Decorate کتابخانه‌ی Scrutor که آن‌را در قسمت قبل بررسی کردیم، ملاحظه می‌کنید:
- ProxyGenerator به همین نحو static readonly باید تعریف شود و در کل برنامه یک وهله از آن مورد نیاز است.
- سپس نیاز است خود سرویس اصلی غیر تزئین شده، به نحو متداولی به سیستم معرفی شود.
- در ادامه توسط متد الحاقی Decorate، کار تزئین ITaskService را با یک dynamicProxy که ExceptionHandlingInterceptor را به صورت پویا تبدیل به یک Decorator کرده و بر روی تک تک متدهای سرویس ITaskService اجرا می‌کند، انجام می‌دهیم.
- کاری که Scrutor در اینجا انجام می‌دهد، یافتن سرویس ITaskService معرفی شده‌ی پیشین و تعویض آن با dynamicProxy می‌باشد. بنابراین نیاز است تعریف services.AddTransient، پیش از تعریف services.Decorate انجام شده باشد.
یک نکته: چون ExceptionHandlingInterceptor دارای پارامتر تزریق شده‌ای در سازنده‌ی آن است، بهتر است خود آن‌را نیز به صورت یک سرویس ثبت کنیم و سپس وهله‌ای از آن‌را از طریق serviceProvider.GetRequiredService در قسمت interceptors متد CreateInterfaceProxyWithTargetInterface معرفی کنیم تا نیازی به مقدار دهی دستی تک تک پارامترهای سازنده‌ی آن نباشد.
اکنون اگر برنامه را اجرا کنیم و برای مثال ITaskService را در سازنده‌ی یک کنترلر تزریق کنیم، بجای دریافت وهله‌ای از کلاس MyTaskService، اینبار وهله‌ای از Castle.Proxies.ITaskServiceProxy را دریافت می‌کنیم.
به این معنا که Castle.Core به صورت پویا وهله‌ی سرویس MyTaskService را داخل یک Castle.Proxies پیچیده‌است و از این پس ما از طریق این واسط، با سرویس اصلی MyTaskService ارتباط برقرار خواهیم کرد. برای درک بهتر این مراحل، بر روی سازنده‌ی کلاس کنترلر و همچنین متد Intercept، تعدادی break-point را قرار دهید.
Interceptors پایه‌ی پروکسی‌های پویا هستند
برای پیاده سازی پروکسی‌های پویا نیاز است با مفهوم Interceptors آشنا شویم. به کمک Interceptors فرآیند فراخوانی متدها و خواص یک کلاس، تحت کنترل و نظارت قرار خواهند گرفت. زمانیکه یک IOC Container کار وهله سازی کلاس سرویس خاصی را انجام می‌دهد، در همین حین می‌توان مراحل شروع، پایان و خطاهای متدها یا فراخوانی‌های خواص را نیز تحت نظر قرار داد و به این ترتیب مصرف کننده، امکان تزریق کدهایی را در این مکان‌ها خواهد یافت. مزیت مهم استفاده از Interceptors، عدم نیاز به کامپایل ثانویه اسمبلی‌های موجود، برای تغییری در کدهای آنها است (برای تزریق نواحی تحت کنترل قرار دادن اعمال) و تمام کارها به صورت خودکار در زمان اجرای برنامه مدیریت می‌گردند.
با اضافه کردن Interception به پروسه وهله سازی سرویس‌ها توسط یک IoC Container، مراحل کار اینبار به صورت زیر تغییر می‌کنند:
الف) در اینجا نیز در ابتدا فراخوان، درخواست وهله‌ای را بر اساس اینترفیسی خاص، به IOC Container ارائه می‌دهد.
ب) IOC Container نیز سعی در وهله سازی درخواست رسیده را بر اساس تنظیمات اولیه‌ی خود می‌کند.
ج) اما در این حالت IOC Container تشخیص می‌دهد نوعی که باید بازگشت دهد، علاوه بر وهله سازی، نیاز به مزین سازی و پیاده سازی Interceptors را نیز دارد. بنابراین نوع مورد انتظار را در صورت وجود، به یک Dynamic Proxy، بجای بازگشت مستقیم به فراخوان ارائه می‌دهد.
د) در ادامه Dynamic Proxy، نوع مورد انتظار را توسط Interceptors محصور کرده و به فراخوان بازگشت می‌دهد.
ه) اکنون فراخوان، در حین استفاده از امکانات شیء وهله سازی شده، به صورت خودکار مراحل مختلف اجرای یک Decorator را سبب خواهد شد.
یعنی به صورت خلاصه، فراخوان سرویسی را درخواست می‌دهد، اما وهله‌ای را که دریافت می‌کند، یک لایه‌ی اضافه‌تر تزئین کننده را نیز به همراه دارد که کاملا از دید فراخوان مخفی است و نحوه‌ی کار کردن با آن سرویس، با و بدون این تزئین کننده، دقیقا یکی است. وجود این لایه‌ی تزئین کننده سبب می‌شود تا فراخوانی هر متد این سرویس، از این لایه گذشته و سبب اجرای یک سری کد سفارشی، پیش و پس از اجرای این متد نیز گردد.
پیاده سازی پروکسی‌های پویا توسط کتابخانه‌ی Castle.Core در برنامه‌های NET Core.
در ادامه از کتابخانه‌ی بسیار معروف Castle.Core برای پیاده سازی پروکسی‌های پویا استفاده خواهیم کرد. از این کتابخانه در پروژه‌ی EF Core، برای پیاده سازی Lazy loading نیز استفاده شده‌است.
برای دریافت آن یکی از دستورات زیر را اجرا نمائید:
> Install-Package Castle.Core > dotnet add package Castle.Core
<Project Sdk="Microsoft.NET.Sdk.Web">
<ItemGroup>
<PackageReference Include="castle.core" Version="4.3.1" />
</ItemGroup>
</Project> تبدیل ExceptionHandlingDecorator مثال قسمت قبل، به یک Interceptor مخصوص Castle.Core
در قسمت قبل، کلاس MyTaskServiceDecorator را جهت اعمال یک try/catch به همراه logging، به متد Run سرویس MyTaskService، تهیه کردیم. در اینجا قصد داریم نگارش عمومی‌تر این تزئین کننده را با طراحی یک Interceptor مخصوص Castle.Core انجام دهیم:
using System;
using Castle.DynamicProxy;
using Microsoft.Extensions.Logging;
namespace CoreIocSample02.Utils
{
public class ExceptionHandlingInterceptor : IInterceptor
{
private readonly ILogger<ExceptionHandlingInterceptor> _logger;
public ExceptionHandlingInterceptor(ILogger<ExceptionHandlingInterceptor> logger)
{
_logger = logger;
}
public void Intercept(IInvocation invocation)
{
try
{
invocation.Proceed(); //فراخوانی متد اصلی در اینجا صورت می‌گیرد
}
catch (Exception ex)
{
_logger.LogCritical(ex, "An unhandled exception has been occurred.");
}
}
}
} public void Run()
{
try
{
_decorated.Run();
}
catch (Exception ex)
{
_logger.LogCritical(ex, "An unhandled exception has been occurred.");
}
} اتصال ExceptionHandlingInterceptor تهیه شده به سیستم تزریق وابستگی‌ها
در ادامه روش معرفی ExceptionHandlingInterceptor تهیه شده را به سیستم تزریق وابستگی‌ها، توسط متد Decorate کتابخانه‌ی Scrutor که آن‌را در قسمت قبل بررسی کردیم، ملاحظه می‌کنید:
namespace CoreIocSample02
{
public class Startup
{
private static readonly ProxyGenerator _dynamicProxy = new ProxyGenerator();
public void ConfigureServices(IServiceCollection services)
{
services.AddTransient<ITaskService, MyTaskService>();
services.AddTransient<ExceptionHandlingInterceptor>();
services.Decorate(typeof(ITaskService),
(target, serviceProvider) =>
_dynamicProxy.CreateInterfaceProxyWithTargetInterface(
interfaceToProxy: typeof(ITaskService),
target: target,
interceptors: serviceProvider.GetRequiredService<ExceptionHandlingInterceptor>())
); - سپس نیاز است خود سرویس اصلی غیر تزئین شده، به نحو متداولی به سیستم معرفی شود.
- در ادامه توسط متد الحاقی Decorate، کار تزئین ITaskService را با یک dynamicProxy که ExceptionHandlingInterceptor را به صورت پویا تبدیل به یک Decorator کرده و بر روی تک تک متدهای سرویس ITaskService اجرا می‌کند، انجام می‌دهیم.
- کاری که Scrutor در اینجا انجام می‌دهد، یافتن سرویس ITaskService معرفی شده‌ی پیشین و تعویض آن با dynamicProxy می‌باشد. بنابراین نیاز است تعریف services.AddTransient، پیش از تعریف services.Decorate انجام شده باشد.
یک نکته: چون ExceptionHandlingInterceptor دارای پارامتر تزریق شده‌ای در سازنده‌ی آن است، بهتر است خود آن‌را نیز به صورت یک سرویس ثبت کنیم و سپس وهله‌ای از آن‌را از طریق serviceProvider.GetRequiredService در قسمت interceptors متد CreateInterfaceProxyWithTargetInterface معرفی کنیم تا نیازی به مقدار دهی دستی تک تک پارامترهای سازنده‌ی آن نباشد.
اکنون اگر برنامه را اجرا کنیم و برای مثال ITaskService را در سازنده‌ی یک کنترلر تزریق کنیم، بجای دریافت وهله‌ای از کلاس MyTaskService، اینبار وهله‌ای از Castle.Proxies.ITaskServiceProxy را دریافت می‌کنیم.
به این معنا که Castle.Core به صورت پویا وهله‌ی سرویس MyTaskService را داخل یک Castle.Proxies پیچیده‌است و از این پس ما از طریق این واسط، با سرویس اصلی MyTaskService ارتباط برقرار خواهیم کرد. برای درک بهتر این مراحل، بر روی سازنده‌ی کلاس کنترلر و همچنین متد Intercept، تعدادی break-point را قرار دهید.
از لحاظ تاریخی، Blazor به همراه دو حالت اصلی است:
- Blazor Server، که در آن یک اتصال SignalR، بین مرورگر کاربر و سرور، برقرار شده و سرور حالات مختلف این جلسه‌ی کاری را مدیریت می‌کند. آغاز این حالت، بسیار سریع است؛ اما وجود اتصال دائم SignalR در آن ضروری است. نیاز به وجود این اتصال دائم، با تعداد بالای کاربر می‌تواند کارآیی سرور را تحت تاثیر قرار دهد.
- Blazor WASM: در این حالت کل برنامه‌ی Blazor، درون مرورگر کاربر اجرا می‌شود و برای اینکار الزاما نیازی به سرور ندارد؛ اما آغاز اولیه‌ی آن به علت نیاز به بارگذاری کل برنامه درون مرورگر کاربر، اندکی کند است. اتصال این روش با سرور، از طریق روش‌های متداول کار با Web API صورت می‌گیرد و نیازی به اتصال دائم SignalR را ندارد.
دات نت 8، دو تغییر اساسی را در اینجا ارائه می‌دهد:
- در اینجا حالت جدیدی به نام SSR یا Static Server Rendering ارائه شده‌است (به آن Server-side rendering هم می‌گویند). در این حالت نه WASM ای درون مرورگر کاربر اجرا می‌شود و نه اتصال دائم SignalR ای برای کار با آن نیاز است! در این حالت برنامه تقریبا همانند یک MVC Razor application سنتی کار می‌کند؛ یعنی سرور، کار رندر نهایی HTML قابل ارائه‌ی به کاربر را انجام داده و آن‌را به سمت مرورگر، برای نمایش ارسال می‌کند و همچنین سرور، هیچ حالتی را هم از برنامه ذخیره نمی‌کند و به‌علاوه، کلاینت نیز نیازی به دریافت کل برنامه را در ابتدای کار ندارد (هم آغاز و نمایش سریعی را دارد و هم نیاز به منابع کمتری را در سمت سرور برای اجرا دارد).
- تغییر مهم دیگری که در دات نت 8 صورت گرفته، امکان ترکیب کردن حالت‌های مختلف رندر صفحات، در برنامه‌های Blazor است. یعنی می‌توان یک صفحه‌ی SSR را داشت که تنها قسمت کوچکی از آن بر اساس معماری Blazor Server کار کند (قسمتهای اصطلاحا interactive یا تعاملی آن). یا حتی در یک برنامه، امکان ترکیب Blazor Server و Blazor WASM نیز وجود دارد.
این‌ها عناوین موارد جدیدی هستند که در این سری به تفصیل بررسی خواهیم کرد.
تاریخچه‌ی نمایش صفحات وب در مرورگرها
در ابتدای ارائه‌ی وب، سرورها، ابتدا درخواستی را از طرف مرورگر کلاینت دریافت می‌کردند و در پاسخ به آن، HTML ای را تولید و بازگشت می‌دادند. حاصل آن، نمایش یک صفحه‌ی استاتیک non-interactive بود (غیرتعاملی). علت تاکید بر روی واژه‌ی interactive (تعاملی)، بکارگیری گسترده‌ی آن در نگارش جدید Blazor است؛ تا حدی که ایجاد قالب‌های جدید آغازین برنامه‌های آن، با تنظیم این گزینه همراه است. برای مشاهده‌ی آن، پس از نصب SDK جدید دات نت، دستور dotnet new blazor --help را صادر کنید.
سپس JavaScript از راه رسید و هدف آن، افزودن interactivity به صفحات سمت کاربر بود تا بتوان بر اساس تعاملات و ورودی‌های کاربر، تغییراتی را بر روی محتوای صفحه اعمال کرد. در ادامه JavaScript این امکان را یافت تا بتواند درخواست‌هایی را به سمت سرور ارسال کند و بر اساس خروجی دریافتی، قسمت‌هایی از صفحه‌ی جاری استاتیک را به صورت پویا تغییر دهد.
در ادامه با بالارفتن توانمندی‌های سخت‌افزاری و همچنین توسعه‌ی کتابخانه‌های جاوااسکریپتی، به برنامه‌های تک صفحه‌ای کاملا پویا و interactive رسیدیم که به آنها SPA گفته می‌شود (Single-page applications)؛ از این دست کتابخانه‌ها می‌توان به Backbone اشاره کرد و پس از آن به React و Angular. برنامه‌های Blazor نیز اخیرا به این جمع اضافه شده‌اند.
اما ... اخیرا توسعه دهنده‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که SPAها برای تمام امور، مناسب و یا حتی الزامی نیستند. گاهی از اوقات ما فقط نیاز داریم تا محتوایی را خیلی سریع و بهینه تولید و بازگشت دهیم؛ مانند نمایش لیست اخبار، به هزاران دنبال کننده، با حداقل مصرف منابع و در همین حال نیاز به interactivity در بعضی از قسمتهای خاص نیز احساس می‌شود. این رویه‌ای است که در تعدادی از فریم‌ورک‌های جدید و مدرن جاوااسکریپتی مانند Astro در پیش گرفته شده‌است؛ در آنها ترکیبی از رندر سمت سرور، به همراه interactivity سمت کاربر، مشاهده می‌شود. برای مثال این امکان را فراهم می‌کنند تا محتوای قسمتی از صفحه را در سمت سرور تهیه و رندر کنید، یا قسمتی از صفحه (یک کامپوننت خاص)، به صورت interactive فعال شود. ترکیب این دو مورد، دقیقا هدف اصلی Blazor، در دات نت 8 است. برای مثال فرض کنید می‌خواهید برنامه و سایتی را طراحی کنید که چند صفحه‌ی آغازین آن، بدون هیچگونه تعاملی با کاربر هستند و باید سریع و SEO friendly باشند. همچنین تعدادی از صفحات آن هم قرار است فقط یک سری محتوای ثابت را نمایش دهند، اما در قسمتهای خاصی از آن نیاز به تعامل با کاربر است.
معرفی Blazor یکپارچه در دات نت 8
مهم‌ترین تغییر Blazor در دات نت 8، یکپارچه شدن حالت‌های مختلف رندر آن در سمت سرور است. تغییرات زیاد رخ داده‌اند تا امکان داشتن Server-side rendering یا SSR به همراه قابلیت فعال سازی interactivity به ازای هر کامپوننت دلخواه که به آن حالت‌های رندر (Render modes) گفته می‌شود، میسر شوند. در اساس، این روش جدید، همان Blazor Server بهبود یافته‌است که حالت SSR، حالت پیش‌فرض آن است. در کنار آن قابلیت‌های راهبری (navigation)، نیز بهبود یافته‌اند تا برنامه‌های SSR همانند برنامه‌های SPA به‌نظر برسند.
در دات نت 8، ASP.NET Core و Blazor نیز کاملا یکپارچه شده‌اند. در این حالت برنامه‌های Blazor Server می‌توانند همانند برنامه‌های MVC Razor Pages متداول، با کمک قابلیت SSR، صفحات غیر interactive ای را رندر کنند؛ البته به کمک کامپوننت‌های Razor. مزیت آن نسبت به MVC Razor Pages این است که اکنون می‌توانید هر کامپوننت مجزایی از صفحه را نیز کاملا interactive کنید.
در نگارش‌های قبلی Blazor، برنامه‌های Blazor Server حتی برای شروع کار نیاز به یک صفحه‌ی Razor Pages آغازین داشتند، اما دیگر نیازی به این مورد با دات نت 8 نیست؛ چون ASP.NET Core 8x می‌تواند کامپوننت‌های Razor را نیز به صورت HTML خالص بازگشت دهد و یا Minimal API آن به همراه خروجی new RazorComponentResult نیز شده‌است. در حالت SSR، حتی سیستم مسیریابی ASP.NET Core نیز با Blazor یکی شده‌است.
البته این تغییرات، حالت‌های خالص Blazor WebAssembly و یا MAUI Blazor Hybrid را تحت تاثیر قرار نمی‌دهند؛ اما بدیهی است تمام آنها از سایر قابلیت‌های جدید اضافه شده نیز بهره‌مند هستند.
معرفی حالت‌های مختلف رندر Blazor در دات نت 8
یک برنامه‌ی جدید 8x Blazor، در اساس بر روی سرور رندر می‌شود (همان SSR). اما همانطور که عنوان شد، این SSR ارائه شده‌ی توسط Blazor، یک قابلیت مهم را نسبت به MVC Razor pages دارد و آن هم امکان فعالسازی interactivity، به ازای کامپوننت‌ها و قسمتهای کوچکی از صفحه است که واقعا نیاز است تعاملی باشند. فعالسازی آن هم بسیار ساده، یک‌دست و یکپارچه است:
در این حالت می‌توان مشخص کرد که آیا قرار است این کامپوننت خاصی که در قسمتی از صفحه‌ی جاری قرار است رندر شود، نیاز است به کمک فناوری وب‌اسمبلی اجرا شود و یا قرار است بر روی سرور رندر شود؟
این تعاریف حالت رندر را توسط دایرکتیوها نیز می‌توان به ازای هر کامپوننت مجزا، مشخص کرد (یکی از این دو حالت باید بکار گرفته شود):
حالت رندر مشخص شده، توسط زیرکامپوننت‌های تشکیل دهنده‌ی این کامپوننت‌ها نیز به ارث برده می‌شوند؛ اما امکان ترکیب آنها با هم نیست. یعنی اگر حالت رندر را InteractiveServer انتخاب کردید، زیرکامپوننت‌های تشکیل دهنده‌ی آن نمی‌توانند حالت دیگری را انتخاب کنند.
امکان اعمال این ویژگی‌ها به مسیریاب برنامه نیز وجود دارد که در این حالت کل برنامه را interactive می‌کند. اما در حالت پیش‌فرض، برنامه‌ای که ایجاد می‌شود فاقد تنظیمات تعاملی در ریشه‌ی اصلی آن است.
معرفی حالت رندر خودکار در Blazor 8x
یکی دیگر از حالت‌های رندر معرفی شده‌ی در Blazor 8x، حالت Auto است:
این حالت رندر، به صورت پیش‌فرض از WebAssembly استفاده می‌کند؛ اما فقط زمانیکه فایل‌های مرتبط با آن کاملا دریافت شده‌باشند. یعنی در ابتدای کار برای ارائه‌ی امکانات تعاملی، از حالت سریع و سبک InteractiveServer استفاده می‌کند؛ اما در پشت صحنه مشغول به دریافت فایل‌های مرتبط با نگارش وب‌اسمبلی کامپوننت فوق خواهد شد. پس از بارگذاری و کش شدن این فایل‌ها، برای بارهای بعدی رندر، فقط از حالت وب‌اسمبلی استفاده می‌کند.
معرفی حالت رندر Streaming در Blazor 8x
در بار اول بارگذاری صفحات، ممکن است دریافت اطلاعات مرتبط با آن کمی کند و با وقفه باشند. در این حالت برای اینکه برنامه‌های SSR یک صفحه‌ی خالی را نمایش ندهند، می‌توان در ابتدا با استفاده از حالت رندر جدید StreamRendering، حداقل قالب صفحه را نمایش داد و سپس اصل اطلاعات را:
این روش، از HTTP Streaming در پشت صحنه استفاده کرده و مرحله به مرحله قسمتهای تکمیل شده را به سمت مرورگر کاربر، برای نمایش نهایی ارسال می‌کند.
جزئیات بیشتر نحوه‌ی کار با این حالات را در قسمتهای بعدی بررسی خواهیم کرد.
نتیجه گیری:
روش‌های جدید رندر ارائه شده‌ی در Blazor 8x، برای موارد زیر مفید هستند:
- زمانیکه قسمت عمده‌ای از برنامه‌ی شما بر روی سرور اجرا می‌شود.
- زمانیکه خروجی اصلی برنامه‌ی شما بیشتر حاوی محتواهای ثابت است؛ مانند CMSها.
- زمانیکه می‌خواهید صفحات شما قابل ایندکس شدن توسط موتورهای جستجو باشند و مباحث SEO برای شما مهم است.
- زمانیکه نیاز به مقدار کمی امکانات تعاملی دارید و فقط قسمتهای کوچکی از صفحه قرار است تعاملی باشند. برای مثال فقط قرار است قسمت کوچکی از یک صفحه‌ی نمایش مقاله‌ای از یک بلاگ، به همراه امکان رای دادن به آن مطلب (تنها قسمت «تعاملی» صفحه) باشد.
- و یا زمانیکه می‌خواهید MVC Razor Pages را با یک فناوری جدید که امکانات بیشتری را در اختیار شما قرار می‌دهد، جایگزین کنید.
- Blazor Server، که در آن یک اتصال SignalR، بین مرورگر کاربر و سرور، برقرار شده و سرور حالات مختلف این جلسه‌ی کاری را مدیریت می‌کند. آغاز این حالت، بسیار سریع است؛ اما وجود اتصال دائم SignalR در آن ضروری است. نیاز به وجود این اتصال دائم، با تعداد بالای کاربر می‌تواند کارآیی سرور را تحت تاثیر قرار دهد.
- Blazor WASM: در این حالت کل برنامه‌ی Blazor، درون مرورگر کاربر اجرا می‌شود و برای اینکار الزاما نیازی به سرور ندارد؛ اما آغاز اولیه‌ی آن به علت نیاز به بارگذاری کل برنامه درون مرورگر کاربر، اندکی کند است. اتصال این روش با سرور، از طریق روش‌های متداول کار با Web API صورت می‌گیرد و نیازی به اتصال دائم SignalR را ندارد.
دات نت 8، دو تغییر اساسی را در اینجا ارائه می‌دهد:
- در اینجا حالت جدیدی به نام SSR یا Static Server Rendering ارائه شده‌است (به آن Server-side rendering هم می‌گویند). در این حالت نه WASM ای درون مرورگر کاربر اجرا می‌شود و نه اتصال دائم SignalR ای برای کار با آن نیاز است! در این حالت برنامه تقریبا همانند یک MVC Razor application سنتی کار می‌کند؛ یعنی سرور، کار رندر نهایی HTML قابل ارائه‌ی به کاربر را انجام داده و آن‌را به سمت مرورگر، برای نمایش ارسال می‌کند و همچنین سرور، هیچ حالتی را هم از برنامه ذخیره نمی‌کند و به‌علاوه، کلاینت نیز نیازی به دریافت کل برنامه را در ابتدای کار ندارد (هم آغاز و نمایش سریعی را دارد و هم نیاز به منابع کمتری را در سمت سرور برای اجرا دارد).
- تغییر مهم دیگری که در دات نت 8 صورت گرفته، امکان ترکیب کردن حالت‌های مختلف رندر صفحات، در برنامه‌های Blazor است. یعنی می‌توان یک صفحه‌ی SSR را داشت که تنها قسمت کوچکی از آن بر اساس معماری Blazor Server کار کند (قسمتهای اصطلاحا interactive یا تعاملی آن). یا حتی در یک برنامه، امکان ترکیب Blazor Server و Blazor WASM نیز وجود دارد.
این‌ها عناوین موارد جدیدی هستند که در این سری به تفصیل بررسی خواهیم کرد.
تاریخچه‌ی نمایش صفحات وب در مرورگرها
در ابتدای ارائه‌ی وب، سرورها، ابتدا درخواستی را از طرف مرورگر کلاینت دریافت می‌کردند و در پاسخ به آن، HTML ای را تولید و بازگشت می‌دادند. حاصل آن، نمایش یک صفحه‌ی استاتیک non-interactive بود (غیرتعاملی). علت تاکید بر روی واژه‌ی interactive (تعاملی)، بکارگیری گسترده‌ی آن در نگارش جدید Blazor است؛ تا حدی که ایجاد قالب‌های جدید آغازین برنامه‌های آن، با تنظیم این گزینه همراه است. برای مشاهده‌ی آن، پس از نصب SDK جدید دات نت، دستور dotnet new blazor --help را صادر کنید.
سپس JavaScript از راه رسید و هدف آن، افزودن interactivity به صفحات سمت کاربر بود تا بتوان بر اساس تعاملات و ورودی‌های کاربر، تغییراتی را بر روی محتوای صفحه اعمال کرد. در ادامه JavaScript این امکان را یافت تا بتواند درخواست‌هایی را به سمت سرور ارسال کند و بر اساس خروجی دریافتی، قسمت‌هایی از صفحه‌ی جاری استاتیک را به صورت پویا تغییر دهد.
در ادامه با بالارفتن توانمندی‌های سخت‌افزاری و همچنین توسعه‌ی کتابخانه‌های جاوااسکریپتی، به برنامه‌های تک صفحه‌ای کاملا پویا و interactive رسیدیم که به آنها SPA گفته می‌شود (Single-page applications)؛ از این دست کتابخانه‌ها می‌توان به Backbone اشاره کرد و پس از آن به React و Angular. برنامه‌های Blazor نیز اخیرا به این جمع اضافه شده‌اند.
اما ... اخیرا توسعه دهنده‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که SPAها برای تمام امور، مناسب و یا حتی الزامی نیستند. گاهی از اوقات ما فقط نیاز داریم تا محتوایی را خیلی سریع و بهینه تولید و بازگشت دهیم؛ مانند نمایش لیست اخبار، به هزاران دنبال کننده، با حداقل مصرف منابع و در همین حال نیاز به interactivity در بعضی از قسمتهای خاص نیز احساس می‌شود. این رویه‌ای است که در تعدادی از فریم‌ورک‌های جدید و مدرن جاوااسکریپتی مانند Astro در پیش گرفته شده‌است؛ در آنها ترکیبی از رندر سمت سرور، به همراه interactivity سمت کاربر، مشاهده می‌شود. برای مثال این امکان را فراهم می‌کنند تا محتوای قسمتی از صفحه را در سمت سرور تهیه و رندر کنید، یا قسمتی از صفحه (یک کامپوننت خاص)، به صورت interactive فعال شود. ترکیب این دو مورد، دقیقا هدف اصلی Blazor، در دات نت 8 است. برای مثال فرض کنید می‌خواهید برنامه و سایتی را طراحی کنید که چند صفحه‌ی آغازین آن، بدون هیچگونه تعاملی با کاربر هستند و باید سریع و SEO friendly باشند. همچنین تعدادی از صفحات آن هم قرار است فقط یک سری محتوای ثابت را نمایش دهند، اما در قسمتهای خاصی از آن نیاز به تعامل با کاربر است.
معرفی Blazor یکپارچه در دات نت 8
مهم‌ترین تغییر Blazor در دات نت 8، یکپارچه شدن حالت‌های مختلف رندر آن در سمت سرور است. تغییرات زیاد رخ داده‌اند تا امکان داشتن Server-side rendering یا SSR به همراه قابلیت فعال سازی interactivity به ازای هر کامپوننت دلخواه که به آن حالت‌های رندر (Render modes) گفته می‌شود، میسر شوند. در اساس، این روش جدید، همان Blazor Server بهبود یافته‌است که حالت SSR، حالت پیش‌فرض آن است. در کنار آن قابلیت‌های راهبری (navigation)، نیز بهبود یافته‌اند تا برنامه‌های SSR همانند برنامه‌های SPA به‌نظر برسند.
در دات نت 8، ASP.NET Core و Blazor نیز کاملا یکپارچه شده‌اند. در این حالت برنامه‌های Blazor Server می‌توانند همانند برنامه‌های MVC Razor Pages متداول، با کمک قابلیت SSR، صفحات غیر interactive ای را رندر کنند؛ البته به کمک کامپوننت‌های Razor. مزیت آن نسبت به MVC Razor Pages این است که اکنون می‌توانید هر کامپوننت مجزایی از صفحه را نیز کاملا interactive کنید.
در نگارش‌های قبلی Blazor، برنامه‌های Blazor Server حتی برای شروع کار نیاز به یک صفحه‌ی Razor Pages آغازین داشتند، اما دیگر نیازی به این مورد با دات نت 8 نیست؛ چون ASP.NET Core 8x می‌تواند کامپوننت‌های Razor را نیز به صورت HTML خالص بازگشت دهد و یا Minimal API آن به همراه خروجی new RazorComponentResult نیز شده‌است. در حالت SSR، حتی سیستم مسیریابی ASP.NET Core نیز با Blazor یکی شده‌است.
البته این تغییرات، حالت‌های خالص Blazor WebAssembly و یا MAUI Blazor Hybrid را تحت تاثیر قرار نمی‌دهند؛ اما بدیهی است تمام آنها از سایر قابلیت‌های جدید اضافه شده نیز بهره‌مند هستند.
معرفی حالت‌های مختلف رندر Blazor در دات نت 8
یک برنامه‌ی جدید 8x Blazor، در اساس بر روی سرور رندر می‌شود (همان SSR). اما همانطور که عنوان شد، این SSR ارائه شده‌ی توسط Blazor، یک قابلیت مهم را نسبت به MVC Razor pages دارد و آن هم امکان فعالسازی interactivity، به ازای کامپوننت‌ها و قسمتهای کوچکی از صفحه است که واقعا نیاز است تعاملی باشند. فعالسازی آن هم بسیار ساده، یک‌دست و یکپارچه است:
@* For being rendered on the server *@ <Counter @rendermode="@InteractiveServer" /> @* For running in WebAssembly *@ <Counter @rendermode="@InteractiveWebAssembly" />
این تعاریف حالت رندر را توسط دایرکتیوها نیز می‌توان به ازای هر کامپوننت مجزا، مشخص کرد (یکی از این دو حالت باید بکار گرفته شود):
@rendermode InteractiveServer @rendermode InteractiveWebAssembly
امکان اعمال این ویژگی‌ها به مسیریاب برنامه نیز وجود دارد که در این حالت کل برنامه را interactive می‌کند. اما در حالت پیش‌فرض، برنامه‌ای که ایجاد می‌شود فاقد تنظیمات تعاملی در ریشه‌ی اصلی آن است.
معرفی حالت رندر خودکار در Blazor 8x
یکی دیگر از حالت‌های رندر معرفی شده‌ی در Blazor 8x، حالت Auto است:
<Counter @rendermode="@InteractiveAuto" />
معرفی حالت رندر Streaming در Blazor 8x
در بار اول بارگذاری صفحات، ممکن است دریافت اطلاعات مرتبط با آن کمی کند و با وقفه باشند. در این حالت برای اینکه برنامه‌های SSR یک صفحه‌ی خالی را نمایش ندهند، می‌توان در ابتدا با استفاده از حالت رندر جدید StreamRendering، حداقل قالب صفحه را نمایش داد و سپس اصل اطلاعات را:
@attribute [StreamRendering(prerender: true)]
جزئیات بیشتر نحوه‌ی کار با این حالات را در قسمتهای بعدی بررسی خواهیم کرد.
نتیجه گیری:
روش‌های جدید رندر ارائه شده‌ی در Blazor 8x، برای موارد زیر مفید هستند:
- زمانیکه قسمت عمده‌ای از برنامه‌ی شما بر روی سرور اجرا می‌شود.
- زمانیکه خروجی اصلی برنامه‌ی شما بیشتر حاوی محتواهای ثابت است؛ مانند CMSها.
- زمانیکه می‌خواهید صفحات شما قابل ایندکس شدن توسط موتورهای جستجو باشند و مباحث SEO برای شما مهم است.
- زمانیکه نیاز به مقدار کمی امکانات تعاملی دارید و فقط قسمتهای کوچکی از صفحه قرار است تعاملی باشند. برای مثال فقط قرار است قسمت کوچکی از یک صفحه‌ی نمایش مقاله‌ای از یک بلاگ، به همراه امکان رای دادن به آن مطلب (تنها قسمت «تعاملی» صفحه) باشد.
- و یا زمانیکه می‌خواهید MVC Razor Pages را با یک فناوری جدید که امکانات بیشتری را در اختیار شما قرار می‌دهد، جایگزین کنید.
یکی از دغدغه‌های جدی امروزه توسعه دهندگان نرم افزار در سمت Front end، توسعه برنامه‌های Cross Platform است. در این سری آموزشی به صورت قدم به قدم و پروژه محور می‌خواهیم برنامه‌ای را برای Android/iOS/Windows توسعه دهیم که روی کامپیوتر، تبلت و موبایل به خوبی کار کند.
انتخاب ابزار درست برای شروع به کار از اهمیت شایانی برخوردار است و بد نیست در ابتدا به بررسی دلایل انتخاب ابزارهایی بپردازیم که قرار است در این دوره از آنها استفاده شود.
۱- زبان برنامه نویسی: CSharp
CSharp با وجود امکاناتی مانند Generics، Lambda Expressions، Linq، Async و ... که تا حدودی در سایر زبان‌ها هم هستند، زبانی خوش ساختار و کاربردی است. همچنین اضافه شدن امکانات جدیدی مانند ref returns و ... نشان دهنده این است که این زبان رو به جلو در حرکت و در برخی موارد پیشرو است. اما در توسعه یک برنامه Cross Platform مواردی اهمیت پیدا می‌کنند که شاید توسعه دهنده نرم افزار مستقیما با آنها درگیر نشود، ولی از آنها تاثیر می‌پذیرد. در زبان CSharp مواردی مانند P/Invoke ،Pointers، Extern و ... جزء این دست از موارد هستند که کمک می‌کنند CSharp به یکی از لذت بخش‌ترین زبان هایی تبدیل شود که قابلیت فراخوانی 100% امکانات زبان‌های دیگر را بدون اما و اگرهای فراوان داشته باشد.
در سایر زبان‌های Cross Platform اگر کتابخانه‌های توسعه داده شده و ترکیب زبان‌های برنامه نویسی استفاده شده در آنها را بررسی کنید، می‌بینید که اگر قرار است کتابخانه مربوطه مثلا در JavaScript استفاده شود، توسعه دهنده کد، درصدی از کد را با Java، درصدی را با Swift و درصدی را با JavaScript توسعه داده است! اگر معادل همان کتابخانه را برای CSharp پیدا کنید، می‌بینید که تمامی قسمتهای مربوط به اندروید، iOS و ویندوز به زبان CSharp است.
برای مثال در ادامه کدهای مربوط به پروژه‌ای را می‌بینید که هدف آن، ارائه متدهایی ساده برای کار با امکانات مختلف دستگاه، به صورت Cross Platform هست. مثلا برای بررسی وضعیت باطری بنویسید:
var state = Battery.State; // Charging, Full, Discharging, ... 
که تماما با CSharp توسعه داده شده است.
اما معادل چنین پروژه‌ای در هیچ زبان دیگری به صورت 100% با خود آن زبان توسعه داده نشده‌است و بیشتر مواقع با چنین چیزی مواجه می‌شوید:
این مسئله وقتی حائز اهمیت می‌شود که در پروژه‌تان به سمت کارهایی حرکت کنید که کمی خاص باشند و نتوانید کتابخانه‌ای را پیدا کنید که نیازهای شما را پوشش دهد و یا از کیفیت خوبی برخوردار نباشد و ... و خلاصه بخواهید کمی بیشتر دست به کد شوید. در چنین مواقعی شما عملا درگیر چندین زبان و محیط توسعه و سیستم عامل و Debugger و ... می‌شوید. به هر میزان که برنامه شما خاص باشد، این هزینه افزایش پیدا می‌کند تا جایی که ممکن است ادامه توسعه نرم افزار را غیر ممکن کند.
در CSharp شما به صد در صد امکانات سیستم عامل‌ها (Android/iOS/Windows/Linux/Mac/Tizen) دسترسی دارید.
۲- اجرا کننده برنامه: NET.
انتخاب NET. و کتابخانه‌های آن مانند Task Parallel Library - Entity Framework(Sqlite) - Noda - JSON.NET که در هر زمینه‌ای بالاترین کیفیت ممکن را به شما ارائه می‌کنند به خودی خود منطقی به نظر می‌رسد. اما تمامی این‌ها در کنار سرعت اجرای NET. به صورت Native و همچنین قابلیت اجرای NET. در تمامی سیستم عامل‌ها و همچنین امکان اجرای آن در مرورگر به کمک استاندارد Web Assembly آن را به انتخابی فوق العاده بدل می‌کند. سرعت گسترش محبوبیت و استفاده از NET. در دنیا نیز دلیل دیگری است برای اطمینان خاطر از انتخاب درست.
۳- Xamarin forms
Xamarin forms همه آن چیزهای پایه‌ای است که برای نوشتن یک برنامه لازم داریم. کنترل هایی مانند ListView، Button و ...به همراه Binding - Navigation و ...
در عمل می‌توانید آن را معادل Angular & Angular Material بدانید. وقتی شما فرمی را با Xamarin Forms توسعه می‌دهید و درون آن دکمه‌ای است که از فرم اول، شما را به فرم دوم می‌برد، می‌توانید آن را در هر جایی که Xamarin forms پشتیبانی می‌کند، استفاده کنید. پشتیبانی Xamarin forms برای Android/iOS/Windows خوب و برای Linux/Mac/Tizen و Web در مراحل اولیه است.
در Xamarin forms شما UI کاملا Native خواهید داشت.
۴- Prism Patterns & practices
Prism همه آن چیزی است که برای نوشتن یک برنامه با کیفیت، با قابلیت نگهداری بالا و تست پذیر احتیاج داریم.
با نقش Bit و کمک‌های آن در طول مسیر آموزش بیشتر آشنا خواهیم شد.
در قسمتهای بعدی به آموزش نصب و نحوه دیباگ کردن کد و ارائه پابلیش در Android-iOS-Windows خواهیم پرداخت و سپس وارد کدنویسی شده و پروژه اولیه را خواهیم ساخت و در قسمتهای بعد از آن هم کار با دیتابیس کلاینت ساید، ارتباط با سرور و ... را آموزش می‌بینیم.
اگر قبلا Xamarin Forms را تست کرده‌اید و به علت مسائلی مانند حجم بالای خروجی برنامه و یا کندی در توسعه برنامه یا اجرای آن در دستگاه مشتری آن را کنار گذاشته‌اید، توصیه می‌کنم بار دیگر آن را با ما تست کنید و با رعایت چند نکته ساده از نوشتن برنامه Cross Platform به بهترین شکل لذت ببرید و خروجی خوبی را در نهایت به مشتریان سیستم ارائه کنید.
در سال جدید، حتی اگر گزینه‌ی daylight saving time را در تنظیمات ویندوز غیرفعال کنید:
با اجرای قطعه کد زیر که سعی می‌کند DateTimeOffset.UtcNow را بر اساس اطلاعات منطقه‌ی زمانی ایران، به زمان محلی تبدیل کند:
باز هم در خروجی، درنظر گرفته شدن 4:30+ مشخص است و به همین جهت در تبدیل صورت گرفته، ساعت نهایی، یک ساعت جلوتر از ساعت واقعی خواهد بود. علت آن هم به مفهوم dynamic daylight saving time برمی‌گردد که اطلاعات بیشتر آن‌را در این مطلب می‌توانید مطالعه کنید.
دات نت نیز در پشت صحنه، همین اطلاعات را دریافت و تحت عنوان Adjustment rules، مورد استفاده قرار می‌دهد:
همانطور که مشاهده می‌کنید، آخرین گزینه‌ی پویای آن به بازه‌ی زمانی 1402 تا سال 9378 تنظیم شده‌است و در طی این بازه، دات نت هنوز همان 4:30+ را جهت تبدیلات منطقه‌ی زمانی ایران به رسمیت می‌شناسد؛ مگر اینکه در به‌روز رسانی‌های بعدی ویندوز، این مشکل برطرف شود و یا ... می‌توانید از این وصله، جهت رفع این مشکل استفاده کنید:
پس از افزودن اطلاعات این فایل رجیستری به ویندوز، نه فقط daylight saving time غیرفعال می‌شود، بلکه اجزای dynamic daylight saving time نیز از سال 2023 به بعد، غیرفعال خواهند شد و اینبار دات نت، سال 1401 را سال آخر تنظیمات ساعت تابستانی درنظر می‌گیرد:
مابقی موارد در اینجا ذکر نشده‌اند، چون به عنوان ورودی دارای daylight saving time غیرفعال تشخیص داده می‌شوند.
اکنون اگر مجددا همان مثال ابتدای بحث را اجرا کنیم، بجای 4:30، عدد 3:30 قابل مشاهده است.
با اجرای قطعه کد زیر که سعی می‌کند DateTimeOffset.UtcNow را بر اساس اطلاعات منطقه‌ی زمانی ایران، به زمان محلی تبدیل کند:
var iranStandardTime = TimeZoneInfo.GetSystemTimeZones()
.FirstOrDefault(timeZoneInfo =>
timeZoneInfo.StandardName.Contains("Iran",
StringComparison.OrdinalIgnoreCase));
Console.WriteLine(iranStandardTime.BaseUtcOffset); // 03:30:00
var dateTime = DateTimeOffset.UtcNow;
var iranTime = TimeZoneInfo.ConvertTime(dateTime, iranStandardTime);
Console.WriteLine(iranTime); // 06/02/1402 12:34:23 ?.? +04:30 --> this is coming from the `adjustment rules` دات نت نیز در پشت صحنه، همین اطلاعات را دریافت و تحت عنوان Adjustment rules، مورد استفاده قرار می‌دهد:
همانطور که مشاهده می‌کنید، آخرین گزینه‌ی پویای آن به بازه‌ی زمانی 1402 تا سال 9378 تنظیم شده‌است و در طی این بازه، دات نت هنوز همان 4:30+ را جهت تبدیلات منطقه‌ی زمانی ایران به رسمیت می‌شناسد؛ مگر اینکه در به‌روز رسانی‌های بعدی ویندوز، این مشکل برطرف شود و یا ... می‌توانید از این وصله، جهت رفع این مشکل استفاده کنید:
پس از افزودن اطلاعات این فایل رجیستری به ویندوز، نه فقط daylight saving time غیرفعال می‌شود، بلکه اجزای dynamic daylight saving time نیز از سال 2023 به بعد، غیرفعال خواهند شد و اینبار دات نت، سال 1401 را سال آخر تنظیمات ساعت تابستانی درنظر می‌گیرد:
مابقی موارد در اینجا ذکر نشده‌اند، چون به عنوان ورودی دارای daylight saving time غیرفعال تشخیص داده می‌شوند.
اکنون اگر مجددا همان مثال ابتدای بحث را اجرا کنیم، بجای 4:30، عدد 3:30 قابل مشاهده است.
قبل از ادامه آموزش مفاهیم جنریک، در نظر داشتن این نکته ضروری است که
مطالبی که در این سری مقالات ارائه می‌شود در سطح مقدماتی است و قصد من آشنا نمودن برنامه نویسانی است که با این مفاهیم ناآشنا هستند ولی با مطالعه این مقاله می‌توانند کدهای تمیزتر و بهتری تولید کنند و همینطور این مفاهیم ساده، پایه‌ای باشد برای فراگیری سایر
نکات تکمیلی و پیچیده‌تر جنریک‌ها.
در قسمت قبلی، نحوه تعریف کلاس جنریک شرح داده شد و در سری دوم اشاره‌ای به مفاهیم و نحوه پیاده سازی اینترفیس جنریک می‌پردازیم.
مفهوم اینترفیس جنریک همانند مفهوم اینترفیس در دات نت است. با این تفاوت که برای آنها یک نوع عمومی تعریف می‌شود و نوع آنها در زمان اجرا تعیین خواهد شد و کلاس بر اساس نوع اینترفیس، اینترفیس را پیاده سازی می‌کند. برای درک بهتر به نحوه تعریف اینترفیس جنریک زیر دقت کنید:
در کد بالا اینترفیسی از نوع جنریک تعریف شده است که دارای چهار متد با چهار خروجی و پارامترهای چنریک می‌باشد که نوع خروجی‌ها و نوع پارامترهای ورودی در زمان استفاده از اینترفیس تعیین می‌شوند که البته در بالا بطور خاص بیان شده است. اینترفیسی داریم که دو ورودی از هر نوعی دریافت می‌کند و چهار عملی اصلی را بر روی آنها انجام داده و خروجی آنها را از همان نوع پارامتر ورودی تولید می‌کند. (بجای اینترفیس‌های مختلف عملیات چهار عمل اصلی برای هر نوع داده (data type)، یک اینترفیس کلی برای تمام data typeها)
در کلاس زیر نحوه پیاده سازی اینترفیس از نوع int را مشاهده می‌کنید که چهار عملی اصلی را برروی داده هایی از نوع int انجام می‌شود و چهار خروجی از نوع int تولید می‌شود.
بعد از پیاده سازی اینترفیس حال نوبت به استفاده از کلاس می‌رسد که زیر نیز نحوه استفاده از کلاس نمایش داده شده است:
و در صورتیکه بخواهید کلاسی چهار عمل اصلی را بر روی نوع داده double انجام دهد کافیست کلاسی اینترفیس نوع double را پیاده سازی کرده باشد. مانند کد زیر:
برداشتی آزاد از این مقاله.
در قسمت قبلی، نحوه تعریف کلاس جنریک شرح داده شد و در سری دوم اشاره‌ای به مفاهیم و نحوه پیاده سازی اینترفیس جنریک می‌پردازیم.
مفهوم اینترفیس جنریک همانند مفهوم اینترفیس در دات نت است. با این تفاوت که برای آنها یک نوع عمومی تعریف می‌شود و نوع آنها در زمان اجرا تعیین خواهد شد و کلاس بر اساس نوع اینترفیس، اینترفیس را پیاده سازی می‌کند. برای درک بهتر به نحوه تعریف اینترفیس جنریک زیر دقت کنید:
public interface IBinaryOperations<T>
{
T Add(T arg1, T arg2);
T Subtract(T arg1, T arg2);
T Multiply(T arg1, T arg2);
T Divide(T arg1, T arg2);
} public class BasicMath : IBinaryOperations<int>
{
public int Add(int arg1, int arg2)
{ return arg1 + arg2; }
public int Subtract(int arg1, int arg2)
{ return arg1 - arg2; }
public int Multiply(int arg1, int arg2)
{ return arg1 * arg2; }
public int Divide(int arg1, int arg2)
{ return arg1 / arg2; }
} static void Main(string[] args)
{
Console.WriteLine("***** Generic Interfaces *****\n");
BasicMath m = new BasicMath();
Console.WriteLine("1 + 1 = {0}", m.Add(1, 1));
Console.ReadLine();
} public class BasicMath : IBinaryOperations<double>
{
public double Add(double arg1, double arg2)
{ return arg1 + arg2; }
...
} این افزونه با استفاده از ابزار Visual Studio Tools for Office که به VSTO مشهور شده است، تهیه شد. در بسته به روز رسانی سیستم که در ذیل (معرفی افزونه) نیز معرفی شد نگارش sp1 vsto3.0 آن به صورت خودکار نصب خواهد شد.
برای ایجاد این پروژه در VS.Net 2008 ، تنها کافی است یک پروژه جدید Word add-in را آغاز نمائیم. (شکل زیر)
قبل از ادامه بحث، بهتر است در مورد بانک اطلاعاتی مورد استفاده نیز توضیح داده شود. در اینجا از SQLite استفاده شد. (بسیار سبک، کم حجم و سریع است و اساسا یک کاربر نهایی برای تنظیمات آن نیازی نیست اطلاعاتی داشته باشد). بسته به روز رسانی سیستم (در مطلب قبلی)، این مورد را نیز به صورت خودکار نصب خواهد کرد (در GAC باید نصب شود وگرنه افزونه قادر به یافتن آن نخواهد شد).
برای ایجاد این بانک اطلاعاتی، از افزونه SQLite manager برای فایرفاکس استفاده شد. (این افزونه رایگان شما را از هر ابزار جانبی برای مدیریت یک بانک اطلاعاتی SQLite بی‌نیاز می‌کند)
برای مثال فایل ErrorsBank.sqlite برنامه افزونه فارسی به پارسی را توسط افزونه SQLite manager فایرفاکس باز کنید (این فایل را در محل نصب افزونه می‌توانید پیدا کنید). در اینجا می‌توان جداول جدید را ایجاد کرد، کوئری‌های دلخواه را اجرا نمود و یا اطلاعات را مرور کرده، حذف یا ویرایش کرد (شکل زیر).
و خوشبختانه این بانک اطلاعاتی و محصور کننده‌های آن با اطلاعات یونیکد فارسی هیچ مشکلی ندارند و برای کارهایی با وسعت کم و تعداد رکورد پائین یکی از بهترین انتخاب‌ها به‌شمار می‌روند.
نحوه استفاده از SQLite نیز در دات نت بسیار ساده است. اگر با ADO.Net کار کرده باشید، پس از افزودن ارجاعی از اسمبلی System.Data.SQLite.DLL به پروژه و معرفی فضای نام آن به پروژه، تنها کافی است در کدهای قبلی خود برای مثال SqlConnection را به SQLiteConnectionتغییر دهید و امثال آن. یعنی دانش ADO.Net شما در اینجا نیز کاملا قابل استفاده خواهد بود و نیازی نیست مدتی را صرف آشنا شدن با کلاس‌ها و مفاهیم جدید نمائید (البته این تنها زمانی معنا خواهد داشت که به ویزاردها عادت نکرده باشید و کارهای خود را با کد نویسی انجام داده باشید).
تنها یک نکته را باید به‌خاطر داشت و آن هم مربوط است به ساز و کار درونی SQLite . هنگام انجام عملیات update یا insert حتما از transaction استفاده کنید تا سرعت کوئری‌های شما در SQLite به نحو شگفت انگیزی افزایش یابد. مثالی در این مورد را در فایل chm راهنمای SQLite.NET می‌توانید پیدا کنید.
مطلب دیگری که پیش از پرداختن به کد نویسی افزونه باید با آن آشنا شویم، مفهوم smart tags در مجموعه آفیس است که در این پروژه از آن استفاده گردید.
smart tags در مجموعه آفیس برچسب‌هایی هستند که به صورت خودکار توسط یکی از محصولات آفیس مثلا ورد یا اکسل و امثال آن، پس از تشخیص یک کلمه خاص ایجاد می‌شوند و می‌توان اعمالی را به این برچسب ایجاد شده انتساب داد. برای مثال در اینجا امکان جایگزین کردن کلمه فارسی با معادل پارسی در نظر گرفته شد.
ویدیویی در مورد نحوه ایجاد اسمارت تگ‌ها در VS.Net و یا مثالی پیشرفته‌تر در مورد تشخیص دمای فارنهایت در یک متن و ایجاد smart tag مخصوص به آن برای تبدیل به سلسیوس. (از regular expressions جهت یافتن یک الگو در متن استفاده شده است)
در این پروژه، حدود 3800 واژه فارسی به یک smart tag انتساب داده می‌شود (در روال استاندارد ThisAddIn_Startup). سپس در هنگام نمایش آن، معادل پارسی کلمه نیز به منوی باز شده افزوده گشته و در روال رخداد کلیک آن، تعویض کلمه تشخیص داده شده با واژه پیدا شده صورت خواهد گرفت.
در ادامه فرض بر این است که یک پروژه جدید word add-in را در VS.Net ایجاد کرده‌اید و همچنین ارجاعی را به فایل System.Data.SQLite.DLL افزوده‌اید.
using System;
using System.Diagnostics;
using Microsoft.Office.Tools.Word;
using Action = Microsoft.Office.Tools.Word.Action;
private SmartTag _st;
private void init()
{
try
{
//Enable Smart Tags in Word
if (!Application.Options.LabelSmartTags)
{
//ممکن است اسمارت تگ‌ها در ورد غیرفعال باشند. به این صورت می‌شود آنها را فعال کرد
Application.Options.LabelSmartTags = true;
}
_st = new SmartTag(@"www.microsoft.com/Demo#FarsiSmartTag", @"فارسی به پارسی");
//دریافت واژه‌های فارسی از دیتابیس و افزودن خودکار آنها به اسمارت تگ‌ها
if (!DBhelper.AddSmartTagItems(_st, "select distinct farsi from tblFarsiToParsi")) return;
Action stActions = new Action("تبدیل");//تعریف یک اکشن جدید
stActions.Click += stActions_Click;//انتساب روال‌های رخداد گردان
stActions.BeforeCaptionShow += stActions_BeforeCaptionShow;
_st.Actions = new[] { stActions };
VstoSmartTags.Add(_st);//افزودن اسمارت تگ به مجموعه
}
catch (Exception ex)
{
EventLog.WriteEntry("FarsiToParsi", ex.ToString(), EventLogEntryType.Error, 7);
}
}
private void ThisAddIn_Startup(object sender, EventArgs e)
{
init();
}
static void stActions_BeforeCaptionShow(object sender, ActionEventArgs e)
{
try
{
Action clickedAction = sender as Action;
if (clickedAction != null)
{
string parsi = DBhelper.FindParsi(e.Text);//معادل پارسی از دیتابیس دریافت می‌شود
clickedAction.Caption = (parsi == string.Empty ? e.Text : parsi);
}
}
catch (Exception ex)
{
EventLog.WriteEntry("FarsiToParsi", ex.ToString(), EventLogEntryType.Error, 7);
}
}
static void stActions_Click(object sender, ActionEventArgs e)
{
try
{
Action clickedAction = sender as Action;
if (clickedAction != null)
{
e.Range.Text = clickedAction.Caption;//جایگزینی متن موجود با عنوانی که پیشتر پارسی شده است
}
}
catch (Exception ex)
{
EventLog.WriteEntry("FarsiToParsi", ex.ToString(), EventLogEntryType.Error, 7);
}
}
همچنین باید دقت داشت که اگر متغیری در سطح کلاس تعریف نشود به احتمال زیاد تا دقایقی بعد توسط garbage collector به دیار باقی خواهد شتافت (تعریف st_ در اینجا). اینجاست که شاید ساعت‌ها وقت صرف کنید که چرا روال‌های رخداد گردان دیگر اجرا نمی‌شوند. چرا افزونه دیگر کار نمی‌کند.
همین! کل سورس این add-in منهای بحث دریافت اطلاعات از دیتابیس همین بود! وظیفه‌ی تشخیص کلمات معرفی شده به ms-word به‌عهده‌ی خود آن است و اینکار را نیز به‌خوبی انجام می‌دهد. در گذشته‌های نچندان دور ایجاد یک افزونه برای word واقعا مشکل بود که با این روش بسیاری از موانع برطرف شده است.
کلاس DBHelper که کار دریافت اطلاعات واژه‌ها را از دیتابیس SQLite انجام می‌دهد به شرح زیر است:
using System;
using System.Data.SQLite;
using System.Diagnostics;
using System.Reflection;
using Microsoft.Office.Tools.Word;
namespace Farsi2Parsi
{
class DBhelper
{
#region Methods (2)
// Public Methods (2)
public static bool AddSmartTagItems(SmartTag st, string strSQL)
{
SQLiteDataReader myReader = null;
SQLiteCommand sqlCmd = null;
bool ret = false;
try
{
SQLiteConnection sqlCon = new SQLiteConnection
{
ConnectionString = "Data Source=" + ConStr.ConnectionString
};
sqlCon.Open();
sqlCmd = new SQLiteCommand(strSQL, sqlCon);
myReader = sqlCmd.ExecuteReader();
if (myReader != null)
while (myReader.Read())
{
if (myReader.GetValue(0) != DBNull.Value)
st.Terms.Add(myReader.GetValue(0).ToString());
}
ret = true;
}
catch (Exception ex)
{
EventLog.WriteEntry("FarsiToParsi", ex + "\n" + Environment.CurrentDirectory + "\n" +
Assembly.GetExecutingAssembly().Location, EventLogEntryType.Error, 7);
}
finally
{
if (myReader != null)
myReader.Close();
if (sqlCmd != null)
sqlCmd.Connection.Close();
}
return ret;
}
public static string FindParsi(string farsi)
{
SQLiteDataReader myReader = null;
SQLiteCommand sqlCmd = null;
string ret = string.Empty;
string strSQL = "select parsi from tblFarsiToParsi where farsi='" + farsi.Replace("'", "''") + "'";
try
{
SQLiteConnection sqlCon = new SQLiteConnection
{
ConnectionString = "Data Source=" + ConStr.ConnectionString
};
sqlCon.Open();
sqlCmd = new SQLiteCommand(strSQL, sqlCon);
myReader = sqlCmd.ExecuteReader();
if (myReader != null)
{
myReader.Read(); //اولین مورد کافی است
if (myReader.GetValue(0) != DBNull.Value)
ret = myReader.GetValue(0).ToString();
}
}
catch (Exception ex)
{
EventLog.WriteEntry("FarsiToParsi", ex + "\n" + Environment.CurrentDirectory + "\n" +
Assembly.GetExecutingAssembly().Location, EventLogEntryType.Error, 8);
}
finally
{
if (myReader != null)
myReader.Close();
if (sqlCmd != null)
sqlCmd.Connection.Close();
}
return ret;
}
#endregion Methods
}
}
هنگام نصب برنامه، مسیر پوشه نصب در رجیستری ویندوز توسط نصاب نوشته خواهد شد. از همین مورد برای ایجاد رشته اتصالی به دیتابیس استفاده گردید.
class ConStr
{
public static string ConnectionString
{
get
{
return Microsoft.Win32.Registry.LocalMachine.OpenSubKey("SOFTWARE\\FarsiToParsi").GetValue("folder") + "\\ErrorsBank.sqlite";
}
}
}
نصاب برنامه با استفاده از NSIS ایجاد شده که در روزی دیگر درباره‌ی آن توضیح خواهم داد.
اگر قصد داشته باشید از روش‌های متداول استفاده کنید، مشاهده ویدیوی زیر توصیه می‌شود:
http://msdn.microsoft.com/en-us/office/bb851702.aspx
برای توزیع این نوع افزونه‌ها علاوه بر دات نت فریم ورک، به چهار به روز رسانی دیگر نیز نیاز خواهد بود:
به روز رسانی نصاب ویندوز (که احتمالا نصب هست)
WindowsInstaller-KB893803-v2-x86.exe
Microsoft Office System Update: Redistributable Primary Interop Assemblies :
o2007pia.msi
نصب vsto و همچنین sp1 آن
vstor30.exe
vstor30sp1-KB949258-x86.exe
این موارد را من در بسته به روز رسانی سیستم قرار داده‌ام که به صورت خودکار و یکی پس از دیگری اجرا و نصب خواهند شد.
پس از آن با کلیک بر روی فایلی با پسوند vsto که در پوشه build برنامه موجود است، می‌توان افزونه را نصب کرد (click once installation).
سایر اطلاعات در مورد پروژه‌های VSTO را می‌توان از طریق وبلاگ رسمی آنها دنبال کرد:
http://blogs.msdn.com/vsto/
ایده‌های دیگری را هم در همین رابطه می‌توان پیاده سازی کرد. برای مثال درست کردن یک افزونه برای بررسی آئین نگارش فارسی در متون word. دقیقا با همین روش قابل پیاده سازی است و یا ایجاد غلط یاب بهتری نسبت به آن‌چه که هم اکنون برای آفیس 2003 توسط مایکروسافت ارائه شده است (این غلط یاب با صفحه کلید استاندارد تایپ ایران همخوانی ندارد، به همین جهت با استقبال نیز مواجه نشد).
ارائه‌ی بهتر و قابل خواندن‌تری از Expression Trees اصلی
immediately invoked function expression:
(function() {
// ...
})(); 
Regulex : JavaScript Regular Expression Visualizer.
