روشی را که تا اینجا در مورد MobX بررسی کردیم، تا نگارش 5x آن‌را پوشش میدهد. در همین زمان، کتابخانه‌ی دیگری به نام mobx-react-lite ارائه شد که به همراه تعدادی Hook مخصوص MobX بود تا با سیستم جدید React که مبتنی بر Hooks است، سازگار شود. این امکانات در حال حاضر با خود کتابخانه‌ی mobx-react 6x یکپارچه شده و به زودی mobx-react-lite منسوخ شده اعلام میشود. البته روش inject/observer بررسی شده‌ی تا نگارش 5x آن، هنوز هم برقرار است و قرار نیست که به این زودی‌ها منسوخ شده اعلام شود. به همین جهت نکاتی را که در مطلب جاری بررسی میکنیم، به عنوان روش تکمیلی سازگار با نگارش جاری 6x آن مطرح است و در کل با هر روشی که علاقمند بودید میتوانید با MobX کار کنید. البته باز هم توصیه شده‌است که سیستم Provider آن‌را با React Context استاندارد، جایگزین کنید؛ چون احتمال حذف آن در نگارش‌های بعدی MobX هست.
به صورت خلاصه:
- اگر فقط از کامپوننت‌های کلاسی استفاده می‌کنید، mobx-react@5 برای کار شما پاسخگو است.
- اگر از کامپوننت‌های کلاسی و همچنین کامپوننت‌های تابعی در برنامه‌ی خود استفاده می‌کنید، mobx-react@6 به همراه mobx-react-lite نیز ارائه میشود و هر دو روش را با هم پوشش میدهد.
- اگر فقط از کامپوننت‌های تابعی جدید استفاده می‌کنید، هوک‌های کتابخانه‌ی کوچک mobx-react-lite برای کار شما کافی است.
معرفی useLocalStore Hook و useObserver Hook
در مطالب قبلی، روش تعریف یک کلاس مخزن حالت MobX را توسط تزئین کننده‌هایی مانند observable، computed و action بررسی کردیم. همچنین دریافتیم که تعریف یک چنین تزئین کننده‌هایی، یا نیاز به استفاده‌ی از تایپ‌اسکریپت را دارد و یا باید پروژه‌ی React را جهت تغییر کامپایلر Babel آن و فعالسازی decorators، مقداری ویرایش کرد. با useLocalStore Hook هرچند تمام روش‌های قبلی هنوز هم پشتیبانی میشوند، اما دیگر نیاز به استفاده‌ی از decorators نیست. useLocalStore تابعی است که یک شیء را باز میگرداند. هر خاصیتی از این شیء، به صورت خودکار observable درنظر گرفته میشود. تمام getters آن به عنوان computed properties تفسیر میشوند و تمام متدهای آن، action درنظر گرفته خواهند شد.
یک مثال:
- در اینجا نحوه‌ی import تابع useLocalStore را از کتابخانه‌ی mobx-react نگارش 6x ملاحظه می‌کنید.
- روش استفاده‌ی از تابع useLocalStore، می‌تواند به صورت محلی (همانند اسم آن) مختص به یک کامپوننت باشد. یعنی می‌توان بجای state استاندارد React که اجازه‌ی تغییر مستقیم خواص آن‌را نمی‌دهد، از MobX State محلی ارائه شده‌ی توسط useLocalStore استفاده کرد و یا می‌توان useLocalStore را به صورت global نیز تعریف کرد که در ادامه‌ی بحث به آن می‌پردازیم.
- در مثال فوق، طول عمر شیء ایجاد شده‌ی توسط useLocalStore، محلی و محدود به طول عمر کامپوننت تابعی تعریف شده‌است.
- در اینجا شیء بازگشت داده شده‌ی توسط useLocalStore، دارای دو خاصیت title و done است. این دو خاصیت بدون نیاز به هیچ تعریف خاصی، observable در نظر گرفته میشوند. Fi به علاوه خاصیت getter آن به نام emoji نیز به عنوان یک خاصیت محاسباتی MobX تفسیر شده و متد toggle آن به صورت یک action پردازش میشود. بنابراین در حین کار با MobX Hooks دیگر نیازی به تغییر ساختار پروژه‌ی React، برای پشتیبانی از decorators نیست.
- در این مثال، return useObserver را نیز مشاهده می‌کنید. کار آن رندر مجدد کامپوننت، با تغییر یکی از خواص observable ردیابی شده‌ی توسط آن است.
امکان تعریف global state با کمک useLocalStore
نام useLocalStore از این جهت انتخاب شده‌است که مشخص کند مخزن حالت ایجاد شده‌ی توسط آن، درون یک کامپوننت به صورت محلی ایجاد میشود و سراسری نیست. اما این نکته به این معنا نیست که نمی‌توان مخزن حالت ایجاد شده‌ی توسط آن‌را در بین سلسه مراتب کامپوننت‌های برنامه به اشتراک گذاشت. توسط تابع useLocalStore می‌توان چندین مخزن حالت را ایجاد کرد و سپس توسط شیءای دیگر آنها را یکی کرده و در آخر به کمک Context API خود React آن‌را در اختیار تمام کامپوننت‌های برنامه قرار داد.
تا نگارش MobX 5x (و همچنین پس از آن)، توسط inject@ می‌توان یک مخزن حالت را در اختیار یک کامپوننت قرار داد (مانند inject('myStore')). طراحی inject@ مربوط است به زمانیکه امکان دسترسی به Context پشت صحنه‌ی React به صورت عمومی توسط Context API آن ارائه نشده بود. به همین جهت از این پس دیگر نیازی به استفاده‌ی از آن نیست.
چگونه توسط MobX Hooks، یک مخزن حالت سراسری را ایجاد کنیم؟
برای ایجاد یک مخزن حالت سراسری با روش جدید MobX Hooks، مراحل زیر را می‌توان طی کرد:
الف) ایجاد شیء store
ابتدا متدی را مانند createStore ایجاد میکنیم، به نحوی که یک شیء را بازگشت دهد. این شیء همانطور که عنوان شد، خواصش، getters و متدهای آن، توسط MobX ردیابی خواهند شد (مانند const todo = useLocalStore مثال فوق) و نیازی به اعمال MobX Decorators را ندارند.
ب) برپایی Context
اینبار دیگر نه از شیء Provider خود MobX استفاده میکنیم و نه از تزئین کننده‌ی inject@ آن؛ بلکه از React Context استاندارد استفاده خواهیم کرد:
- در اینجا فرض شده‌است که تابع createStore که شیء store ما را ارائه میدهد از ماژولی به نام createStore دریافت میشود.
- سپس توسط React.createContext، یک شیء Context استاندارد React را ایجاد میکنیم؛ به نام storeContext.
- تابع کمکی StoreProvider، جایگزین شیء Provider قبلی MobX میشود. یعنی کارش محصور کردن کامپوننت App برنامه است تا شیء store را در اختیار سلسه مراتب کامپوننت‌های React قرار دهد. در اینجا children به همان کامپوننت‌هایی که قرار است توسط Context.Provider محصور شوند اشاره می‌کند.
- تابع کمکی useStore، جهت محصور کردن متد React.useContext، اضافه شده‌است. میتوانید useContext Hook را به صورت مستقیم در کامپوننت‌های تابعی فراخوانی کنید و یا میتوانید از متد کمکی useStore بجای آن استفاده نمائید تا حجم کدهای تکراری برنامه کاهش یابد.
ج) استفاده‌ی از StoreProvider تهیه شده
اکنون با استفاده از متد StoreProvider فوق که شیء Context.Provider استاندارد React را بازگشت میدهد، می‌توان کامپوننت‌های بالاترین کامپوننت سلسه مراتب کامپوننت‌های برنامه را محصور کرد، تا تمام آنها بتوانند به store ذخیره شده‌ی در Provider، دسترسی پیدا کنند:
د) استفاده از store مهیا شده در کامپوننت‌های تابعی برنامه
پس از تهیه‌ی متدی کمکی useStore که در حقیقت همان useContext Hook است، می‌توان به کمک آن در کامپوننت‌های تابعی، به store و تمام امکانات آن دسترسی پیدا کرد:
به این ترتیب دیگر نیازی به inject@ نخواهد بود.
سؤال: آیا هنوز هم می‌توان یک مخزن پیچیده‌ی متشکل از چندین کلاس را تشکیل داد؟
پاسخ: بله. برای مثال ابتدا دو کلاس جدید CounterStore و ThemeStore را به نحو متداولی، با استفاده‌ی از MobX decorators طراحی میکنیم (دقیقا مانند مثال قسمت قبل). سپس بجای ذکر نال، بجای پارامتر متد createContext، آن‌را با یک شیء جدید مقدار دهی میکنیم که هر کدام از خواص آن، به یک وهله از مخازن حالت ایجاد شده اشاره می‌کند:
با این تعییر اگر در کامپوننتی از برنامه نیاز به برای مثال شیء منتسب به خاصیت counterStore را داشتیم، می‌توان به صورت زیر عمل کرد:
چند نکته‌ی تکمیلی
نکته 1: با اشیاء MobX از Object Destructuring استفاده نکنید!
اگر بر روی اشیاء MobX از Object Destructuring استفاده کنیم، خروجی آن تبدیل به متغیرهای ساده‌ای خواهند شد که دیگر ردیابی نمی‌شوند.
برای مثال اگر counterStore مثال فوق به همراه خاصیت observable ای به نام activeUserName است، آن‌را به صورت زیر تبدیل به متغیر activeUserName نکنید؛ چون دیگر reactive نخواهد بود:
فقط بالاترین سطح مخزن را به صورت زیر توسط Object Destructuring از آن استخراج و سپس استفاده کنید:
نکته 2: مدیریت side effects با MobX
در مورد اثرات جانبی و side effects در مطلب «قسمت 32 - React Hooks - بخش 3 - نکات ویژه‌ی برقراری ارتباط با سرور» بیشتر بحث شد. اگر یک اثر جانبی مانند تنظیم document.title، به مقدار یک خاصیت observable وابسته بود، می‌توان از متد autorun که تغییرات آنها را ردیابی می‌کند، درون useEffect Hook استاندارد، استفاده کرد:
در حین کار با MobX، هیچگاه نیازی به ذکر وابستگی‌های تابع useEffect نیست؛ چون اساسا وجود خارجی ندارند و توسط خود MobX مدیریت میشوند و به store وابسته‌اند و نه به حالت کامپوننت جاری.
نکته 4: روش فعالسازی MobX strict mode
اگر strict mode را در Mobx به روش زیر فعال کنیم:
پس از آن باید حالت مدیریت شده‌ی توسط MobX را فقط و فقط توسط actionهای آن تغییر داد و اگر سعی در تغییر مقدار مستقیم یک خاصیت observable کنیم، استثنایی صادر خواهد شد. برای تغییر خواص observable باید آنها را درون یک action قرار داد؛ تا مطابق رهنمودهای طراحی کلاس‌های MobX باشد.
نکته 3: روش انجام اعمال async در MobX
فرض کنید یک عملیات async را در یک اکشن متد کلاس حالت MobX، به صورت زیر انجام داده‌ایم و نتیجه‌ی آن به خاصیت weatherData آن کلاس که observable است، به صورت مستقیم انتساب داده شده‌است:
هرچند loadWeather یک متد را ارائه میدهد که به صورت action معرفی شده‌است، اما هرچیزی که داخل آن قرار می‌گیرد، الزاما تحت کنترل آن نیست. برای مثال متد then، یک تابع callback جدید را فراخوانی می‌کند که اعمال آن، تحت کنترل loadWeather نیست. به همین جهت اگر strict mode را فعال کرده باشیم، عنوان می‌کند که خواص observable را باید درون یک اکشن متد تغییر داد و نه به صورت مستقیم؛ مانند this.weatherData در اینجا.
راه حل اول: تغییر خاصیت this.weatherData را به یک اکشن متد مجزا انتقال میدهیم:
اکنون می‌توان قسمت then را به صورت then(data => this.setWeather(data)) نوشت و خطای یاد شده برطرف میشود.
راه حل دوم: اگر نمی‌خواهیم یک اکشن متد جدید را تعریف کنیم، می‌توان از متد کمکی runInAction در داخل یک callback استفاده کرد:
runInAction یکی از متدهای قابل دریافت از mobx است.
در مورد اعمال async/await چطور؟
در اینجا هم تفاوتی نمی‌کند. هر چیزی پس از await، شبیه به حالت متد then پردازش میشود. به همین جهت در اینجا نیز باید از یکی از دو راه حل ارائه شده، استفاده کرد:
به صورت خلاصه:
- اگر فقط از کامپوننت‌های کلاسی استفاده می‌کنید، mobx-react@5 برای کار شما پاسخگو است.
- اگر از کامپوننت‌های کلاسی و همچنین کامپوننت‌های تابعی در برنامه‌ی خود استفاده می‌کنید، mobx-react@6 به همراه mobx-react-lite نیز ارائه میشود و هر دو روش را با هم پوشش میدهد.
- اگر فقط از کامپوننت‌های تابعی جدید استفاده می‌کنید، هوک‌های کتابخانه‌ی کوچک mobx-react-lite برای کار شما کافی است.
معرفی useLocalStore Hook و useObserver Hook
در مطالب قبلی، روش تعریف یک کلاس مخزن حالت MobX را توسط تزئین کننده‌هایی مانند observable، computed و action بررسی کردیم. همچنین دریافتیم که تعریف یک چنین تزئین کننده‌هایی، یا نیاز به استفاده‌ی از تایپ‌اسکریپت را دارد و یا باید پروژه‌ی React را جهت تغییر کامپایلر Babel آن و فعالسازی decorators، مقداری ویرایش کرد. با useLocalStore Hook هرچند تمام روش‌های قبلی هنوز هم پشتیبانی میشوند، اما دیگر نیاز به استفاده‌ی از decorators نیست. useLocalStore تابعی است که یک شیء را باز میگرداند. هر خاصیتی از این شیء، به صورت خودکار observable درنظر گرفته میشود. تمام getters آن به عنوان computed properties تفسیر میشوند و تمام متدهای آن، action درنظر گرفته خواهند شد.
یک مثال:
import React from 'react'
import { useLocalStore, useObserver } from 'mobx-react' // 6.x
export const SmartTodo = () => {
const todo = useLocalStore(() => ({
title: 'Click to toggle',
done: false,
toggle() {
todo.done = !todo.done
},
get emoji() {
return todo.done ? '😜' : '🏃'
},
}))
return useObserver(() => (
<h3 onClick={todo.toggle}>
{todo.title} {todo.emoji}
</h3>
))
} - روش استفاده‌ی از تابع useLocalStore، می‌تواند به صورت محلی (همانند اسم آن) مختص به یک کامپوننت باشد. یعنی می‌توان بجای state استاندارد React که اجازه‌ی تغییر مستقیم خواص آن‌را نمی‌دهد، از MobX State محلی ارائه شده‌ی توسط useLocalStore استفاده کرد و یا می‌توان useLocalStore را به صورت global نیز تعریف کرد که در ادامه‌ی بحث به آن می‌پردازیم.
- در مثال فوق، طول عمر شیء ایجاد شده‌ی توسط useLocalStore، محلی و محدود به طول عمر کامپوننت تابعی تعریف شده‌است.
- در اینجا شیء بازگشت داده شده‌ی توسط useLocalStore، دارای دو خاصیت title و done است. این دو خاصیت بدون نیاز به هیچ تعریف خاصی، observable در نظر گرفته میشوند. Fi به علاوه خاصیت getter آن به نام emoji نیز به عنوان یک خاصیت محاسباتی MobX تفسیر شده و متد toggle آن به صورت یک action پردازش میشود. بنابراین در حین کار با MobX Hooks دیگر نیازی به تغییر ساختار پروژه‌ی React، برای پشتیبانی از decorators نیست.
- در این مثال، return useObserver را نیز مشاهده می‌کنید. کار آن رندر مجدد کامپوننت، با تغییر یکی از خواص observable ردیابی شده‌ی توسط آن است.
امکان تعریف global state با کمک useLocalStore
نام useLocalStore از این جهت انتخاب شده‌است که مشخص کند مخزن حالت ایجاد شده‌ی توسط آن، درون یک کامپوننت به صورت محلی ایجاد میشود و سراسری نیست. اما این نکته به این معنا نیست که نمی‌توان مخزن حالت ایجاد شده‌ی توسط آن‌را در بین سلسه مراتب کامپوننت‌های برنامه به اشتراک گذاشت. توسط تابع useLocalStore می‌توان چندین مخزن حالت را ایجاد کرد و سپس توسط شیءای دیگر آنها را یکی کرده و در آخر به کمک Context API خود React آن‌را در اختیار تمام کامپوننت‌های برنامه قرار داد.
تا نگارش MobX 5x (و همچنین پس از آن)، توسط inject@ می‌توان یک مخزن حالت را در اختیار یک کامپوننت قرار داد (مانند inject('myStore')). طراحی inject@ مربوط است به زمانیکه امکان دسترسی به Context پشت صحنه‌ی React به صورت عمومی توسط Context API آن ارائه نشده بود. به همین جهت از این پس دیگر نیازی به استفاده‌ی از آن نیست.
چگونه توسط MobX Hooks، یک مخزن حالت سراسری را ایجاد کنیم؟
برای ایجاد یک مخزن حالت سراسری با روش جدید MobX Hooks، مراحل زیر را می‌توان طی کرد:
الف) ایجاد شیء store
ابتدا متدی را مانند createStore ایجاد میکنیم، به نحوی که یک شیء را بازگشت دهد. این شیء همانطور که عنوان شد، خواصش، getters و متدهای آن، توسط MobX ردیابی خواهند شد (مانند const todo = useLocalStore مثال فوق) و نیازی به اعمال MobX Decorators را ندارند.
export function createStore() {
return {
// ...
}
} ب) برپایی Context
اینبار دیگر نه از شیء Provider خود MobX استفاده میکنیم و نه از تزئین کننده‌ی inject@ آن؛ بلکه از React Context استاندارد استفاده خواهیم کرد:
import React from 'react';
import { createStore } from './createStore';
import { useLocalStore } from 'mobx-react'; // 6.x or mobx-react-lite@1.4.0
const storeContext = React.createContext(null);
export const StoreProvider = ({ children }) => {
const store = useLocalStore(createStore);
return <storeContext.Provider value={store}>{children}</storeContext.Provider>;
}
export const useStore = () => {
const store = React.useContext(storeContext);
if (!store) {
throw new Error('useStore must be used within a StoreProvider.');
}
return store
} - سپس توسط React.createContext، یک شیء Context استاندارد React را ایجاد میکنیم؛ به نام storeContext.
- تابع کمکی StoreProvider، جایگزین شیء Provider قبلی MobX میشود. یعنی کارش محصور کردن کامپوننت App برنامه است تا شیء store را در اختیار سلسه مراتب کامپوننت‌های React قرار دهد. در اینجا children به همان کامپوننت‌هایی که قرار است توسط Context.Provider محصور شوند اشاره می‌کند.
- تابع کمکی useStore، جهت محصور کردن متد React.useContext، اضافه شده‌است. میتوانید useContext Hook را به صورت مستقیم در کامپوننت‌های تابعی فراخوانی کنید و یا میتوانید از متد کمکی useStore بجای آن استفاده نمائید تا حجم کدهای تکراری برنامه کاهش یابد.
ج) استفاده‌ی از StoreProvider تهیه شده
اکنون با استفاده از متد StoreProvider فوق که شیء Context.Provider استاندارد React را بازگشت میدهد، می‌توان کامپوننت‌های بالاترین کامپوننت سلسه مراتب کامپوننت‌های برنامه را محصور کرد، تا تمام آنها بتوانند به store ذخیره شده‌ی در Provider، دسترسی پیدا کنند:
export default function App() {
return (
<StoreProvider>
<main>
<Component1 />
<Component2 />
<Component3 />
</main>
</StoreProvider>
);
} د) استفاده از store مهیا شده در کامپوننت‌های تابعی برنامه
پس از تهیه‌ی متدی کمکی useStore که در حقیقت همان useContext Hook است، می‌توان به کمک آن در کامپوننت‌های تابعی، به store و تمام امکانات آن دسترسی پیدا کرد:
const store = useStore();
سؤال: آیا هنوز هم می‌توان یک مخزن پیچیده‌ی متشکل از چندین کلاس را تشکیل داد؟
پاسخ: بله. برای مثال ابتدا دو کلاس جدید CounterStore و ThemeStore را به نحو متداولی، با استفاده‌ی از MobX decorators طراحی میکنیم (دقیقا مانند مثال قسمت قبل). سپس بجای ذکر نال، بجای پارامتر متد createContext، آن‌را با یک شیء جدید مقدار دهی میکنیم که هر کدام از خواص آن، به یک وهله از مخازن حالت ایجاد شده اشاره می‌کند:
export const storesContext = React.createContext({
counterStore: new CounterStore(),
themeStore: new ThemeStore(),
});
export const useStores = () => React.useContext(storesContext); const { counterStore } = useStores(); چند نکته‌ی تکمیلی
نکته 1: با اشیاء MobX از Object Destructuring استفاده نکنید!
اگر بر روی اشیاء MobX از Object Destructuring استفاده کنیم، خروجی آن تبدیل به متغیرهای ساده‌ای خواهند شد که دیگر ردیابی نمی‌شوند.
برای مثال اگر counterStore مثال فوق به همراه خاصیت observable ای به نام activeUserName است، آن‌را به صورت زیر تبدیل به متغیر activeUserName نکنید؛ چون دیگر reactive نخواهد بود:
const {
counterStore: { activeUserName },
} = useStores(); const { counterStore } = useStores(); نکته 2: مدیریت side effects با MobX
در مورد اثرات جانبی و side effects در مطلب «قسمت 32 - React Hooks - بخش 3 - نکات ویژه‌ی برقراری ارتباط با سرور» بیشتر بحث شد. اگر یک اثر جانبی مانند تنظیم document.title، به مقدار یک خاصیت observable وابسته بود، می‌توان از متد autorun که تغییرات آنها را ردیابی می‌کند، درون useEffect Hook استاندارد، استفاده کرد:
import React from 'react'
import { autorun } from 'mobx'
function useDocumentTitle(store) {
React.useEffect(
() =>
autorun(() => {
document.title = `${store.title} - ${store.sectionName}`
}),
[], // note empty dependencies
)
} نکته 4: روش فعالسازی MobX strict mode
اگر strict mode را در Mobx به روش زیر فعال کنیم:
import { configure } from "mobx";
configure({ enforceActions: true }); نکته 3: روش انجام اعمال async در MobX
فرض کنید یک عملیات async را در یک اکشن متد کلاس حالت MobX، به صورت زیر انجام داده‌ایم و نتیجه‌ی آن به خاصیت weatherData آن کلاس که observable است، به صورت مستقیم انتساب داده شده‌است:
@action
loadWeather = city => {
fetch(
`https://abnormal-weather-api.herokuapp.com/cities/search?city=${city}`
)
.then(response => response.json())
.then(data => {
this.weatherData = data;
});
}; راه حل اول: تغییر خاصیت this.weatherData را به یک اکشن متد مجزا انتقال میدهیم:
@action setWeather = data => {
this.weatherData = data;
}; راه حل دوم: اگر نمی‌خواهیم یک اکشن متد جدید را تعریف کنیم، می‌توان از متد کمکی runInAction در داخل یک callback استفاده کرد:
loadWeatherInline = city => {
fetch(`http://jsonplaceholder.typicode.com/comments/${city}`)
.then(response => response.json())
.then(data => {
runInAction(() => (this.weatherData = data));
});
}; در مورد اعمال async/await چطور؟
در اینجا هم تفاوتی نمی‌کند. هر چیزی پس از await، شبیه به حالت متد then پردازش میشود. به همین جهت در اینجا نیز باید از یکی از دو راه حل ارائه شده، استفاده کرد:
loadWeatherAsync = async city => {
const response = await fetch(
`http://jsonplaceholder.typicode.com/comments/${city}`
);
const data = await response.json();
runInAction(() => {
this.weatherData = data;
});
}; 
